Vikan - 27.02.1964, Síða 28

Skæðustu keppinautar Fönik-
íumanna á Miðjarðarhafi voru
Grikkir. Og um 480 f. Kr. vann
Gelón, týranni grísku borgarinn-
ar Sýrakúsu á Sikiley, mikinn
sigur á Karþagó, sem þá var
orðin voldugust hinna fönísku
verzlunarborga. Setti Gelón
Karþverjum harða friðarkosti,
ineðal annars að þeir hættu
öllum mannblótum, sem voru
mikið atriði í allri guðsdýrk-
un Fönikíumanna. Svo mikið
atriði, að Boland álitur, að nokkur hópur þeirra hafi siglt til Am-
eríku, sem þeir þá þegar hafi vitað um, og setzt að þar sem nú
heitir North Salem á strönd Nýja Englands, þar sem engir duttl-
ungafullir Grikkir bönnuðu þeim að slátra fóiki handa guðum
sínum. Og ekki nóg með það, segir .Boland; þegar annar Sýrakúsu-
týranni, Agaþókles að nafni, dustaði Karþverja rækilega til um
310 f. Kr., þá leiddi það til þess, að enn flutti stór hópur þeirra
vestur um haf, og settist að þar sem nú er Mechanicsburg í Penn-
sylvaníu. Þriðju karþversku fólksflutningarnir til Ameríku áttu
sér svo stað 140 f. Kr., er Rómverjar eyddu Karþagó. í það sinn
flýðu Karþverjarnir til Suður-Ameríku. Og vonskan i Rómverjun-
um var slík, að ekki var þeim nóg að brenna borg fénda sinna,
heidur eltu þeir þá einnig vestuii um haf!
En ber þá Ameríka nokkur sjáanleg merki um búsetu Fönikiu-
mannanna? Jú, segir Boland, grjótrústir nokkrar í New Hamp-
shire eru íaldar leifar af mannvirkjum þeirra, svo og áletranir á
steinum og klettum í Pennsylvaníu, Massachusetts og Brasilíu. Og
rómverskir peningar ku hafa fundizt á strönd Venezúela: mögu-
lega skotsilfur Rómverja þeirra, er veittu karþversku fióttamönn-
unum eftirför.
En hver urðu þá örlög þessara langtaðkomnu landnema? Sjálf-
sagt hafa þeir verið drepnir af Indíánum, eða þá þeir hafa bland-
azt þeim. Spánverjar á sextándu öld töluðu eitthvað um „hvita
Indíána“ í Venezúela, og Indiánar Nýja Englands voru sagðir þokka-
legri álitum og líkari hvítum mönnum en aðrir Indíánar. Kannski
hafa þeir verið blandaðir fönisku — eða þá rómversku, irsku eða
norrænu blóði.
3. Rómverjar (64 e. Kr.).
Árið 55 e. Kr. varð ungur maður að nafni
Neró keisari Rómaveldis. Þetta var allra geð-
ugasti piltur, listelskur fegurðardýrkandi og
hafði auðvitað hreina andstyggð á jafn ógeðs-
legu fyrirbrigði og pólitík er. Valdatöku hans
réði ættfólk hans og þess stuðningsmenn. Hinn
ungi keisari komst biessunarlega fljótt upp á
lagið með að strádrepa af sér mest af þessu
pakki. þar á meðal móður sína og eiginkonur.
Þennan blóðferil kórónaði hann með því að
kveikja í Rómaborg — að þvi er sagt var —
og brenna liana að mestu til grunna. Tók hann
það ráð að kenna kristnum mönnum um brun-
ann, en þeir voru þá þegar fjölmennir í borg-
inni og illa ræmdir sökum ýmiss konar sér-
vizku, til dæmis neituðu þeir að sýna keisar-
anum samskonar hollustuvott og aðrir borg-
arar; kölluðu þessháttar lijáguðadýrkun. Var
nú tekið að drepa Kristsmenn í hrönnum af
þeim ótrúlega skepnuskap, sem Rómverjum var laginn.
Og nú vill Boland meina, að einhverjir þessara frumkristnu Róm-
verja hafi flúið óþverrabælið við Tiber sjóleiðis og ekki numið
staðar fyrr en í Ameríku. Telur hann, að meðal þeirra hafi verið
Gyðingar og Fönikíumenn, sem hafi haft spurnir af fyrri ferðum
jijóðbræðra sinna þangað vestur. Hafi þeir numið land i Virginíu
og Norður -Karólinu, einkum i nánd við bæinn Clarksville. Á þeim
slóðum liafa fundizt munir og áletranir, sem Boland telur örugg-
lega af rómverskum og kristnum uppruna. Þykir honum senni-
legast, að þarna hafi flóttamennirnir fengið að dýrka Krist sinn i
friði, en afkomendur þeirra síðar blandazt Indíánum.
Einhver vill nú ef til vill spyrja, hvernig það hafi mátt vera, að
jafn fornar jijóðir og Fönikiumenn og Rómverjar hafi haft skip,
sem dugað gátu til svo langra útliafssiglinga. En því er til að
svara, að hinir fyrrnefndu voru hinir mestu kunnáttumenn um
sjómennsku; áttu þeir snekkjur straumlínulagaðar, allt að hundrað
feta langar, og rómversku kornflutningaskipin gátu borið allt að
1200 tonnum. Slík bákn verða harla mikilfengleg i samanburði við
skúturnar hans Kólumbusar.
