Vikan - 05.03.1964, Blaðsíða 10

14. Quetzalcoatl (ca. 1010).
Þessi þáttur er ef til vill sá þeirra
allra, sem mest kyndir undir ímynd-
unarafiið. Við samningu hans hefur
Boland stuðzt við sagnir Asteka,
Maja, Inka og fieiri fornþjóða
ameriskra, svo og rannsóknir, sem
síðari tíma fræðimenn hafa gert á
þeim. Sagan í búningi Bolands
hljóðar í stórum dráttum þannig:
Upp úr aldamótunum 1000, þeg-
ar norrænir menn vöndu mjög
komur sínar til austurstrandar
hinna núverandi Bandaríkja, fór
fornkunningjum þeirra, írsku
munkunum i New Hampshire og
Massachusetts, ekki að lítast á blik-
una. Og þar kom, að hinn arfgengi
ótti við víkingana rak þá enn einu
sinni af stað í leit að nýjum heim-
kynnum, Með sér tóku þeir íslendingana, sem nú höfðu dvalið hjá
þeim í kringum aldarfjórðung, og sjálfsagt eitthvað af Indíánum.
Veruleg hlóðblöndun hafði ugglaust orðið með þessum þrem þjóð-
emum.
Flóttamennirnir sigldu nú suður með strönd Bandaríkjanna,
beygðu inn á Mexikóflóann og tóku land þar sem nú er hafnar-
borgin Veracruz, fóru síðan inn í land til borgarinnar Tula, sem var
aðalborg Tolteka, þess fólks er þá hafði mesta vegsemd í Mexíkó og
var fyrirrennarar Asteka, sem drottnuðu yfir landinu við komu Spán-
verja. Borgarbúar tóku fagnandi við flóttafólkinu, héldu hinn virðu-
lega, hvítskeggjaða ábóta, er fyrir liðinu réð, guðlegs uppruna og
kölluuð hann Quetzalcoatl, sem þýðir Hinn Fjaðraði Ormur, en fólk
hans Nonoalca, sem merkir Hinir Daufdumbu, eða Þeir Sem Ekki
Geta Talað Rétt, enda munu írarnir og íslendingarnir hafa verið
heldur fákunnandi í tungu Tolteka. Quetzalcoatl ríkti nú um hríð
í Tula og var vel látinn; kenndi hann landsmönnum ýmsar nýjung-
ar í kornrækt, málmsmíði og fleiru. Hann reyndi og að snúa þeim
til kristni og harðbannaði mannfórnir; kvað nægja að offra guð-
unum skjaldbökum, snákum, fiðrildum og fleiri álíka kvikindum.
Þetta líkaði hinum afturhaldssamari Toltekum illa, enda var græðgi
guða þeirra í mannakjöt með mesta móti, eftir því sem gerðist í
þeirri stétt. Kom þar, að þrjár vondar goðverur buðu Quetzalcoatl
í mat, helltu hann augafullan og lögðu síðan systur hans í sæng
með honum. Þegar svo rann af hinum fróma ábóta, fylltist hann
sáru angri og blygðan og hélt sem skjótast frá Tula með fólki
sínu. Dvaldi hann nú um nokkurt skeið í hafnarborginni Cholula,
en ekki varð honum lengi vært þar heldur. Yfirgaf hann loks
borgina og sigldi í austur, en hét landsmönnum áður að koma
aftur, þegar næst kæmi að fæðingarári hans í tímatalshring Tolteka.
Þetta ár, sem hinir fornu Mexíkanar nefndu Ce atl, bar næst upp
á hið kristna tímatalsár 1519, en einmitt þá kom Cortez með spænska
stríðsmenn til Mexíkóborgar, höfuðborgar í ríki Asteka. Montezuma
landsdrottinn, sem var hálfsmeykur um að Cortez, hvítur að húð
og skeggjaður, kynni að vera Quetzalcoatl, hikaði við að greiða
atlögu gegn honum, áður en það yrði um seinan. Þannig varð lof-
orð hins írska ábóta dauðadómur hins mesta ríkis hins nýja heims.
