Vikan - 08.04.1965, Blaðsíða 30

íslenzkir uppfinninga-
menn
Framliald af bls. 21.
hömrum fyrir snilldina áður en
málið er raunverulega afgreitt.
Það hefur líka komið fyrir oftar
en einu sinni hér heima, að
menn hafa hnakkrifizt um það,
hver ætti einhverja ákveðna upp-
finningu. Siggi vélsmiður held-
ur því kannske fram að ekki-
sens bófinn hann Jói hafi komið
á verkstæðið til sín og séð þar
hausningahníf fyrir krossfiska.
Síðan hafi Jói bara endurbætt
hann og látið tvo smurkoppa á
öxulinn, sem snýr kvörninni.
Jói segir auðvitað að smurkopp-
arnir hafi verið nauðsynlegir og
að aparatið hafi verið ónothæft
án þeirra, og svona getur þetta
gengið endalaust. Slíkt rifrildi
kærir ráðuneytið sig ekkert um,
en vill fá klárar sannanir fyrir
því hver hafi fundið hausninga-
vélina upp og hver eigi þess-
vegna réttinn á einkaleyfinu.
Síðan, — ef allt er i stakasta
lagi, og uppfinningin er efnileg
og vænleg til uppsláttar, þá fær
viðkomandi einkaleyfið og get-
ur farið að selja. . . .
En frá þeim degi að hann sótti
um einkaleyfið til ráðuneytisins,
hefur hann eitt ár — upp á
klukkutima — til að ákveða
hvort hann ætlar að sækja um
sama leyfi í fleiri löndum en
hólmanum hér heima. Þetta eina
ár er vernd, sem hann hefur
öðlazt um leið og hann sótti um
leyfið. Þennan tíma getur hann
ósköp þægilega notað til að leita
sér að mörkuðum erlendis og
athuga með framtíðarskipulag
bísnessins.
Annað er lika rétt að taka
fram. Ef .uppfinningamaðurinn
er svo öruggur, að hann ákveð-
ur þegar í stað að sækja um
einkaleyfi um allan heim, — þá
verður hann vesgú að taka það
fram í upprunalegu umsókninni
til ráðuneytisins hér heima.
Og það er einfaldara vegna
þess, að ef svo er, þá verður
nauðsynlegt fyrir viðkomandi
að láta rannsaka einkaleyfis-
möguleikana viðar en i þeim
löndum, sem íslenzka ráðuneyt-
ið nær til. Hann ákveður kann-
ske að sækja um í einkaleyfi i
Frakklandi. Franska einkaleyfa-
stofnunin lætur leita í sinum
skjölum, sem líka nú yfir Banda-
rikin, England, Þýzkaland og
Norðurlöndin.
Auðvitað auglýsir ráðuneytið
svo umsóknina vandlega i Eög-
birtingarblaðinu, svo allir hafi
tækifæri til að mótmæla, -—- og
segjast hafa fundið þetta upp
fyrir löngu síðan. Ef ekkert slíkt
kemur í ljós, þá þarf ráðuneytið
íslenzka ekkert að vesenast,
meira, en veitir leyfið möglunar-
litið Þetta sparar bæði tíma og
peninga, og af því eigum við
íslendingar ekki of mikið.
Ef svo skyldi fara, að danska
einkaleyfisstofnunin svaraði fyr-
irspurninni á þá leið, að því
miður væri ekki hægt að veita
þetta einkaleyfi, vegna þess að
einhver annar hefði fundið þetta
sama — eða svipað atriði —
upp fyrir 14 árum síðan, þá rök-
styðurhún þetta svar sitt nokkuð
í bréfinu. Þar segir t.d.: „Herra
Ahmed Abdullah ben Ali fékk
1950 einkaleyfi á sjálflýstu skrá-
argati, smurðu með fosfór. Á-
lit vort er að orðið „sjálflýsandi“
sé einkennandi fyrir uppfinning-
una, hvort sem um fosfor eða raf-
magn er að ræða, og ráðleggjum
þvi uppfinningamanninum að
finna upp eitthvað annað.“
Og þá er það þitt að ákveða
hvort þú ferð í mál við einka-
leyfisstofnunina, Alnned Mo-
liammed Ben Ali, eða einlivern
annan, til að sanna rétt þinn
til einkaleyfis á sjálflýsandi
rafmagnsskráargati. Vel gæti
farið svo að þér heppnaðist að
vinna málið, en aftur á móti
vafasamt livort þú getur unnið
markaðinn af honum Ben, sem
auðvitað er búinn að auglýsa
sína uppfinningu í 17 ár. Þú
bendir á að það sé breint ekki
sama hvort maður lýsir upp
skráargat með fosfór eða raf-
magni. Þar að auki segir þú auð-
vitað að það sé miklu betra að
beina ljósgeislanum í 45° liorn,
eins og þú gerir, lieldur en að
þurfa að treysta á svona óvissa
og draugalega birtu eins og .Ben
Ali.
Þessi rökstuðningur þinn verð-
ur siðan tekinn til gaumgæfi-
legrar athugunar, og aftur
færðu neitun. Svona getur þú
lialdið áfram á meðan blekið
endist i pennanum hjá þér og
þolinmæðin í þeim dönsku.
Líklegast er að þú hafir ekkert
upp úr því. Þó gæti farið svo
að þeir bentu þér á eitthvað
annað atriði i sambandi við
skrána, sem þú gætir fengið
einkaleyfi á. Þú hefur e.t.v. mál-
að skrána þverröndótta að inn-
an með rauðum og grænum lit,
og kannske mundi málinu Ijúka
með því að þú fengir vernd á
slíkri málningaraðferð — þótt
ég geti alls ekki skilið persónu-
lega, hvaða gagn slíkt gerir.
