Fréttablaðið - 10.10.2009, Blaðsíða 30

30 10. október 2009 LAUGARDAGUR
Í fljótu bragði virðist jólabókaflóðið í ár hafa fá sérkenni, það er ekkert eitt sem stendur upp úr. Ef helst ætti að nefna eitthvað er það fjarvera kanón-
anna; þær eru færri en oft áður. Úr þeim
hópi má þó finna nöfn á borð við Steinunni
Sigurðardóttur en skáldsaga hennar Góði
elskhuginn kemur út hjá Bjarti. Frá Krist-
ínu Marju Baldursdóttir kemur hins vegar
Karlsvagninn.
Ólafur Haukur Símonarson skrifar um
Fuglalíf á Framnesvegi. Sögulegar skáldsög-
ur eru nokkrar. Vilborg Davíðsdóttir skrif-
ar uppvaxtarsögu Auðar Djúpúðgu í Auði og
Jón Kalman Stefánsson á hinn ábúðarmikla
titil Harm englanna, sem er sjálfstætt fram-
hald hinnar mjög svo lofuðu Himnaríki og
helvíti. Uppheimar gefa út Enn er morgunn
eftir Böðvar Guðmundsson. Frá sama for-
lagi koma Hjá brúnni eftir Kristínu Ómars-
dóttur og Leitin að Audrey Hepburn eftir
Bjarna Bjarnason.
Strákarnir áberandi
Ef einhver tiltekinn hópur höfunda er meira
áberandi en aðrir fyrir þessi jól eru það
karlmenn milli þrítugs og fertugs. Steinar
Bragi, sem sló í gegn með Konum í fyrra,
fylgir henni eftir með Himninum yfir Þing-
völlum; þremur sögum um mörk mennsku
og ómennsku. Þá gefur Forlagið einnig út
Gæsku eftir ólíkindatólið Eirík Örn Norð-
dahl. Huldar Breiðfjörð hefur ritað nýja
ferðabók, Færeyska dansa, þar sem hann
rýnir í þjóðarsál frænda okkar. Dóttir
mæðra minna eftir Sindra Freysson gerist á
Ísafirði 1941 þegar hermenn ganga á land og
handtaka sjö heimamenn. Mikael Torfason
tæklar hrunið í Vormönnum Íslands, sem
fjallar um gjaldþrota útrásarvíking sem
rannsakar sviplegt andlát móður sinnar.
Foreldramissir kemur líka við sögu í Síð-
ustu dögum móður minnar eftir Sölva Björn
Sigurðsson: Þegar Mamma greinist með
ólæknandi sjúkdóm heldur hún ásamt syni
sínum, Dáta, til Amsterdam í leit að líkn.
Útkoman er sögð gráglettin og tregafull.
Konur á sama aldursreki eiga líka sína
fulltrúa; þar má nefna Oddnýju Eir Ævars-
dóttur og bók hennar Heim til míns hjarta,
sem kemur út hjá Bjarti. Hún fjallar um
unga konu sem er komin á heilsuhæli,
úrvinda á sál og líkama, og leitar sér alls
kyns lækninga á hjarta. Sama forlag gefur
út Sónötu fyrir svefninn eftir Þórdísi Björns-
dóttur.
Reyfarar
Krimmarnir eru orðnir fastur þáttur
í helgihaldinu og Arnaldur Indriðason
missir ekki úr jól frekar en venjulega. Í
Svörtuloftum tekur Arnaldur upp þráðinn
og skrifar að nýju um lögregluteymið við
Hverfisgötu.
Birgir Li og Gunnar Maríuson snúa aftur
í Sólstjökum Viktors Arnars Ingólfsson-
ar en hinn blóðstokkni Stefán Máni fylg-
ir Ódáðahrauni frá því í fyrra eftir með
Hyldýpi.
Óttar Martin Norðfjörð gefur út sína
þriðju spennusögu hjá Sögum, Paradísar-
borgina. Þar kveður víst við annan tón en
í fyrri bókum höfundarins en í henni segir
frá venjulegu fólki og hvernig það bregst
við erfiðum fréttum.
Ævar Örn Jósepsson gefur væntanlega út
bók í ár en hún hefur ekki enn hlotið nafn.
Í Horfðu á mig eftir Yrsu Sigurðardóttur
reynir Þóra Guðmundsdóttir lögmaður að
fá endurupptekið mál fatlaðs manns sem
situr inni á Sogni fyrir að kveikja í sam-
býli. Veröld gefur út en þar þreytir ungur
lögfræðingur frumraun sína, Ragnar Jón-
asson, með bókinni Fölsk nóta sem státar af
forvitnilegri fléttu. Annar glæpasagnahöf-
undur stígur sín fyrstu spor hjá Bjarti, Lilja
Sigurðardóttir með bókina Spor, sem fjallar
um ástarsagnaþýðandann Magna sem rann-
sakar morðgátu á meðferðarhæli.
