Fálkinn - 20.12.1940, Síða 22

16
F Á L K I N N
STÆRSTA KLAUSTUR N.-EVRÓPU! VALAMO
Klausturkirkjan í Vulamo.
T. v.: Munkurinn Simon.
að bjóða nijer góðan daginn —
liann talaði rússnesku eins og
allir í Valamo-klaustri.
Stóri lykillinn, sem faðir Lúk-
as afhenti mjer, gekk að litlum
klefa, eiginlega munkaklefa. —
Rúm, borð, einn stóll og þvotta-
skál — þetta voru liúsgögnin. I
horninu liangir prýðilega skorið
ikon (helgimynd). Það er ekki
langt milli þeirra hjer í Valamo.
Þetta gistihús var á sinum tíma
reist vegna hins mikla fjölda af
pílagrímum, sem komu hingað
sjer til sálubótar frá Rússlandi
p IMFERJAN „Sergei“ svaml-
ar út úr skerjagarðinum.
Ilún er að koma frá Sortavala,
smábæ á norðurströnd Ladoga.
Við stýrið stendur gamall munk-
ur, með skeggstrýið hlaupið i
flóka, sem aldrei verður greitt
úr. Og undir loðnum augnabrún-
um glampar á tvö villimannsleg
augu, sem einu sinni mændu af
liestbaki yfir steppurnar í Rúss-
landi. Niðri í vjelarúminu er
annar munkur og starir þung-
búinn á vjelina, sem knýr gamla
skipið yfir öldur Ladoga-vatns.
Stundum lítur hann á þrýstimæl-
inn, stundum grípur hann oliu-
könnuna og hellir í einhverja
holuna. Engin hugsun eða til-
finning verður lesin úr andlit-
inu fyr en boð kemur um, að
teið sje tilbúið. Það vottar fyrir
einliverju, sem líkist brosi, þegar
gamli maðurinn heyrir krauma
í samóvarnum.
Öldur Ladoga! Við sjáum þær
bráðum. Skerjagarðurinn er að
baki, en framundan er opið haf.
Því að Ladoga er haf — 180
sinnum stærra en Þingvallavatn
og í hauststormum er það eins
og hafsjór. „Sergei“ hossast á
liáum öldum og byltist á alla
vegu. Skranið á framþilfarinu
byltist borða á milli. Það gutlar
á stóru messuvínstunnunni og
enda á farþegunum líka, en þeir
eru flestir áhangandi setuliðinu
finska í Valamo. Þeir verða hæg-
ir og fátalaðir, þegar frá líður
og leita sjer að hornum og kytr-
um til að fleygja sjer í.
Við höfum siglt 40 km. og
framundan okkur stígur upp
álfaborg, sem heitir Valamo. St.
Nikuláskapellan á hólmanum við
innsiglinguna er fyrirboði liins
austurlenska æfintýris, er koma
skal, og á leiðinni inn Loustarin
Lahti — Klausturvík — rís aðal-
klaustrið á háum liamri. Haust-
1 Valamo. í Ladoga-vatni lifðu 300—400 rússneskir munk-
ar, við sömu kjör og á keisaratímunum, þangað til Rússar
færðu landamæri sín vestur í vetur, sem leið. Nú hafa
munkarnir fengið nýjan griðastað í Vestur-Finnlandi. —
þokuna rýfur sem snöggvast og
roðalaus sólin lýsir dimmbláu
næputurnana með gullkrossun-
um. Það glitrar á liundruð af
gluggum í klaustrinu mikla, sem
myndar ferhyrning um Preo-
braschenskakirkjuna, liinn mikla
helgidóm klaustursins, sem er
einn mesti lausnarstaður grísk-
kaþólskrar kristni.