4. Hoei-Sjin (499).
Næsti finnandi Ameríku, sem skráðar heim-
ildir eru til um, var Kínverjinn Hoei-Sjin. Hann
er talinn liafa komið til álfunnar árið 499. í
þann tíma var lieldur Ijótt um að litast í Evr-
ópu. Kappar að norðan liöfðu lagt róm-
verska skrimslið að velli, en eitrað dauðablóð
þess gagnsýrði þá smám saman; á næstu öld-
um urðu flestar germanskar þjóðir kristnar
og glötuðu menningu sinni hver i kapp við
aðra. Betur lrorfði á í öðrum heimshlutum;
í Ameríku voru Indíánarnir komnir alllangt
áleiðis til þeirrar hámenningar, er stóð í blóma
við komu spænsku konkistadóranna, og i Aust-
ur-Asíu var margt í góðu gengi hjá Kinverjum,
þótt ríki þeirra væri að vísu sundrað.
Búddatrú hafði þá nýlega náð útbreiðslu í
Kína, og sjálfur var Hoei-Sjin Búddamunkur.
Samkvæmt þeim fornum bókum kinverskum,
er segja frá ævintýruin lians, hafði hann lieyrt
getið um land eitt mikið handan hafsins, livar
byggju illa siðaðar þjóðir, er máluðu á sér
bjórinn. Og Hoei-Sjin leit svo á, að það væri tilvalið að snúa þess-
um villimönnum til fylgis við kenningu Búdda. Hann fékk sér þvi
lið tii fylgdar og lagði síðan af stað á einum hinna risastóru djunka,
sem Kínverjar áttu á þeim tímum og sigldu til allra nærliggjandi
landa. Eftir óralanga siglingu í austur kom hann til lands, sem
hann nefndi Fúsang. Þar lifði fólk, sem komið var á allhátt menn-
ingarstig og liafði meira að segja þegar tekið Búddatrú.
Boland álílur, að þetta land sé hið sama og nú er kallað Guate-
mala og E1 Salvador. Þar munl þá liafa búið ein grein Majaþjóð-
arinnar, sem ásamt Astekum og Inkum var mest menningarfólk
meðal Indíána, þegar Spánverjar konni vestur. Land hinna mál-
uðu villimanna, sem Hoei-Sjin einnig hafði spurnir af, hafi verið
Norður-Amerika. Telur Boland, að 11111 þessar mundir og marg-
ar aldir á eftir hafi verið allgreiðar samgöngur milli Asiu og Amer-
íku. Hafi þá margvísleg áhrif borizt til Indíánanna frá menning-
arríkjum Austur-Asiu, er orðið hafi hinum fyrrnefndu hin mesta
lyftistöng. Segir hann, að viða megi merkja austræn áhrif í list
Indíána í MiðrAmeriku. Sé jafnvel ekki ósennilegt, að þeir hafi
játazt Búdda, eins og Hoei-Sjin segir, þótt þeir hafi siðar gengið
af trúnni.
5. Brendan hinn djarfi (551).
Næst segir frá öðrum munki, sem að visu
þjónaði ekki Búdda, heldur Kristi, íra að nafni
Brendan. Var hann fæddur i Kerryhéraði á
Vestur-írlandi seint á fimmtu öld, þegar land
hans var enn ekki alkristið. Er hann i sínu
landi talinn sannheilagur maður, auk þeirrar
frægðar, sem hann hlaut af sjóferðum sínum.
Frásagnir af þeim voru þó fyrst færðar í let-
ur mörgum öldum síðar, svo hætt er við að eitt-
hvað liafi þá verið farið að skolast til i þeim.
Frásögnin hermir, að Brendan hafi byggt
sér allstórt skip úr eik, skipað það sextiu munk-
um auk þess þremur hröfnum, er skyldu leita
landa fyrir liann, likt og Hrafna-Flóka síðar.
Sigldi hann síðan vestur á bóginn, unz hann
kom á meðal risavaxinna ísjaka. Þaðan slapp
hann heill á húfi og komst til lands, þar sem
furðulegar skepnur með kattarhaus og flekk-
óttan kvið skriðu um í fjörunni. Hefur því
verið lialdið fram, að landið hafi verið Ný-
fundnaland en skepnurnar rostungar. Þaðan sigldi Brendan á haf
út unz liann kom að eyjum, sem Boland telur hafa verið núver-
andi Bermúdaeyjar. Þar veittust bæði villimenn og sjóskrímsli
að munkunum, enda gerðu þeir þar stuttan stanz og sigldu aftur
í vestur, unz eþir fundu land eitt frábærlega fagurt og blómum
vaxið. Telur Boland, að þá liafi borið að ströndum Flórida, á
þeim stað, þar sem Spánverjar siðar reistu St. Augustine, fyrstu
borg í Norður-Ameríku. Þar dvöldust munkarnir nokkra hríð, en
sigldu siðan aftur til írlands.
Það fylgir með i sögunni, að bæði á Bermúdaeyjum og i Flórida
liafi þeir Brendan fundið fyrir irska munka, sem þangað voru
komnir á undan þeim, enda: er sagt, að í Irlandi hafi fyrir Brend-
ans daga verið kunnugt um land i vestri, sem kallað var Hamingju-
eyjan. Vill Boland því meina, að Brendan hafi hreint ekki verið
fyrsti írinn, sem kom til Ameríku fyrir daga Kólumbusar, né lield-
ur sá síðasti. Segir nánar frá þvi i næsta kapítula. Frh. á bls. 34.
2g — VIKAN 9. tbl.