Vikan - 02.01.1964, Blaðsíða 46

sparifjár stendur í stað, eigand-
inn græðir ekkert og tapar engu,
vextirnir eru engir vextir, helcl-
ur aðeins höfuðstólsviðhald.
Verðmætið vex ekki neitt með
króniifjöldanum.
Ef svo vel væri farið með
sparifé manna (sjóða, krakka og
gamalmenna) þá kæmist þjóðin
upp á það menningarstig, sem
um getur í Mósebókum: Enga
vexti af lánuðu fé, en heldur
enga féflettingu, sem hægt væri
að framkvæma með talnablekk-
ingu. G.T. talar um hinn óguð-
lega, sem tekur lán og borgar
ekki. — Hér tekur hinn óguð-
legi lán og borgar í minni verð-
mætunx en hann tók við.
.lafnvel meðan börn meta
verðmætin i karamellum og gos-
drykkjum átta þau sig á þessu
færibandi verðbólgunnar. Tólf
ára göniul telja þau að foreldrar,
sem halda saman aurum krakk-
anna, séu að svíkja þau. Á ung-
lingsárunum brýzt skilningurinn
út í fullkominni fyrirlitningu.
Ef einhver hugsandi maður,
sem þessar línur kann að lesa,
á í bókahillu sinni „Veröhf sem
var“ eftir Stefan Zweig, þá ætti
bann að fletta upp á bls. 285
og lesa til 288. Sá kafli ætti
að opna augu manna fyrir því
sem hér mun koma ef áfram
verður haldið cins og stýrt hef-
ir verið fyrstu tvo áratugi hins
íslenzka lýðveldis. —< Að brjála
verðmætaskyn æskulýðsins svo
sem vér böfum gert, hlýtur að
leiða til ills eins.
Frá Kína skulu bér aðeins
nefnd örfá fyrirbæri. Hér og
þar risu upp hallir manna, hvít
stórhýsi, sem enginn vissi fyrst
liver átti. Almenningur nefndi
þær ranglœtishallir. En hverjir
voru þá eigendur? Herforingjar,
sem stálu stórfé frá ríkinu með
því að telja undir vopnum fjölda
manna, sem hvergi voru til, og
stinga á sig því fé, sem þeim
„ósýnilegu“ var ætlað. Hallirnar
voru einnig byggðar á óskrásettu
landi, mælingamönnum hafði
verið mútað til að láta svo sem
það væri ekki til. Skattsvika-
hyljir mynduðust um allt landið,
ríkið bætti tjónið með því að
þrautpína þá, sem það gat náð
sér niðri á. Eftir meir en ára-
tug snerist sá lier, sem varið
hafði landið, gegn sinni eigin
stjórn, gerði ranglætisherrana
höfði styttri og setti kommúnista
til valda. Einnig hjá oss eru
hliðstæðir hyljir. Verði þeir
eitt allsherjardjúp, þá sekkur
sjálfstæði íslands, en á því á
æskan enga sök.
Jóhann Hannesson.
ÞRIGGJA KOSTA VÖL
FRAMHALD AF BLS. 23.
aðeins gluggarnir á herbergi
hennar, sem vissu út að þessari
hlið. Hún kærði sig ekki um að
fólk sæi, að hún tók stefnu að
húsi Simons.
Það skrjáfaði í kvistum og
þurru laufi undir fótum hennar,
er hún kom út á stíginn, sem
gerður hafði verið gegnum skóg-
inn svo að Faith ætti hægara
með að komast til unnusta síns.
Clare greikkaði sporið, án þess
að vita af því sjálf. Það var æs-
andi og hræðilegt að finna til
þess, að hún var á forboðnum
leiðum, og hún hafði mikinn
hjartslátt. Þegar hún var komin
hálfa leið, stanzaði hún allt í
einu. Hana langaði í einni svip-
an til að snúa við og flýta sér
heim. Þá heyrði hún rödd Simons
rétt hjá sér.
— Ég var í þann veginn að
snúa við, sagði hún.
Hann hafði ekki augun af and-
liti hennar.
— Það var ég einmitt hrædd-
ur um, sagði hann.
— En Simon, við getum ekki
. . . Hún horfði á hann ráðalaus,
eins og hún væri að biðja um
að hlífa sér við byrði, sem hún
væri ekki fær um að bera.
— Maður ræður ekki fram úr
neinum viðfangsefnum með því
að láta eins og þau væru ekki
til, sagði hann.
Næturloftið var kalt, og það
fór hrollur um Clare.
— Þarna er gamalt, mannlaust
sumarhús, sagði hann og hjálp-
aði henni upp bratta brekku. —
Mér finnst að við ættum að tala
saman þar. Ég á þetta hús, og
það er ekki vert að við förum
heim til mín.
Það var hlýtt og gott þegar
kom inn í húsið, og Clare sett-
ist í sófann í stofunni. Það var
rétt svo, að fæturnir höfðu bor-
ið hana, og hún skalf frá hvirfli
til ilja. Simon kveikti sér í vindl-
ingi og stóð í dyrunum. Clare
sá andlitið á honum í tunglsljós-
inu. Hann var mjög alvarlegur.
— Og nú — hvað er nú að
segja? spurði hún. Hann sneri sér
að henni.
—- Hefðir þú viljað giftast mér
Clare, ef ég væri ekki trúlofað-
ur Faith? spurði hann. Hann
gekk til hennar og settist hjá
henni. Clare hallaði höfðinu upp
að þilinu. Hún fann, að hún varð
að svara spurningunni í fullri
hreinskilni.
— Já, það mundi ég hafa vilj-
að. En þú ert trúlofaður Faith,
og ég vil heldur deyja en gera
henni mein, svaraði hún af sann-
færingu.
— Því er eins varið með mig,
sagði hann rólega. •— Það kem-
ur ekki til mláa að gera henni
mein til þess að bjarga okkar
eigin hamingju, en . . . hann leit-
aði að orðum ... — en maður
verður að líta á málið frá öllum
hliðum og spyrja sig, hvort það
sé rétt gagnvart henni að bjóð-
ast til að giftast henni án þess
að elska hana.
—1 Lífið er henni einskis virði
án þín, Simon.
— Heldurðu, að hún vildi eiga
mig, ef hún vissi hvernig ástatt
er? Mundir þú vilja það, ef þú
værir í hennar sporum?
— Ég veit ekkert annað en
það, að við höfum engan rétt
til að eigast, svaraði Clare. Hún
var hrædd við hugsanlegar af-
leiðingar þess, sem gerzt hafði.
— Hún er blind — blind! hróp-
ðai hún í örvæntingu. — Við
megum aldrei gleyma því, Sim-
on!
Simon slökkti í hálfreyktum
vindlingnum.
— Heldurðu, að ég hafi hugs-
að um nokkuð annað síðan í
gærkvöldi? Og nú er ég ekki
að hugsa um okkur tvö! Setjum
svo, að ég fái aldrei að sjá þig
aftur. Væri samt rétt að gift-
ast aðeins af meðaumkun og
samúð?
Clare reyndi að horfast í augu
við hann og það tókst.
— Gætir þú farið til hennar
og sagt henni að þú getir ekki
gifst henni? spurði hún á móti.
— Mundir þú þola að horfa á
andlitið á henni þá? Mundir þú
geta slökkt það eina ljós, sem
skín í hennar dimma heimi? Þú
ert hennar líf, ljós augna henn-
ar.
— Ég veit það, ég veit það,
sagði hann ákafur. — Ég get
aldrei brugðizt henni, hversu
mikið sem það kostar mig að
verða hjá henni.
Clare lokaði augunum svo að
tárin rynnu síður niður á kinn-
arnar.
Þarna sérðu, að ég hef rétt
fyrir mér, sagði hún. — Við
þurfum þá ekki að tala meira um
þetta.
Nú tók við djúp þögn og löng.
Sameiginlegur vilji þeirra til
trúmennsku gagnvart Faith barð-
ist við tilfinningar þeirra hvors
til annars. Þarna sátu þau — í
neti örlaga sinna.
— Þetta er ekki svona! sagði
hann ákafur og Clare varð að
spyrja hvað hann ætti við.
— Hugsum okkur að hún
væri ekki blind — að ég gæti
gefið henni sjónina aftur! Mundi
það breyta nokkru?
Ég veit ekki hvort nokkur
kona er til, sem vildi afsala sér
manninum sem hún elskar,
gegn því að fá sjónina, svaraði
Clare. — Ef maður aðeins gæti
spurt hana — ef maður bara
vissi.
Clare komst ekki lengra.
— Hún skal ekki þurfa að
velja um það, sagði Simon.
— Heldurðu að líkur séu til
að uppskurðurinn takist?
— Ég hef alltaf reynt að trúa
því. Ef hann mistekst er öll von
úti.
— Og ef hann tekst?
— Þá þyrftum við að minnsta
kosti ekki að taka ákvörðun gegn
— VIKAN 1. tbl.