Frá Cholula hélt Quetzalcoatl til Chichén Itzá á Yucatánskaga,
sem þá var ein helzta borg Maja. Einnig þeir héldu hann goðkynj-
aðan og nefndu hann Kukulcan. Að sjálfsögðu reyndi hinn sann-
heilagi íri einnig að snúa Majum frá skurðgoðavillu til sannrar
trúar, en með álíka árangri og Toltekum. Yfirgaf hann Chichén
Itsá um miðja elleftu öld, lagði þá leið sína til Gúatemala, gekk
þvert yfir landið til Kyrrahafsstrandar, fékk sér þar skip og
sigldi suður með landi, tók land á Perúströnd og hélt til fjalla
með liði sínu. Þar mætti hann Inkunum, sem einmitt um þessar
mundir voru að koma ríki sínu á fót. Einnig þeir töldu foringja
komumanna guð og kölluðu hann Kon-Tiki Viracocha. Hann grund-
vallaði höfuðborg þeirra, Cuzco, og taldi að sjálfsögðu fyrir þeim
trú. Hve lengi hann dvaldi með Inkum er ekki vitað með vissu,
en hitt er víst, að hann lét í haf frá strönd Guayaquilflóa og hvarf
út á óravíddir Kyrrahafsins ásamt fylgdarliði sínu. Hann hét Ink-
unum að koma aftur, svo sem væri það hans fastur vani. Þeir héldu
líka fyrst að hann væri kominn, þegar spænski stigamaðurinn
Pizarro — hvítur og skeggjaður eins og guðinn forni — sótti þá
heim með flokk samvizkulausra ránmorðingja, en hegðun Spán-
verjanna leiðrétti fljótlega þann misskilning.
Margar stoðir renna undir sögu þessa, til dæmis furðu mikil
líkindi með helgisiðum Ameríkumanna hinna fornu og kaþólikka.
Þannig var krossinn almennt helgitókn með Majum að minnsta
kosti. Astekar áttu sér sögn um syndaflóðið, nauðalíka þeirri úr
biblíunni. Hét þeirra Nói Coxcox, og rétt eins og hliðstæða hans
í gamla heiminum sendi hann dúfu út af örkinni í landaleit. Astek-
ar áttu sér líka gyðju, sem minnir mjög á Evu í biblíunni, og
Inkar voru með nokkurskonar nunnureglu. Þeirrar reglu er sér-
staklega getið í sambandi við landvinninga Spónverja í Perú, því
á leið sinni til Cuzco komu þeir við í einu slíku nunnuklaustri
og gerðu sér þá heldur betur glaðan dag með því að nauðga
öllum hinum guðumvígðu meyjum.
Hin heilögu sakramenti voru einnig vel kunn hinum indíánsku
menningarþjóðum. Astekar hrærðu saman blóði og maís og neyttu
svo soppunnar sem ímyndar guðlegs holds. Inkar, sem voru varla
eins blóðþyrstir, notuðu einfaldlega brauð og vín.
En hvað varð þá um Quetzalcoatl gamla á víddum Kyrrahafs-
ins? Jú, hann tók land á einhverjum hinna ótalmörgu eyja Pólýnesíu,
þar sem hann og hinir tryggu fylgdarmenn hans fundu loksins
griðland eftir áratuga pílagrímsferð allt norðan frá Nýja Eng-
landi. Þar blönduðu írar og íslendingar blóði við hina innfæddu,
sem enn í dag bera ættarmót þeirra, eins og Thor Heyerdhal og
margir fleiri hafa vitnað um. Þar má enn finna pólýnesískt fólk
furðu ljóst á hörund, og jafnvel ljóshært og bláeygt. Og einnig
Pólýnesar höfðu hinn síðskeggjaða hvíta leiðtoga flóttafólksins í
hávegum og nefndu hann því nafni, er orðið er heimsfrægt eftir
Kyrrahafsför Heyerdahls: Kon-Tiki.
15. Madoc prins af Vels (1171).
Þessi þáttur býr yfir harmrænni dul,
sem minnir á hina óþekktu sögu um
endalok íslenzku byggðarinnar í Græn-
landi.
Síðla á tólftu öld andaðist einn mikill
höfðingi í Vels (Wales). Hann lét eftir
sig nokkra syni, sem undireins fóru í hár
saman út af arfinum. Einn þeirra, Madoc
að nafni, mesti friðsemdarpiltur, nennti
ekki að standa í þeim erjum og fór þess
í stað í sjóferð, í hverri hann fann Amer-
íku. Hann kom til baka og hrósaði mjög
hinu nýfundna landi, enda urðu margir
landa hans til þess að fylgja honum, er
hann lagði í aðra ferð vestur, að þessu
sinni til landnáms.
Prinsinn kom flota sínum að ósum
Mississippi, fór uppeftir því fljóti og síð-
an þveránni Ohio, en nam loks staðar þar sem nú er borgin Louis-
ville í Kentucky. Þar settust Velsmennirnir að og stofnuðu blómlega
JQ — VIKAN 10. tbl.