Fréttablaðið - 23.10.2009, Blaðsíða 36
24 23. október 2009 FÖSTUDAGUR
Leiklist ★★★★
Brennuvargarnir
Höfundur: Max Frisch
Þýðing: Bjarni Jónsson Leikmynd:
Ilmur Stefánsdóttir Tónlist: Barði
Jóhannsson Lýsing: Halldór Örn
Óskarsson Myndbönd: Tinna
Lúðvíksdóttir Leikstjóri: Kristín
Jóhannesdóttir
Brennuvargarnir voru frumsýnd-
ir á föstudaginn var. Biederman
þýðir í raun smáborgari. En hvað
er að vera smáborgari?
Skilyrðislaus ást er skiljanleg,
þó svo óskiljanleg sé, en aftur á
móti er skilyrðislaus meðvirkni
ekki skiljanleg. Það getur verið
banvænt að vera gunga. Leikrit-
ið um brennuvargana sem hreiðra
um sig á loftinu hjá Biederman-
hjónunum, er ein af perlum leik-
bókmenntanna á liðinni öld. Það
er erfitt að klúðra handriti sem er
svo vel skapað af höfundi að líkja
mætti við gullinsnið byggingarlist-
arinnar. Sýningin í Þjóðleikhús-
inu er athyglisverð. Hún er spenn-
andi, hún er skemmtileg, áheyrileg
og hver áhorfandi hefði þurft að
minnsta kosti fjögur augu til þess
að ná öllum þeim myndskeiðum
sem liðu yfir sviðið, bakvið það
og í litabreytingum. Tónlistin var
spennandi með sterkum hrynjanda,
skírskotun í hófadyn eða einhvern
annan dyn sem líklega myndi enda
með dynki.
Um hvað fjallar þetta verk í raun
og veru? Líklega hafa umræður af
þeim toga ekki svifið eins í loftinu
meðal frumsýningargesta lengi.
Er það um heimskuna? Er það um
græðgina? Fáranleikann? Hégóm-
ann? Meðvirkni? Er það um eyru
sem heyra ekki og augu sem ekk-
ert sjá? Það er vel til þess fallið að
vekja spurningar og svör.
Sú sýning sem hér var um að
ræða gaf í sjálfu sér engin svör
og spurningarnar voru kannski
oft íklæddar svo miklu glensi að
alvaran hvarf. Björn Thors leikur
Schmitz glímukappa sem kemur
sér fyrir á loftinu heima hjá Bied-
erman. Björn skilaði þessu hlut-
verki vel og líkamsburðir hans
nutu sín til fullnustu. Hann var
sambland af aula og útsmogn-
um tækifærissinna í sínu fasi og
glottið sem leikur um varir hans
þegar hann hjúfrar sér upp við
brjóst hinnar grandalausu og vit-
grönnu Babette er eitt af betri
augnablikum sýningarinnar.
Myndræn sýning
Sýningin er sneisafull af augna-
blikum, yfirfull af táknum, sviðs-
mynd sem heillaði og vakti spurn-
ingar og var skýr og einföld en þó
svo margræð. . Ilmur á hrós skilið
fyrir mjög athyglisverða og hreyf-
anlega leikmynd. Lýsing Halldórs
Arnar Óskarssonar var einnig góð
svo ekki sé talað um tónlist Barða
Jóhannssonar sem rammaði inn
þennan hluta listaverksins.
Þetta var sýning þar sem hand-
bragð leikstjórans var mjög svo
sýnilegt. Kristín Jóhannesdótt-
ir hefur sýnt það og sannað að
hennar styrkur liggur oft í tákn-
um og tilvísunum og er þessi sýn-
ing engin undantekning þar á, þó
svo að hún hafi valið ákveðna stíl-
færslu í leiknum með aðferðar-
fræði farsans að leiðarljósi. Um
leið og Ólafía Hrönn Jónsdóttir í
hlutverki Frú Babette byrjar að
geifla sig og tipla um á sviðinu lyft-
ast brúnir áhorfenda og taktarnir
sem eru nú orðnir nokkuð þekkt-
ir eru alltaf jafn aðlaðandi. Hún
nýtur sín til fulls í því áhyggju-
leysi sem einkennir þessa óupp-
lýstu og hjákátlegu manneskju.
Leikarahópurinn
Eggert Þorleifsson stóð í ströngu
í hlutverki smáborgarans sem
þóttist vara við brennuvörgum
en var svo sjálfur meðvirkari
en vatnsdropi. Þegar Biederman
hittir kórinn, sem er almenning-
ur, slökkviliðið og rödd fólksins,
og reynir að hindra framgöngu
hans myndast átakaatriði sem
er með þeim eftirminnilegustu í
verkinu.
Eggert fer með hlutverk manns
sem upphefur sjálfan sig, þykist
vera sterkur og stór en er í raun
raggeit og bleyða. Þetta eru allt
eiginleikar sem hann á gott með
að koma á framfæri.
Magnús Jónsson fer með hlut-
verk Villa hins uppstrílaða brennu-
vargs, þess sem mannasiðina kann
og með slepjunni og lymskunni
tekst að rugla Biederman gersam-
lega í ríminu. Magnús er fimur
sem kötturinn og framsögnin góð.
Edda Arnljóts í hlutverki hinn-
ar þreyttu og útpískuðu vinnu-
konu hélt sínum eymdarbrag allan
tímann og gerði það vel einkum
þegar hún tryllist yfir misvísandi
skipunum frá húsbændum sínum.
Doktorinn, fulltrúi þeirra sem
þykjast taka eftir og spjalla saman
yfir kaffibolla en kasta sér ekki út
í slaginn fyrr en allt er farið að
brenna. Valur Freyr Einarsson
fer með þetta hlutverk og minn-
ir óneitanlega á þýska rithöfunda,
samtímamenn Frisch.
Kórinn fléttaðist kannski ekki
nógu vel inn í atburðarásina eða
stemninguna þar sem taktur hans
var allt annar. Hann var tregur í
gang en þegar á leið tók hann einn-
ig að líða um sviðið bæði upphækk-
aður eins og hjá Grikkjum forðum
og í stíl við brennuvarginn og einn-
ig eins og brúður sem fljóta ofan
á vatni … með straumnum. Þetta
er góð sýning sem einkennist af
agaðri leikstjórn.
Elísabet Brekkan
Niðurstaða: Spennandi, skemmtileg
og athyglisverð sýning.
Banvænt að vera gunga
LEIKLIST Magnús Jónsson og Björn Thors í hlutverkum brennuvarganna.
MYND ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ/EDDI
2009
Sýningarnar eru opnar virka daga frá 11-17 og um helgar frá 13-16
Leiðsögn fyrir hópa ı Netfang: gerduberg@reykjavik.is
Gerðubergi 3-5 ı 111 Reykjavík ı Sími 575 7700 ı www.gerduberg.is
l j ó
ð a s
a f n
Þær hafa lengi verið ófáanlegar –
en nú eru aðrir tímar:
Allar fimm ljóðabækur
Ingibjargar Haraldsdóttur
í einni glæsilegri bók,
auk úrvals þýddra ljóða.
Inngangur eftir
Dagnýju Kristjánsdóttur.