Vikan - 16.05.1963, Blaðsíða 37

... um Álptarnes spáð.
Framhald af bls. 11.
og líklegt er að náist á næstunni
— ef til vill fyrr en nokkum varir.
í alþjóðlegri samkeppni, sem bóka-
útgefendur í tíu þjóðlöndum stóðu
að, var ritverk þetta dæmt bezt og
gagnmerkast þeirra, er fram hefðu
komið á síðustu árum, þar sem fjall-
að væri um vísindaleg efni á þann
hátt að sem flestum mætti að gagni
verða. Var það síðan gefið út sam-
tímis i Þýzkalandi, Bretlandi,
Frakklandi, ítalíu, Spáni, Hollandi,
Svíþjóð, Danmörku, Bandaríkjunum
og Brasilíu. Mun fágætt, ef ekki
einsdæmi, að nokkru slíku ritverki
og höfundi þess hlotnist slík viður-
kenning.
Einhverjum kann að þykja sem
harla lítið samband geti verið með
bók þessari og annars, sem að fram-
an er getið — hinni 320 milljón ára
gömlu kveikju í saltsteinsmolanum,
dr. Heinz J. Dombrowski, geimlíf-
eðlisfræðinni og Hveragerði — en
sé betur að gætt, stendur allt þetta
einmitt í nánum tengslum hvað við
annað.
Geimlífeðlisfræðin er enn svo
ung, sem sjálfstæð vísindagrein, að
mörkin milli hennar og „móðurvís-
indagreina" hennar — lífeðlisfræð-
innar og lífefnafræðinnar — verða
naumast enn skýrt dregin. Helztu
framámenn og brautryðjendur geim-
lífeðlisfræðinnar hafa yfirleitt áður
áunnið sér viðurkenningu fyrir
rannsóknir sínar á sviði þessara
fyrrnefndu vísindagreina, annarrar
hvorrar, en einnig hafa sumir þeirra
unnið merkileg afrek á sviði eðlis-
fræðinnar, efnafræðinnar og í viss-
um greinum stærðfræðinnar. Þar
eru því ekki neinir aukvisar til for-
yztu.
Nokkuð má marka álit það, sem
dr. Heinz J. Dombrowski hefur þeg-
ar unnið sér þeirra á meðal, að
Nóbelsverðlaunahafar þeir í fyrr-
nefndum vísindagreinum, sem höf-
undur bókarinnar sat fundi með í
Lindau vegna samningar hennar,
hafa lagt blessun sína yfir það, að
hann helgaði dr. Dombrowski þar
sérstakan kafla, og skipaði honum
þar með á bekk með heimsfrægum
vísindamönnum núlifandi, eins, og
t. d. dr. Willard F. Libby, Nóbels-
verðlaunahafanum bandaríska, þeim
er fann upp koelfnisklukkuna, og
að nefndir athugalla gagnrýnenda í
tíu þjóðlöndum hafa ekki heldur
neitt við það að athuga. A þann hátt
er slegið óvefengjanlega föstu mik-
ilvægi rannsókna hans og uppgötv-
ana, varðandi glímu vísindanna við
ráðgátu lífsupprunans og lífsins —
þær ráðgátur, sem einkum verða
viðfangsefni geimlífeðlisfræðinnar,
og öllum viðkomandi vísindamönn-
um ber saman um að ekki verði
leystar nema fyrir samvirkar rann-
sóknir á jörðu niðri og úti í geimn-
um. Um leið er mikilvægi kenninga
hans á sviði geimlífeðlisfræðinnar
einnig viðurkennt óbeint, þar sem
þær eru fyrst og fremst byggðar
á þeim niðurstöðum, sem hann hef-
ur komizt að fyrir þessar rannsókn-
ir sínar og uppgötvanir — rannsókn-
ir á þeim merkilegu hlutum, sem
hann hefur fundið, ýmist í saltlög-
um, þúsund metra djúpt í jörðu
niðri, eða á jarðhitasvæðinu í
Hveragerði.