Allt þetta umstang kostar auð-
vitað peninga, því ekki má bú-
ast við þvi að danska einka-
leyfisstofnunin baldi uppi um-
fangsmikilli leit þér að kostnað-
arlausu, né að ráðuneytið hér
heima sleppi þér svo billega.
Þó er óhætt að segja að þessu
sé fyllilega í lióf stillt, því þú
sleppur með að greiða 1300 kr.
um leið og þii leggur umsókn-
ina inn. Þetta er fyrir rannsókn-
ina í Danmörku o. s. frv. Ef þú
verður svo lieppinn að fá jietta
umbeðna leyfi, þá ber þér að
greiða 1500 kr. fyrir einkaleyfið
fyrstu þrjú árin. Ef þú vilt lialda
réttindunum áfram í fimm ár
í viðbót, þá þarftu að greiða
4,500 krónur, og enn geturðu
framlengt réttinn eftir fimm ár,
en þá kostar leyfið 9000 krónur.
Það fer þannig hækandi á fimm
ára fresti í þau fimmtán ár, sem
þú heldur leyfinu. Þetta er auð-
vitað gert með þeirri forsendu
að þú hafir nú loksins ráð á því
að borga meira, eftir að eiga
svona verðmæta uppfinningu
og græða á henni morð fjár. Ef
þú hefur aftur á móti komizt
að þeirri raunalegu niðurstöðu
eftir fyrstu fimm árin, að enginn
vilji líta við hugarfóstrinu, þá
er þér vandalaust að láta málið
falla niður og gefa einhverjum
öðrum kost á að nota uppfinn-
inguna og tapa á henni. Þá er
þetta snilldartseki orðið opinbert
leyndarmál, og allir bafa ótak-
markaðan rétt til að gera við
það, sein þeim sýnist. Þú
getur lika, ef þú ert slyngur
kaupsýslumaður, selt einhverj-
um trúgjörnum náunga einka-
leyfi til framleiðslu á skránni,
eða hvað það nú er. Það er jiitt
einkamál, og kemur ráðuneyt-
inu ekki við.
Jæja, nú vitum við nokkurn-
veginn hvernig menn fara að
því að fá einkaleyfi fyrir upp-
finningu, og nú er sem sagt ekk-
ert annað eftir en að finna eitt-
livað upp.
Þú skalt ekki halda að þú verð.
ir að neinu viðundri, þótt þú
reynir við það, og vel gæti far-
ið svo að þú yrðir ríkur upp
úr öllu saman. íslenzka Iðnaðar-
málaráðuneytinu liafa til þessa
borizt tæplega 1500 umsóknir
um einkaleyfi á uppfinningum.
Af þeim hefur um þriðjungur
fengið einkaleyfi, eða 561. Af
þeim eru 30 íslendingar. Af
þeim hefur enginn orðið ríkur
— ennþá.
17 íslendingar hnfa fengið
einkaleyfi á uppfinningum, sem
flokkast undir sjávarútveg, 15
í iðnaði og 4 í landbúnaði. í
sjávarútveginum eru 14 einka-
leyfi fyrir endurbótum á veiðar-
færum. Eitt er fyrir fiskumbúð-
um, annað i framleiðshi á tunn-
um og eitt er útbúnaður við stýri
á skipum og bátum. í iðngrein-
um er t. d. ný gerð af lopakefli
— steypa — rafhitaður ofn —
aðferð við byggingu lnisveggja
— steypumeðhöndlun -— steypu-
mót — steypuaðferð — dún-
hreinsunarvél o. fl. í landbúnaði
er skyr — útbúnaður á fjósbás-
um —■ áburðardreifari — og
fóðurblöndunaraðferð. Undir
„annað“ flokkast einkaleyfi á
skiðaböndum — miðstöðvarofn
— lok á mjólkurfötu —- svefn-
sófi — miðstöðvarketill og
koddi.
En svo cr fjöldi umsókna frá
tslendingum, sem ekki hafa hlot-
ið einkaleyfi af einhverjum á-
stæðum. Þar er fjöldinn allur
af veiðarfærum, flotvörpur,
vindur allskonar, gervibeita,
uppstokkunarvél línulóða, linu-
rúllur, hjálparvél í sambandi við
þorsk.anet o. fl. Þar kennir
marigra grasa eins og gengur og
gerjist með slikar umsóknir um
allan lieim, þar er vafalaust
u'mrgt um nytsama hluti, en ekki
'níjegt að veita einkaleyfi vegna
þess að einhver annar hefur áð-
'ur sótt um eitthvað svipað -—-
eínhyersstaðar í þeim löndum,
uHgfrú yndisfríð
býður yður hið landsþekkta
konfekt frá. N Ó Á.
HVAR ER ORKIN HANS NOA?
X>a8 cr alltaf saml lclknrlnn 1 hcnnl Vn4-
IsfriS okkar. Hún hcfur falIB Brklna hana
Nóa einhvers staSar f MaBlnu og heitir
góBnra verSlaunum handa þelm, aem getur
fundiS tirklna. TcrSIaunin eru stór kon-
fektkaail, íullur af hezta konfckU, og
frandeiSandinn er aujrviteS SieÍgtetbKerS-
Jn N6Í,
Nafn
HelmiU
örtdn er A hb.

flíð&it er flregið v&r fcl&ut verðlawiiii:
GUNNSTEINN SIGURÍISSON Vinninganna má vitja í skrifstofu
Frakkastíg 12 — Reykjavík vikunnar. 14. tbi.
20 VIKAN 14. tbl.