Vogaðasta plott ársins er þó í Rúnagaldri
Elíasar Snælands Jónssonar, sem Skrudda
gefur út: Melkorka Steingrímsdóttir sjón-
varpsfréttamaður rannsakar fortíð afa
síns, sem fremur sjálfsmorð í Fossvogs-
kirkjugarði uppáklæddur eins og nasisti,
og kemst á snoðir um þýskan kafbát sem
hvarf við Íslandsstrendur árið 1944 klyfjað-
ur gulli. Hér gæti brugðið til beggja vona.
Ljóð
Aðdáendur Gyrðis Elíassonar fá eitthvað
fyrir sinn snúð í ár því eftir hann koma
tvær bækur: smásagnasafnið Milli trjánna
og ljóðabókin Nokkur almenn orð um kuln-
un sólar. Uppheimar skera ljóðabækurnar
ekki við nögl í ár. Þeir gefa einnig út Hlust-
aðu á ljósið eftir Njörð P. Njarðvík, Rennur
upp um nótt eftir Ísak Harðarson og Milli
barna eftir Gunnar M. Gunnarsson, korn-
ungan höfund frá Akureyri.
Forlagið gefur út Ljóðorkuþörf Sigurð-
ar Pálssonar sem og ljóðabók Hauks Más
Helgasonar, Rigningin gerir ykkur frjáls.
Þá gefur Bjartur út Komin til að vera,
nóttin eftir Ingunni Snædal en frumraun
hennar var tilnefnd til Íslensku bókmennta-
verðlaunanna á sínum tíma.
Ævisögur og frásagnir
Forlagið gefur út nokkrar þungavigtarbæk-
ur í flokki ævisagna. Fyrst skal nefna Kona
verður forseti, þar sem Páll Valsson rekur
æviferil Vigdísar Finnbogadóttur. Árni
Heimir Ingólfsson rekur dramatískt ævi-
skeið Jóns Leifs. Þá er væntanlegt seinna
bindi ævisögu Þórbergs Þórðarsonar eftir
Pétur Gunnarsson og Óskar Guðmunds-
son hefur ráðist í að taka saman ævi Snorra
Sturlusonar.
Séra Hjálmar Jónsson dómkirkjuprest-
ur rifjar upp lífshlaup sitt í Hjartslætti sem
Veröld gefur út en frá Bjarti kemur Mynd
af Ragnari í Smára eftir Jón Karl Helgason.
Þetta er sérstök ævisaga; gerist á þremur
dögum, þegar Ragnar er á leiðinni á Nóbels-
hátíðina í Stokkhólmi.
Tómas Hermannsson hjá Sögum fer á
rúntinn með Magga Eiríks úr Mannakornum
og rekur úr honum garnirnar í Reyndu aftur.
Sama forlag gefur líka út starfssögu Jónas-
ar Kristjánssonar ritstjóra, Frjáls og óháður.
Jón Ólafsson píanóleikari skrifar hins vegar
ævisögu Vilhjálms Vilhjálmssonar söngv-
ara, sem Sena gefur út.
Frá Skruddu kemur Það liggur í loftinu,
um hjónin Birnu Óladóttur frá Grímsey og
Dagbjart Einarsson útgerðarmann en það
er sjálfur Jónas Jónasson sem heldur um
penna. Hjá sama forlagi kemur út forvitni-
leg bók: Þjófur, fíkill falsari – sjálfsævisaga
síbrotamanns eftir Guðberg Guðmundsson. Í
bókinni rekur Guðberg æviferil sinn en hann
hóf ungur afbrotaferil sinn og sat samtals í
fangelsum í yfir tuttugu ár í fimm löndum
áður en hann sneri blaðinu við.
Kristín Guðnadóttir ritar ævisögu Svavars
Guðnasonar myndlistarmanns og Runólfur
Ágústsson, fyrrverandi rektor Háskólans á
Bifröst, skrifar reisubók frá slóðum frum-
byggja í Ástralíu, Enginn ræður för.