Aður en þetta verður frekar rætt,
er ekki úr vegi að birta hér í þýð-
ingu kafla þann í bókinni, „Die
Schöpfung ist noch nicht zu Ende“
— „Sköpunarverkinu er ekki lokið
enn“ — sem fjallar um þessar rann-
sóknir og uppgötvanir dr. Heinz J.
Dombrowski.
Þess skal getið, að upphafsorð
þessa kafla skýrskota til nýrra og
nýstárlegra kenninga rússneskra
vísindamanna varðandi orsök þess
að vissar tegundir lífgróðurs og eins
æðri dýra, hafa sannarlega dáið út
á jörðu vorri, eftir að hafa þróazt
þar og dafnað um lengra eða
skemmra tímabil. Fram að þessu
hefur orsaka þeirra einkum verið
leitað í breytingum á loftslagi og
veðurfari, en hinir rússnesku vís-
indamenn leita þeirra eftir allt öðr-
um leiðum. Kenningar þeirra koma
þó rannsóknum dr. Dombrowski
ekki það við, að þær verði nánar
raktar hér. Hefst þá umræddur
kafli.
KVEIKJULIF I SALTI.
Ekki er síður furðulegt að hug-
leiða það, hvort skammlífi fyrir-
finnst í raun og veru. Við höfum
hneigð til að mæla hverri lífveru
nokkurra daga æviskeið, að minnsta
kosti. En er það óhjákvæmilegt? Ef
til vill fyrirfinnst líf, sem varir ekki
nema í fáeinar klukkustundir eða
mínútur — líf, þar sem á sér stað
feiknahröð efnabreyting í okkar
skilningi, én samsvarar, hvað við-
komandi lífveru snertir, okkar eigin
lífi að fyllingu og reynslu. Er líf
okkar í rauninni fyllra að reynslu
en líf dægurflugunnar? Við verð-
um að viðurkenna, að við höfum
ekki hugmynd um það. Við verðum
að minnsta kosti að hugsa okkur
vel um áður en við svörum þeirri
spurningu, hve lengi eða skammt
líf gæti varað.
Getur líffruma orðið 500 milljón
ára gömul eða að minnsta kosti „ver-
ið til“ svo lengi? Dr. Heinz J.
Dombrowski forstjóri lífeðlisfræði-
legu lækningarannsóknastofnunar-
innar á Bad Nauheim svarar því
játandi. Hann hefur fundið merki-
legustu hluti í vatninu úr upp-
sprettulindunum í Nauheim, þar á
meðal örsmáar viðarleifar og allt að
því óendanlega smáar leifar af við-
kvæmum líffrumum. Gegnir furðu
hve vel þær hafa varðveitzt, já, að
þær skuli yfirleitt hafa reynzt finn-
anlegar. En Dombrowski lét ekki
við þá uppgötvun sitja. Hann komst
að þeirri niðurstöðu, að það er meira
að segja unnt að vekja þær frumur,
sem luktar hafa verið inni í stein-
salti, t.il lífsins aftur.
Fyrst í stað virðist það harla ó-
sennilegt, að takast megi að rækta
lífgróður, sem er inniluktur í salt-
steini. Hefur þeim mótbárum verið
hreyft, að þarna hljóti að vera um
mengun að ræða, aðskotalíf, sem
komizt hafi í viðfangsefnið í til-
raunastofunni, þrátt fyrir allar var-
úðarráðstafanir. Vísindamaðurinn
MARCHAND’S HÁRLAKK
FYRIR LJÚST HÁR
MAREHAND’S INNIHELDUR
P.V.P. SEM VARNAR ÞVl AÐ
LAKKIÐ GETI SKADDAÐ LUNGLJN
MARCHAND’S GDLDEN HAIR WASH
LÝSIR DG FEGRAR HÁR YÐAR
. Good
,1 OfjgÍÍMui
GuaranteedL,
Housekeeping
y
f ^DVtBTlStP
Sterling h.ff.
SÍMI 13649
VIKAN 20. tbl. —