Fálkinn - 10.01.1966, Blaðsíða 31

óveðrum áður en radarinn kom til sög-
unnar fellur nú niður. Hins vegar er
maður laus við það sálarstríð sem skip-
stjórinn hlýtur oft að hafa átt í þegar
hann varð að sigla upp á von og óvon
gegnum þokuna þangað til hann kom
auga á vita.“
Afkoma manna ólíkt betri nú
„Var ekki óttalega þvingandi að búa
með svona mörgum í káetu?“
„Jú, það leiddi náttúrlega af þessari
nánu sambúð, að enginn gat átt neitt
prívatlíf, og þegar í hafnir var komið
þá flýði maður bara skipið til að geta
farið sinna ferða ótruflaður. Ef til vill
hafði einn hásetinn gesti sem hinir
þekktu ekki, og þá reyndu þeir að fara
eitthvað annað á meðan. Ég eignaðist
marga vini í strandhöfnunum heima
og erlendis, enda þekki ég orðið urmul
af fólki úti um allar jarðir eftir þennan
langa tíma á sjónum.“ ,
„I hvaða hafnir fannst þér bezt að
koma?“
„Þegar ég var yngri langaði mig
til staða sem höfðu upp á mikla gleði
að bjóða, vegna þess að þá vildi ég
skemmta mér og sjá lífið, en núna er
ég hrifnastur af litlum rólegum bæj-
um sem eiga sér sögu. Káupmannahöfn
varð fljótt mín uppáhaldsborg, og í
rauninni þekki ég hana betur en
Reykjavík. Hún var okkar heimahöfn
fyrir stríð, en til Reykjavíkur komum
við ekki nema einu sinni á ári, því
að við sigldum á svæðið frá Djúpavogi
til Hornstranda. Þá var líf skipshafn-
arinnar talsvert annað en nú er; kaup-
ið var ekki hærra en það, að við þessir
yngri strákar gátum ekki veitt okkur
nema lítið og fói'um helzt í Tivoli og
bíó eða á mjólkurbari og ódýra dans-
staði þar sem maður þurfti ekki að
kaupa nema kaffi og kannski eina
brauðsneið allt kvöldið. Þetta var í há-
toppi kreppunnar, og t. d. voru körin
lxjá norskum sjómönnum sízt betri en
hjá okkur, en eitthvað skái’ri hjá Dön-
um og Svíum. Nú er afkoma manna
ólíkt betri, þótt alltaf sé kvartað um
of lág iaun, og sjómennirnir kynnast
öðrum hiiðum á lífinu þegar þeir fara
til útlanda, af því að þeir hafa efni á
að sjá meira og fara á dýrai'i staði.“
„Hvernig var með tungumálakunn-
áttuna?"
„Ja. það var skammariega litið kennt
af tungumálum í Stýrimannaskólanum,
en sjómannamálið lærist af sjálfu sér
þegar maður fer að sigla til annarra
landa Ég hafði lært dálítið í dönsku
heima og var farinn að lesa ástar-
rómana í vikublöðunum.11
„Og þar hefurðu fengið allan nauð-
synleeasta orðaforðann."
„Já náttúrlega, en á takmörkuðu
sviði þó. Um leið og maður fór út fyrir
þetta daglega mál gekk það verr Svo
var enskan; í henni æfðumst við mest
þegar við byrjuðum að sigla til Ame-
ríku í stríðinu.“
Verst að vera vopnlaus
„Var ekki óhugnanleg tilfinmng að
sigla um höfin á stríðstímum og geta
alltaf átt von á loftárásum. kafbátum
og hverju sem var?“
„Maður hugsaði ekki svo mikið um
það meðan á því stóð — það var kann-
ski verra á eftir. Fyrst sigldum við
einskipa, en þegar Bandarikjamenn
gengu í stríðið hófsf kafbátahernaður
um allt Atlantshafið, og þá var tekið
upp á að sigla í ’convoy* eða skipalest-
um. Skipin hópuðu sig saman, og með
þeim fóru korvettur þeim til varnar.
Fæstum man ég eftir þrjátíu og þremur
skipum í lest, en flestum hundrað sex-
tíu og sjö — sú lest kom frá Ameríku
og splundraðist öll í kafbátaárás; okk-
ur taldist svo til, að kringum sextíu
skip hefðu sloppið, enda voru stöðug-
ar árásir í fimm nætur.“
„Hvernig leið ykkur eiginlega á
meðan?“
„Verst þótti okkur að vera vopnlaus-
ir. Maður er oft að fordæma gi'immd
í stríði, en ég er hræddur um, að ég
hafi verið orðinn það herskár, að ég
hefði getað skotið á andstæðingana með
köldu blóði og meira að segja hlakkað
í mér hefði ég hitt. Seinna fengum við
loftvai'nabyssur í skipin, en þó að ég
væri stundum á byssuvakt varð ég
aldrei svo heppinn að fá að skjóts á
flugvél."
„Sást þú með eigin augum skip
skotin niður?“
„Já. til dæmis sá ég einu sinni nokk-
ux’s konar ofansjávai'orrustu sem end-
aði illa, bæði fyrir okkar fólk og fjand-
mennina. Við vorum á leið til New
York, og það var búið að leysa upp
skipalestina, því að ekki voru eftir
nema 90—100 mílur í höfn Við sigld-
um samhliða skipi sem var að fara
með amerískar hjúkrunarkonur heim í
fi'í, en um kvöldið hitti tundurskeyti
skipið þeii'ra, og það byrjaði strax að
síga að framan. Skömmu síðar fengu
þeir annað skeyti, og þarna sökk skip-
ið rétt við hliðina á okkur, en korvett-
an hafði fengið nasasjón af því hvar
kafbáturinn hélt sig og gat pressað
hann upp á yfii'borðið og beitt sínum
byssum á hann. Það var skipzt á skot-
um af miklu kappi, og að lokum reisti
kafbáturinn nefið og sökk siðan — hvað
okkur þótti vænt um að sjá svínið fara
niður! Rétt á eftir sprakk allt ! 'oft
FÁLKINN 31