Fálkinn - 17.12.1938, Side 14

8
F Á L K I N N
Jól í Nvíþjóð.
/^j-AMALL málsháttur segir:
„Enginn ræður sínum næt-
urstað.“
Mjer datt hann í hug á Þorláks
messu í fyrra, er jeg og kona
mín vorum stödd í Kaupmanna-
höfn að búa okkur í ferðalag til
Svíþjóðar, án þess við hefðum
minstu hugmynd um hvar við
mundum lenda um jólin. Það
grípur mann dálítið einkennileg
tilfinning að eiga sjer óvist um
jólin, og þó svo nærri jólum að
Þorláksmessa er komin. Við vor-
um þó hin rólegustu, því að góð-
kunningi okkar í Málmey, pastor
Hilmer Wentz, sem verið hefir
hjer á landi til að afla sjer upp-
lýsinga um Hallgrím Pjetursson
og sálmaskáldskap lians og ann-
ara íslenskra skálda, hafði undir-
húið alt fyrir oklcur, og það var
áreiðanlegt að hann mundi okk-
ur ekki á kot vísa, því að það
var hann búinn að sýna okkur
fyr að hann vildi gera okkur
Svíþjóðardvölina hina ánægjuleg
ustu. Enda kom það á daginn,
að alt var svo vel undirbúið frá
hans hálfu, sem kostur var á, en
okkur lá ekkert á að vita um
dvalarstaðinn fyr en á Þorláks-
messu, þegar við heilsuðum upp
á hann á prestsetri hans i Málm-
ey.
Eyrarsundsferjan var hlaðin
fólki, sem er að fara til jóladval-
ar í Svíþjóð eins og við, en veit
eflaust hvert það er að fara.
Veðrið má heita gott, þó er nokk-
uð dimt í lofti og nokkur gola,
og allar líkur til að rigna muni
með kvöldinu, og það leynir sjer
ekki að sumum finst útlitið í-
skyggilegt, ekki síst þeim sem
liafa tekið með sjer skíðin sin til
skemtunar um jólin. En það er
fleirum en þeim, sem þykir mið-
ur um það, því að yfirleitt þykir
meira varið í hvít jól en auð og
líkurnar eru allar fyrir auðum
jólum.
Ferjan mjakast áfram eftir
bárum Eyrarsunds og eftir liálf-
an annan tíma erum við komin
til Málmeyjar. Þar eigum við
ekki aðra kunningja en pastor
H. Wentz og hinn ágæta íslands-
vin Viggo Zadig forstjóra, sem
talar ef til vill betri íslen'sku en
nokkur annar útlendingur. Hann
er nákunnugur íslenskum bók-
mentum og befur skrifað um
þær í sænsk blöð og þýtt nokk-
ur íslensk kvæði, einkum eftir
Þorstein Erlingsson, því þeir
voru vinir miklir. Þýðing Zadigs
á Sólskríkjunni er mjög góð.
Pastor Wentz er ekki heima
nje lieldur kona hans, því að
hann var kallaður til embættis-
verka um það leyti dagsins, sem
við komum, En elsta dóttir
þeirra, Margareta, 15 ára menta-
skólastúlka segir okkur, að við
sjeum hoðin til Tyringe um jólin
og nýjárið til Svenska Diakon-
issestyrelsens Vilohem, til staðar
er lieitir Björkliden. Við höfum
lieyrt stað þenna nefndan áður
að öllu góðu, bæði hvað hann
lægi á fallegum stað og eins hve
friðsæll hann væri og vel færi
þar um gestina, enda urðum við
ekki fyrir neinum vonbrigðum.
Um það leyti og við fórum frá
Málmey byrjaði að rigna og
vesalings dönsku skíðagarparnir
voru býsna áhyggjufullir, þegar
við komum á járnbrautarstöð-
ina, en alt að einu hjeldu þeir á-
fram„ minnugir þess að á
skömmum tíma skipast veður i
lofti, og einnig á Skáni.
Svo leggur lestin á stað með
fjölda farþega, bæði Svía og
Dani, og sænskan og danskan
blandast innan veggja lestar-
vagnanna. Hún þýtur áfram
norður Skánarsljettuna. Snotur
bændabýli og stórir búgarðar
þjóta framhjá, því okkur glepur
sýn. Það er lestin og við sem
þjótum fram hjá. Enginn skildi
um of trúa skilningarvitum sín-
um. Eftir 20 mínútna ferð kom-
um við til Lundar, og hálf-
gleymdu vísubroti skýtur upp í
hugum okkar eftir Egil Skalla-
grímsson.
„leiti upp til Lundar
lýða hver sem tíðast".
Lundur er yndislegur staður;
onnað merkasta mentasetur Sví-
þjóðar og er ef til vill að sækja
fram úr sjálfum Uppsölum eða
að minsta kosti telja Skánverjar
hann öllu fremri. Þegar Svíar
höfðu unnið Skán frá Dönum á
17. öld, eftir harðvítuga styrjöld,
var eitt það fyrsta sem þeir
gerðu að setja á stofn háskólann
í Lundi. Og reyndist það brátt
vera stjórnmálalegt snjallræði,
þvi að háskólinn varð sterkasti
aðilinn í því að gera Skán að
sænsku landi, þó að aldrei liafi
sameiningin að öllu tekist, því
jafnan sýnist sem Skánn vilji
vera ríki í ríkinu, ekki þó svo að
skilja að hann æski eftir sam-
einingu við Danmörk. Síður en
svo.
