Fálkinn - 07.06.1933, Page 64

02
pAlkinn
Samdví^ssöfeini
á Maihaugen í Lillehammer.
Eftir ANDERS SANDVZG.
Anders Sandvig, stofnandi og sljórn-
andi safnanna á Maihaugen.
Maihaugen stendur einn kílóin.
frá brautarstöðinni í Lille-
liammer, er það hæð og útsýni
í'agurt þaðan yfir bæinn, Fá-
hergdalinn og Mjösen. En að
baki, gegn austri, byrgir hlíðin
og skógurinn útsýn á allar
iiliðar. Maihaugen er skógi vax-
in hæð um 140 „mál“ að stærð.
Hæðin er talsvert mishæðótt
með rjóðrum og ásum milli
skógarteiganna, sem eru vaxnir
hárri furu og birki. Um sunn-
anverða hæðina rennur upp lít-
ill iðandi lækur, sem fellur út
í tjörn eina og gægist svo upp
aftur miklu neðar á langri leið
sinni til sjávar. Rjett fyrir
norðan þessa tjörn sem á var
minst er önnur, með litlum,
skógi vöxnum hólma í miðju;
verpa svanir þar á vorin. Eng-
inn farvegur er á milli tjarn-
anna, en hvor um sig hefir að-
og afrensli fyrir sig.
Sandvigs-söfnin liggja kring-
um þessar tvær tjarnir. Að
meðtöldum kirkjunni og bæn-
liúsinu standa nú þarna um 75
mismunandi hús og frá mis-
munandi tímum.
Það sem lijer er að sjá er
ekki safn í venjulegum skiln-
ingi eða með venjulegu sniði,
með safnmunum raðað upp i
stórum sýningarstofum í gler-
skápum á gólfunum og með-
fram veggju’num. Það sem hjer
er að sjá eru sýnishorn af
húsakynnum forfeðra vorra, og
þannig frá öllu gengið, að liægt
er að fylgjast með i samhengi,
breytingunum, sem orðið liafa
á byggingarlaginu, eldunar-
tækjunum og innanstokksmun-
unum á ýmsum öldum alt síð-
an langeldastofurnar voru tíðk-
aðar og fram á daga langafa
okkar.
Það má skifta safninu í þrjár
deildir aðall’ega:
A-deildin, sem er kringum
nyrðri tjörnina sýnir oss breyt-
ingarnar á íverustofunni og
húsgögnum hennar frá því að
opnir eldar brunnu á miðju
gólfi —- eins og var á víkinga-
timunum — þegar engir voru
gluggarnir og moldargólf var í
húsinu, til þess að komin eru
í tísku tveggja liæða hús með
mörgum samliggjandi her-
bergjum, reykháf upp úr þak-
inu, járnofnum, timburgólfum
og gluggum. Auk húsanna, sem
sýna þetta, er þarna kirkjan
frá Garmo í Lom, og munu
elstu hlutar hennar vera yfir
900 ára. Er kirkja þessi að lík-
indum elsta timburkirkjan, sem
Gömul stofa úr Giiðbrandsdal.
bygð var í Guðbrandsdal eftir
að kristin trú var lögtekin i
landinu.
B-deildin, sem liggur við
syðri tjörnina og befst með óð-
alsbænum Björnstad frá Vágá,
sýnir ekki aðeins vöxt stofunn-
ar og innanstokksmunanna lield
ur öll jarðarhús, bæði heimahús
og útihús, alls 26 talsins, með
innbúi, lausum aurum og alls-
konar búsáhöldum. Auk þess er
Slrják með 19 liúsuni í hvirf-
ingu kringum lilaðið. Rjett fyrir
ofan í lægð við lækinn sem
áður var nefndur, er hjáleigu-
býlið Knutslökken frá N.-Fron,
eru það sex hús. Við saman-
burð á þessu býli og' stórbýl-
inu rjett fyrir neðan verður
ljóst liver munur hefir verið
á kjörum stórbændanna og
hjáleigubændanna eða hús-
mannanna. Þá má líta kapellu
Sankti Maríu og Ólafs helga
frá 1459 og er þar hjá verbúð
frá síðari öldum. Auk kapell-
unnar er þarna lítil bænda-
kirkja með preststofu og svefn-
ldfti frá Isum i S. Fron og loks
lítill ferjuskáli og slafbúr, líka
lrá S. Fron, hinsvegar við syðri
tjornina.
Alt sem viðvíkur seljahaldi
og' lífinu upp til fjalla yfirleitt
vantar ennþá á safnið; hefir
Kirkjan frá Garmo.
Stafbúr á Maihaugen.
lijörnsladgaarden.