Hjá Uglu koma út endurminningar Ein-
ars Benediktssonar sendiherra sem hefur
vafalítið frá mörgu fróðlegu að segja. Salka
gefur út Elfa Gísla eftir Önnu O. Björns-
son. Elfa hefur ávallt þurft að standa á eigin
fótum og á sér víst ævintýralega sögu. Og
enginn veiðiáhugamaður lætur sjálfsagt Ána
eftir Bubba Morthens hjá sér fara, en í henni
segir Bubbi veiðisögur í bland við „ár-sögu“
og „ævisögur“ fólksins sem hefur veitt í og
lifað hjá Laxá í Aðaldal.
Fjölbreytni í flæðarmálinu
Boðberi jólanna, bókaflóðið, er á allra næsta leiti. Bergsteinn Sigurðsson guðaði á glugga nokkurra forlaga og gáði hvað leyndist í
flæðarmáli lesenda í ár. Hér er stiklað á því helsta í flokki innlendra skáldverka og ævisagna.
ÞETTA ÆTLA ÉG AÐ LESA
Fréttablaðið leitaði til fjögurra lestrarhesta og spurði hvað þeim litist á.
KARL TH. BIRGISSON
BLAÐAMAÐUR
Það sem vekur mestan áhuga minn er bók
Óskars Guðmundssonar um Snorra Sturlu-
son. Óskar er allt í senn, grúskari af guðs náð,
glöggur greinandi og lipur penni. Þessa hlakka
ég til að lesa.
Annar maður með borgfirsk tengsl er Run-
ólfur Ágústsson. Það hefur spurst að í reisubók
hans frá Ástralíu séu athyglisverðar upplýs-
ingar um afdrif Jörundar
hundadagakonungs, en ég
bíð ekki síður eftir ferða-
sögunni sjálfri. Runólfur
kann nefnilega fleira en
að stofna og reka skóla
– hann er bæði mikill
húmanisti og góður stílisti.
Bókin hans verður lesin
upp til agna.
Af öðru „sagnfræðilegu“
hlýt ég að nefna ferðabók Huldars Breiðfjörðs.
Af hverju er hann annars svona nískur á texta
handa okkur, þessi flinki höfundur?
Páll Valsson skrifaði „Söguna“ af Jónasi Hall-
grímssyni og áhugafólk um samtímasögu hlýtur
að bíða bókar hans um Vigdísi Finnbogadóttur
með mikilli eftirvæntingu.
Síðast en ekki síst nefni ég Mynd af Ragnari
í Smára. Jón Karl Helgason getur verið ótrúlega
fundvís á sjónarhorn og sannindi sem öðrum
eru hulin. Þetta hljómar eins og spennandi
bók.
Til að hvíla mig frá sagnfræðilegri spennu vel
ég svo tvö ljóðskáld af ólíkum kynslóðum, Ing-
unni Snædal og Njörð P. Njarðvík. Með þeim er
fátt skylt annað en að þau yrkja falleg ljóð. Og
hvernig er eiginlega hægt að standast ljóðabók
sem heitir Hlustaðu á ljósið?
SVANHILDUR HÓLM VALSDÓTTIR
LÖGFRÆÐINGUR
Það lítur út fyrir að ansi margar bækur á nátt-
borðinu hjá mér verði ævisögur. Annað hvort
eru svona margar áhugaverðar ævisögur á
útgáfulistanum fyrir þessi jól eða ég er einfald-
lega komin á ævisagnaald-
urinn. Meðal þessara bóka
er Kona verður forseti, eftir
Pál Valsson, um Vigdísi
Finnbogadóttur og seinna
bindið um Þórberg Þórð-
arson eftir Pétur Gunnars-
son. Svo er það Hjartsláttur
sr. Hjálmars Jónssonar og
Mynd af Ragnari í Smára
eftir Jón Karl Helgason, að
ógleymdri ævisögu tónlistarmannsins Magn-
úsar Eiríkssonar. Ég þarf líka að lesa Það liggur
í loftinu eftir Jónas Jónasson, um hjónin Birnu
Óladóttur frá Grímsey og Dagbjarts Einarssonar
í Grindavík. Ég fylgdist aðeins með meðgöngu
sögunnar og verð að fá að lesa útkomuna.
Af skáldsögum geri ég ráð fyrir að lesa
Svörtuloft eftir Arnald og Karlsvagninn eftir
Kristínu Marju og svo finnst mér eitthvað
spennandi við lýsinguna á sögu Ragnars Jón-
assonar, Fölsk nóta, um dularfullan greiðslu-
kortareikning og löngu horfinn föður. Harmur
Englanna eftir Jón Kalman freistar líka, sem og
Góði elskhuginn eftir Steinunni Sigurðardóttur.
Spurningarnar sem Huldar Breiðfjörð veltir upp
í bókinni Færeyskur dansur kalla á mann, eins
og: Eru Færeyjar í útlöndum?