En lestin gefur engin grið,
annaðhvort er að jTirgefa hana
og skoða sig þá strax um í Lundi
eða fylgja henni. Við veljum hið
síðara.
„Vagnstjórinn ræður liann virð-
ii einskis vilja minn eða þrá."
Lundur bíður seinni tíma. Því
heitum við. —
Það fer óðum að skyggja. Des-
emberdagurinn er stuttur. Og á-
fram þjótum við. Aðeins fárra
mínútna hvíld á járnbrautar-
stöðvunum. Lestaskifti i Hássle-
holm og þaðan til Tyringe. Við
erum komin til Norður-Skánar.
Landið er nokkuð farið að
hækka. Skógurinn er að aukast,
jafnvel barrskógurinn er orðinn
áberandi mikill. Og klappir og
stórgrýti, einkenni hinnar ófrjóu
jarðar lætur allmikið á sjer bera.
Hin óslitnu akurlönd Skánar eru
horfin.
Tyringe er náð. Það er þorp á
Norður-Skáni með 2500 manns.
Þar er allmikill iðnaður og tals-
verð ræktun, þó að landið sje
ekki frjótt. Þar eru nokkur stór
heilsuhæli, því að loftslag þykir
þar sjerlega gott. M. a. er þar
afarstórt berklahæli, sem Danir
sækja rnikið auk Svía. Og svo er
þar Björkliden, hvíldarheimilið,
eign sænsku kirkjunnar, ogþang-
að er ferðinni heitið. Járnbraut-
arstöðinni i Tyringe er náð.
Bíll ekur okkur þaðan og heim
til Björkliden, sem er drjúgur
spölur og allbrattur. 1 Tyringe
er nokkur snjór á jörðu og úr-
kornan þar er nær því að vera
snjór en regn. Á veginum heim
að Björkliden verðum við strax
vör við að jólin eru i nánd.
Vörusýningarnar í búðarglugg-
unum og ljósadýrðin sanna okk-
ui það. Svona bjartur getur þessi
litli bær ekki verið nema eitt-
bvað sje um að vera — og það
meira en lítið — júl.
Við mætúm mörgum sleðum
á leiðinni. Brokkandi stórliestar
þjóta um veginn með sleða í eft-
irdragi. Þeir eru skreyttir greni-
greinum, sem við þekkjum best
undir nafninu jólatrje. Bjöllur
eru hengdar um liáls hestanna
og þær klingja og bjóða gleði-
leg jól ineð sínum hlýja hljómi.
Þorpið ómar af bjöllukliði og
það gefur Tyringe vissa töfra
finst okkur.
Síðasta spölinn að Björkliden
ökum við í gegnum trjágöng og
við erum ekki fyr komin út úr
þeim en Björkliden blasir við
öll uppljómuð. Á tröppum búss-
ins erum við boðin hjartanlega
velkornin á tærri sænsku með
allri þeirri alúð og kurteisi, sem
Svíum er svo eiginleg. Þetta er
húsmóðirin á Björkliden, prests-
ekkjan frú Ingrid Nilsson, einn
mesti kvenskörungur, sem við
höfum fyrir hitt. Hún er nokkuð
við aldur og hár liennar mikið
farið að grána. Hún er glæsileg
kona og yfir öllu hennar fasi
hvílir andans höfðingskapur.
Þegar inn var komið í vistleg
herhergi heimilisins lcom einliver
ylur og friður móti manni, sem
ekki verður gleymt. Það er krist-
ið heimili í Björkliden. Bæna-
Iiald og sálmasöngur kvölds og
morgna. Frú Ingrid Nilsson
stjórnar söngnum og leggur sig
fram um það að gera þessar
helgistundir sem innilegastar. Og
það er engin tilviljun að fólk
kemur til Björkliden að lialda
jólin sín þar, og það sama fólk-
ið ár eftir ár. Ekki getum við
Iiugsað okkur annan stað, þar
sem helgi jólanna fær betur
notið sín.
Aðfangadagsmorgun rennur
upp.Það er kveikt á hinu mikla
jólatrje, sem stendur í einu horni
dagstofunnar, áður en morgun-
bænir hefjast. Jólin eru að byrja
og fólk óskar hvertöðrugleðilegra
jóla. „God jul“ og „God lielg“,
segir Sviinn. Að því loknu var
sest að snæðingi. Og það var ekki
skorið við nögl, sem fram var
reitt. Mikið óhóf höfðum við ofl
sjeð lieima á Fróni, þegar matur
var framreiddur á jólunum, en
á Björkliden gengur enn lengra
í þessu efni.
IJvað matarsiði annars snerti,
þá var einn er einkum vakti at-
hygli okkar. Á aðfangadagskvöld
var meðal margra annara rjetta
borin á borð svokallaður lutfisk
(lútfiskur). Hann þótti okkur alt
annað er bragðgóður. Minti liann
einna mest á kæsta skötu. En