Fálkinn - 07.06.1933, Page 51

F A L K I N N
4!)
Beröemsbrautin
SiSan reglubundnar hraðferð-
ir hófust milli fslands og Nor-
egs eru þeir fslendingar orðnir
talsvert margir, sem þurfa eigi
að láta sjer nægja frásögnina
af mesta járnbrautarmannvirki
Norðurlanda, brautinn milli
Bergen og Osló, sem í daglegu
tali er kölluð Bergensbrautin.
Þeir bafa ferðast á þessari járn-
braut og þeim er sjónin sögu
ríkari. Þeir bafa á einum degi
farið frá bafi til liafs leiðina
milli stærstu borga Noregs
„austan bafs og vestan“, neðan
frá flæðarmáli og upp i 1300
metra bæð og niður aftur,
liafa að morgni farið um ið-
græna dali, liækkað svo ört að
landslag og jurtagróður breylist
á hverjum ldukkutima, komist
hærra en barrskógurinn kemst
og síðan skilið birkikjarrið eftir
að baki sjer, farið um grýltar
urðir, þar sem aðeins mosi og
skófir ná að lifa og verið
komnir um miðjan dag upp i
fönnina, sem aðeins yfirgel'ur
leiðina nokkra síðsumars vikur
upp við Finse og Hallingskeið.
Og svo niður aftur síðdegis
sama dag, þar sem gróðursaga
umhverfisins hefir endurtekið
sig í öfugi'i röð. Á þessum eina
degi hefir vegfarandinn litið
fleiri gróðurbelti en hann fengi
að sjá þó hann ferðaðist eftir
endilöngum Noregi — og er þó
Noregur lengsta land Evrópu
og sýnir fleiri gróðurbelti en
nokkurt land annað, þvi landið
er á lengdina frá suðri til norð-
urs.
Þessi leið, sem nú verður
farin fyrirhafnarlaust á rúmum
hálfum sólarbring var lokuð
leið fyrir tæpum aldarfjórð-
ungi. Póstleiðin milli Osló og
Bergen lá þá inn Sognfjörð frá
Bergen, en þaðan suður yfir
Hemsedalsfjöll í Hallingdal of-
anverðan. En það var þörfin
fyrir greiðar samgöngur milli
Bergen og Osló, sem gerði járn-
brautarlagninguna að knýjandi
nauðsyn, því að hin gamla póst-
leið var seinfarin og siglinga-
leiðin suður fyrir Noreg var
löng. Enda var það um 1870
að fyrst var liafið máls á því
i fullri alvöru, að leggja braut-
ina og 1872 var fyrsta ferðin far-
in yfir Harðangursöræfin í þeim
lilgangi að velja brautarstæði.
Þrjá leiðir komu til mála, ein
úðiir i Harðangursfjörð, önnur
niður i Sogn en hin þriðja, svo-
kölluð „miðleiðin“ vfir háfjallið
sjálft sigraði. Og árið 1874 var
ráðist í að leggja fyrstu 107 kílö-
metrana af brautinni, frá Berg-
en og að Voss. Öll þessi leið er
A Harðangiwsjökli, skamt frú Finse.
að fá duglega burðarmenn til
þess að bera þær á bakinu. Voru
])að einkum tveir menn, sem
urðu frægir fyrir dugnað i
þessu og báru að jafnaði 100
120 pund í ferð.
Leiðin frá Voss liggur upp
Raundalen meðlram Raundalsá,
sem fellur i Vpssevatn, alla leið
upp að Upsete. Víða liggur braut
in þar í jarðgöngum. Á milli
stöðvanna Grovu og RÍÖve, i svo-
kallaðri Rastália, er Sverrisstig-
ur skamt fyrir ofan brautina,
kendur við Sverri konung er fór
j>ar um árið 1177 og misti fjölda
manna og 140 hesta á öræfun-
um, er hann varð að láta und-
an síga óvinum sinum og vilt-
ist i byl á fjallinu.
um bygðir, gn eigi að síður
varð brautin dýr, vegna j)ess að
mjög víða varð að liöggva
brautarstæðið inn í kletta eða
gegnum kletta, sem ganga þver-
lmýptir út í sjó. 57 jarðgöng
voru á þessari leið og liófust
samgöngur á henni árið 1883.
Árið 1895 var byrjað á braut-
inni frá Voss og austur yfir
fjallið. Var það 328 kílómetra
leið, sem leggja þurfti braut um
frá Voss til Roa, sem er 58 km.
leið frá Osló. En frá Voss er
brattinn svo mikill upp á móti,
að á fyrstu 40 km. þaðan (að
Upsete) hækkar farvegurinn um
álika hæð og er á Esjunni, en
frá Upsete að Taugevatn, en
þar er liæsti blettur brautarinn-
Við Reiminga.
Stöðin i Myr-
dal. Á mynd-
inni sjest opið
á Gravehals-
jarðgöngunum.
ar (1301 meter yl’ir sjó) hækk-
ar brautin enn um 450 metra
á tæplega 40 km. leið. Bratt-
inn að austanverðu er ekki eins
mikill og má heita ballalitíð úr
því að komið er vestur yfir fjall-
ið að Gol í Hallingdal, en það-
an er ekki mikið mislendi alla
leið til Osló.
En nærri má geta, að ])að er
enginn hægðarleikur að leggja
járnbraut um ónumið land í
mörg hundruð metra hæð ylir
sjávarmál, þar sem að jafnvel
að sumarlagi bvljir og ofviðri
geta skipað verkamönnunum
inn í kofana sína og lagt verk-
bann á þá í marga daga og þar
sem allir aðflutningar eru mestu
erfiðleikum bundnir. Það er til
marks um samgöngurnar, að
efniviðurinn, sem lagningar-
mennirnir urðu að flytja í kofa .
sína, kostaði ekki nema lítið
brot af flutningskostnaðinum.
Mörg hundruð manna voru að
jafnaði við vinnu við háfjalld-
brautina og' kostnaðurinn við að
flytja matvælin til þeirra varð
þungur á metunum, þvi að viða
varð því eigi við komið að flytja
vistirnar á hestum lieldur varð
Þarna i Rastalia er ferlegt
hrautarstæði. Dalurinn þröngur
eins og gil, blíðarnar snarbratt-
ar, svo að þegar litið er úr vagn-
glugganum er á aðra hlið snar-
brattur liamraveggur en á hina
hengiflug niður að sjá og verð-
ur sumum svimagjarnt á þeim
slóðum. Raundalurinn er 40
km. langur og síhækkandi, svo
að þegar komið er að stöðinni
Upsete sjest ekki nokkurt trje,
en hlíðar eru grasi vaxnar og
eigi ósvipaðar og sumstaðar
hjer á landi. Er stöðin innilukt
og virðist ómögulegt, að járn-
braut komist áfram ueinstaðar
austur á bóginn. Enda hverfur
hún inn í fjall eitt 1400 metra
liátt og í gegnum það í jarð-
göngum, sem eru 5321 metra
löng, hin lengstu á Norðurlönd-
um, og heita þau Gravehaís-
tunúelen, en fjallið Urhovdefjell.
Á þessum slóðum er slvst leið
milli Sogns og' Harðangursf jarð-
ar, aðeins 30 km. i beina linu.
Eftir 7—3 mínútna ferð í jörð-
inni, með yfir 500 metra fjalls-
hæð yfir sjer, er komið út i
dagsbirtuna aftur i Myrdal. Er
mjög innilukt þar sem stöðin