Sögulegar skáldsögur Böðvars Guðmunds-
sonar eru ómissandi, þannig að Enn er morg-
unn fer líka á náttborðið, og nýr krimmi eftir
Ævar Örn Jósepsson sem er víst enn án titils.
Þetta ætti að duga mér eitthvað fram yfir
áramót, og þá get ég tekið til að við að lesa allt
hitt á útgáfulistunum.
ÖRN ÚLFAR SÆVARSSON, RÁÐ-
GJAFI OG HUGMYNDASMIÐUR
Það sem greip augað fyrst á listanum yfir
jólabækurnar er bók Óskars Guðmundssonar
um Snorra Sturluson. Ég fór á Sturlungunám-
skeið nýlega hjá Einari Kárasyni og hlakka til að
kjamsa á örlögum og áhrifum þessa mistæka
skörungs og skáldjöfurs. Svo væri gaman
að lesa bókina um landnámsmanninn Auði
djúpúðgu eftir Vilborgu Davíðsdóttur. Hvernig
er starf landnámsmannsins? Hvernig tilfinning
er að koma að tómu landi? Á hverju byrjar
maður?
Þegar ég lít okkur nær
í tíma staldra ég fyrst við
ævisögu Magga Eiríks sem
segir meðal annars frá
því þegar hann og Pálmi
Gunnars voru numdir af
brott af geimverum. Einnig
væri gaman að glugga í
bókina um málarann Svav-
ar Guðnason og ferðabók
Huldars Breiðfjörð um Færeyjar. Ég vænti líka
mikils af skáldsögum Jóns Kalmans og Bjarna
Bjarnasonar.
Svo kemur líka sá tími um jólin að maður
setur tærnar upp í loft, stingur djúpt í konfekt-
kassann og hellir sér í glæpasögu, til dæmis
eftir Arnald eða Ævar Örn. Rúnagaldur eftir
Elías Snæland Jónsson hljómar líka spennandi.
Og þó? Er kannski of mikið að blanda fornum
rúnalykli að launhelgum Óðins og Þórs við
týndan kafbát hlaðinn gullstöngum og níræðan
íslenskan nasista?
ÞÓRUNN HREFNA SIGURJÓNS-
DÓTTIR BÓKMENNTAFRÆÐINGUR
Ég er mjög svag fyrir höfundum sem kunna
bæði að hugsa og skrifa. Lágmæltu skáldin
Gyrðir og Jón Kalman eru í sérstöku uppá-
haldi og jólagleði mín í ár verður þreföld þar
sem þrjár bækur eru væntanlegar frá þeim á
næstunni. Oddný Eir Ævarsdóttir, sem kom
svo skemmtilega á óvart
með Opnun kryppunnar
um árið, er nú með nýja
bók, sem Bjartsfólk segir
að „rokki á milli hjarta og
fræða“. Oddný er svo klár
höfundur að þessi blanda
hlýtur að koma vel út. Góði
elskhuginn, ný skáldsaga
Steinunnar Sigurðardóttur,
er kynnt sem „ástarsaga
með tregatóni“ og mér finnst Steinunn einmitt
kunna svo vel að skrifa svoleiðis sögur (ég
kann Tímaþjófinn utanbókar).
Það eru tíðindi að Ísak Harðarson skuli gefa
út nýja ljóðabók og hana hlakka ég til að lesa,
enda er Ísak höfundur fleygra ljóðlína á borð
við: „Þeir segja atómstríð í vændum. Væri ekki
ráð að byrja að lifa, svo þeir hafi eitthvað að
drepa?“ Ljóðorkuþörf eftir Sigurð Pálsson er
líka á óskalistanum. Sigurður er nú bara eins og
Nóakonfektið. Hann klikkar aldrei.
Annað bindið af sögu Péturs Gunnarssonar
um Þórberg vil ég fá um leið og það kemur
úr prentsmiðjunni – en það fyrsta var í það
minnsta stórskemmtilegt.
Þetta verða áreiðanlega „góð bókajól“ eins
og sagt er. Mynd af Ragnari í Smára eftir Jón
Karl er forvitnileg og svo getur undirheimski
hlutinn af mér ekki annað en beðið með eftir-
væntingu eftir sjálfsævisögu síbrotamannsins
Guðbergs Guðmundssonar Þjófur, fíkill, falsari.
GLUGGAÐ Í JÓLABÆKUR Jólabókaflóðið í ár einkennist fyrst og fremst af fjölbreytni en unnendur ævisagna
og ljóðabóka ættu þó að geta hugsað sér sérlega gott til glóðarinnar. FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN