Vikan - 20.02.1964, Qupperneq 20

Einhverju sinni, þegar múrar-
ar voru við viðgerðir í kastalan-
um, tókst honum að sníkja hjá
þeim talsvert af gibsi. Þessi
myndhöggvari í tómstundum
gerði síðan tvö brjóstlíkön í
fullri stærð og málaði þau að því
búnu af mikilli list, svo að mynd-
irnar voru eins raunsannar og
nokkrar myndir í vaxmynda-
safni Madame Tussaud. Vandy
skírði myndir þessar Max og
Moritz. Neðan í hverju brjóstlík-
ani voru tveir járnhringir, svo að
hægt var að hengja myndirnar
á handlegg manns og sneri höf-
uðið þá niður. Að endingu voru
brjóstmyndirnar búnar skyrtum
og hálsbindum og á axlirnar voru
lagðir síðir, hollenzkir her-
mannafrakkar.
Þegar myndin var ekki í notk-
un, hélt einhver Hollendinganna
á henni á handleggnum og faldi
undirbúning strokutilrauna. Fyr-
ir minnstu yfirsjón var hægt að
beita ægilegustu þvingunum
gegn fjölskyldum þeirra heima
í Póllandi, því að Þjóðverjar
höfðu vitanlega öll ráð þeirra í
hendi sér. í janúar 1942 fengu
þeir fyrirvaralaust skipun um
að taka saman pjönkur sínar,
því að þeir yrðu fluttir í aðrar
fangabúðir.
Aðeins fáeinir Pólverjanna
urðu eftir. Iiinir voru sendir til
fangabúða í grennd við Posen,
og voru þær búðir að nokkru
grafnar í jörð. Fáeinum þeirra
tókst að komast undan vestur
á bóginn, en Niki var ekki
meðal þeirra, því að berklar urðu
honum að bana.
Frönsku fangarnir höfðu
einnig verið athafnalitlir um
nokkurt skeið. Þeir virtust láta
sér nægja frægðina af flótta Le-
litið var á venjulegan viðbragðs-
flýti Þjóðverja. Jafnframt drógu
Þjóðverjar þeim mun meira úr
athugunum sínum sem fjær dró
yfirborði jarðar.
Frönsku göngin voru stór-
kostlegt fyrirtæki, en það er
bezt að hverfa frá sögunni um
skeið.
Við fengum frekari sannanir
fyrir hugvitssemi Frakka
skömmu eftir að þeir hófu
gangagerðina. Síðdegis á vori
gekk sveit Frakka, Hollendinga
og Englendinga gegnum þriðja
hlið og stefndi í áttina til íþrótta-
vallarins eða garðsins, eins og
hann var oftast kallaður. Flest-
ir höfðu einmitt sveigt til hægri
niður hallandi veg, þegar glæsi-
leg, þýzk stúlka gekk fram hjá.
Hún virti fangana ekki viðlits,
en trítlaði í áttina til hins þýzka
hluta kastalans. Um leið og hún
pataði út í allar áttir eins og
óður maður um leið og hann
sagði við varðmann, sem var rétt
hjá.
„Das Fráulein hat ihre Uhr
verloren. Ja — Uhr — verloren“,
og hélt þessum litla grip upp til
sýnis.
„Ach so! Danke“, svaraði varð-
maðurinn, sem skildi nú, hvað
um var að vera. Hann þreif úrið
að Paddon og kallaði til varð-
mannsins í kastalagarðinum að
stöðva stúlkuna.
Stúlkan var einmitt að trítla
út um aðalhliðið út úr búðun-
um, þegar varðmaðurinn stöðv-
aði hana og fór að stíga í væng-
inn við hana, en hún leit kulda-
lega á hann. Varðmaðurinn leit
aftur á hana og tók víst eftir
einhverju — ef til vill var ljóst
hárið eitthvað skakkt. Honum
nægði að virða hana heldur bet-
ur fyrir sér á metra færi. Þegar
varðmaðurinn okkar kom móður
FIOITINN FRA COIDIIZ
9. hluti - Eftir Ratrick Reicf
Teiknings Baltasar
hana í fellingum kápunnar. Virt-
ist maðurinn þá aðeins vera með
aukafrakka á handleggnum. Þeg-
ar blásið var til nafnakalls, skip-
uðu fangarnir sér í þrjár raðir.
Mauðrinn með „hjálparmanninn“
tók sér stöðu í miðröðinni, og
brá upp myndinni, en aðrir menn
voru viðbúnir með húfu, til að
setja á höfuð hennar, eða skó,
sem látnir voru á jörðina við
frakkann. Myndinni var haldið
í axlarhæð og menn stóðu í
þéttum röðum, til þess að erfið-
ara væri að átta sig á gabbinu.
Með þessu móti tókst hvað
eftir annað að blekkja Þjóðverja,
þegar mikið lá við, og þótt Þjóð-
verjum tækist um síðir að finna
Max og Moritz, sáu þeir ekki
annað en tvær „naktar“ gibs-
myndir, svo að Vandy gerði sér
vcnir um að geta haft gagn af
þessu sama bragði síðar.
EÍNARJÓMFRÚIN.
Eftir síðustu tilraun Nikis til
að flýja yfir þak varðbygging-
arinnar og tvær tilraunir Justs
foringja til að strjúka úr tveim
sjúkrahúsum — hann komst að
svissnesku landamærunum en
ekki yfir þau — virtust Pólverj-
ar hafa haft hljótt um sig um
nokkurt skeið. Það háði þeim
vitanlega, að svikarar voru
meðal þeirra, svo að þeir gátu
ekki beitt sér sem skyldi við
bruns, sem getið hefir verið. Eg
var þess vegna bæði glaður og
dálítið kvíðinn, þegar ég frétti,
að Frakkar væru byrjaðir að
grafa göng. Opið var efst í
klukkuturninum, 30 metra yfir
jörðu, og að mínum dómi var
gott að hafa gangaop þar.
Svo mörg göng höfðu verið
byrjuð þannig, að opið var niðri
við jörð, að það var næstum sóun
á tíma að byrja göng á slíkum
stað í Colditz. Ef einhverjum
kom í hug að gera göng, athug-
uðum við kvistherbergin fyrst,
'en ætlaði einhver að strjúka í
svifflugu (ekki hlæja — svif-
fluga var raunar smíðuð í Cold-
itz, og er, eftir því sem ég veit
bezt, enn í fylgsni sínu einhvers
staðar í kastalanum), var byrjað
neðanjarðar! Öll göng, sem byrj-
að var á í jarðhæð eða neðar,
fundust fljótlega, svo að menn
hækkuðu sig smám saman, unz
komið var á 3ju hæð, eins og
fyrr segir, en Frakkar hrundu
nú öllum metum með því að
byrja á sínum göngum í 30 metra
hæð yfir jörðu.
En við allar tilraunir til að
grafa jarðgöng í Colditz stafaði
mönnum mest hætta af hlustun-
artækjum, sem sett höfðu verið
upp á ýmsum stöðum í kastal-
anum. Leifturatlaga Priems á
snjógöngin og göng Hollendinga
hafði komið furðu fljótt, þegar
gekk fram hjá okkur, missti hún
armbandsúrið sitt rétt við fæt-
urna á Paddon majór, sem gekk
næst á undan mér. Paddon var
þekktur fyrir, að eitthvað var
alltaf að gerast í grennd við
hann, af því að hann flækti sér
alltaf í allan fjandann. Rínar-
jómfrúin hafði ekki tekið eftir
neinu, en af því að Paddon var
kurteis maður, tók hann úrið upp
og kallaði til hennar:
„Hæ, ungfrú! Þér misstuð úr-
ið yðar!“
En Rínarjómfrúin var þegar
horfin úr augsýn, svo að Paddon
og másandi með úrið, stóð Rín-
arjómfrúin rúin slæðu sinni
ásamt hárkollu og vorhatti — og
reyndist vera Bouley, liðsforingi
úr Alpasveitum Frakka. Það
varð honum til falls í þessu, að
hann hvorki taiaði né skildi stakt
orð í þýzku.
Þessi flóttatilraun var ávöxtur
margra mánaða þolinmæðis-
starfs og hafði verið undirbúin
með aðstoð margra franskra liðs-
foringjafrúa. Frakkar höfðu
heimild til að fá pinkla beint frá
ættingjum sínum, og gerði það
aðstoðina mögulega. Bouley
komst yfir fullkomið safn kven-
ÞaS, sem fyrir hafði komið, var að
Hollendingurinn stóri hafði setið ofan
á litlum landa sínum, sem hafði verið
næstum alveg falinn undir hermanna-
frakka hans, og tók sjálfum sér gröf.
L MgZ*?

20 ~
VIKAN 8. tbl.