Veðrið - 01.04.1963, Blaðsíða 33

Væri bilið minna en 2770 melrar reyndist úrkoman snjór, en rigning ef bilið
var meira en 2800 metrar. Væri bilið milli þessara takmarka, var úrkoman
slydda. Ætla mætti, að snjókoman væri eingöngu tengd liitastigi við jörð, en
svo var ekki, þykkt loftslagsins eða meðaliiiti þess reyndist betri spástuðull.
Geta má í þessu sambandi, að 1000 mb flöturinn er oftast nálægt jörðu.
Ég vitnaði hér að framan til gamallar veðurvísu, sem ég sagði að ætti ýmis-
legt sameiginlegt við statistiskar veðurspár. Skal ég nú fjalla nánar um þetta
atriði, og benda á, livað er sameiginlegt og hvað ólíkt.
Vísan segir samband milli iitarafts tunglsins, vinds og vætu. Skært tungl
á að boða hreinviðri, en rautt tungl eða bleikt hvassviðri eða rigningu. Þetta
mun hafa við eitthvað að styðjast, en mig grunar þó, að bragfræðin hafi líka
liaft dálítil áluif á veðurspána. Litur tunglsins er hér spástuðull, en veðurþættir
eru vindar og úrkoma. Öll þcssi atriði verða í tölum talin, og möguleikar cru
því fyrir hendi að tengja þessi atriði saman með stærðfræðilíkingum. En vafa-
samt er, hvort samband veðuratriðanna sé svo glöggt, að líkingarnar hafi nokkra
hagnýta þýðingu.
Veðurspáin í vísunni og statistiskar veðurspár byggjast á reynslu, en síður á
þekktu orsakasambandi milli veðuratriða. Lengra nær samlíkingin ekki. Statistisku
spárnar setja glögg tímatakmiirk á veðurþætti sína, vísan hefur þau engin, frek-
ar en flestar alþýðuspár. Kerfisbundin notkun reynslunnar er aðaleinkenni
statistisku spánna, í vísunni er notkun reynslunnar kerfislaus.
Menn munu spvrja, livort statistiskar veðurspár konri í stað hinna, sem
byggðar eru á lögmálum aflfræði og liitafræði að mismunandi miklu leyti. Ég lield
að svo verði ekki. Vísindamönnum er ekki nóg að vita eitthvert samband veður-
atriða, þeir verða að finna og skilja orsakasambandið. En miklar og tímafrekar
rannsóknir getur þurft að gera áður en slíkt samband finnst. Hinsvegar verður
þörfin fyrir veðurspár, sem eru nákvæmari en ni'i og ná lengra fram í tímann,
brýnni með hverjum áratug. Söfnun veðurfregna hefur nú staðið yfir í allmarga
áratugi, svo miklu efni er úr að vinna fyrir þá, er statistiskar spár gera. Þess
vegna standa vonir til, að statistiskar veðurspár geti fljótlega orðið við kröfum
tímans.
Eftirmáli.
Ég hef notað hér orðin statistik og statistiskur, þótt erlend séu, þar sem ég
felli mig ekki við orðið tölfræðilegur. Ef lesendur mínir geta bent á viðfelldið
orð, sem nota mætti í staðinn fyrir orðið statistisk í sambandi við veðurspár,
væri ég þeim þakklátur fyrir vikið.
H. S.
VEÐRIÐ -- 31