Faðir Lúkas tekur á móti
nrjer, hann er ármaður gistiliúss-
ins. Hann leggur armana í kross
yfir gráa kuflinn og lmeigir sig
djúpt. Augun eru dimm og blossa
af rjetttrúnaði, en öðru liverju
fer óljóst, kynlegt bros um
andlitið, vottur lijarta-
gæskunnar, sem dylst
undir alvarlegu yfirbragð-
inu. — Faðir Lúkas er
merkilegasti hótelstjórinn,
sem jeg hefi kynst, hann
er meinlætamaður, sefur
aldrei meira en 6 tíma á
sólarhring og stundum alls
ekki, og fastar einn dag
eða tvo við og við. Mieð-
an jeg dvaldi þarna kom
faðir Lúkas á hverjum
morgni inn til mín, og
bauð mjer góðan daginn
með handabandi. Eða jeg
held, að hann hafði verið
keisarans. Nú eru það skemti-
ferðalangar, sem íylla þetta gisti-
liús alt liðlangt sumarið og stöku
pílagrímar slæðast með, einkum
frá Estlandi. En nú er orðið svo
áliðið hausts, að ferðamanna-
straumurinn er húinn. Tveir
rússneskir útflytjendur frá Hels-
ingfors eru einu gestirnir þarna,
auk mín. Annar, rússneskur stú-
dent, gerist túlkur minn, og er
ekki vanþörf á, því að sumar-
túlkarnir eru farnir úr vistinni.
Það eru bráðum 950 ár síðan
Valamoklaustur var stofnað. Þá
komu þangað tveir frómir munk-
ar, Sergei og Hermann, alla leið
sunnan frá Atosfjallinu helga í
Grikklandi. Þeir boðuðu lieilaga
trú meðfram Ladogavatni og
söfnuðu um sig hópi trúbræðra,
sem þeir fluttu með sjer út á
eyjuna í vatninu mikla. Síðan
liafa tugir þúsunda af munkum
lifað kröfulausu lifi þarna á eyj-
unum og lagst til livíldar i mold-
ina þar. Margir bjuggu utan
klaustursins sem einbúar árum
saman. Einn þessara einbúa dó
nýlega. Hann hafði verið dauð-
ur liálfan mánuð, þegar einn af
trúbræðrum hans rakst út í
liólmann og fann liann dauðan.
En klaustrið mikla, þetta dýrð-
lega Salomonsmusteri, sem gnæf-
ir á hömrunum við Klausturvík,
er einkum verk Damaskins, sem
var igumen eða ábóti klausturs-
ins á 19. öld. Hann bygði húsin
og kirkjuna og breytti móunum
í akur og aldingarða, í stuttu
máli: hann reisti i Valamo veg-
legasta klaustur grísk-kaþólsku
kirkjunnar og stærsta klaustrið,
þegar Athos er undanskilið. Hon-
um tókst að vekja áliuga efna-
manna í Rússlandi fyrir stofnun-
inni, stórkaupmenn í Moskva, St.
Pjetursborg og Novgorod gáfu
miljónir rúbla til klaustursins,
og á blómatímum þess, fyrir
heimsstyrjöldina 1914, voru þar
yfir 1200 munkar. Og á liátíðis-
dögum kirkjuársins streymdu
þangað þúsundir munka, til að
styrkjast í trúnni.
Gömul, hrukkótt, en óslcöp al-
úðleg, rússnesk kerling kemur
'nn í klefann minn. Hún setur
samóvarinn á borðið og fram-
reiðir te handa mjer. Hún kann
listina — hvergi á Norðurlönd-
um fæ jeg eins gott te.
Og svo legg jeg í könnun-
arferð um þennan austræna
draumaheim, sem norðurlanda-
búum finst. Það er um þröngt
hlið að ganga inn i ytri ldaustur-
garðinn — stóra liliðið er læst,
það er hliðið lielga, sem vantrú-
aðir menn mega ekki ganga um.
Rjett hjá hliðinu eru klefar 'keis-
aranna, þar sem þeir Alexander
I. og II. gistu 1819 og 1858. Nýtt
hlið er inn í innri forgarðinn og
nú blasa við rauðir tígulsteins-
veggir Preobraschenska-lcirkj-