Vikan - 25.11.1965, Side 42

~v

þaö en auöséö...
f f Wfl
11 v f i
Si OMO
0*f% skilar
úm'fí&Á hvífasta
Já, það er auðvelt að sjá að OMO
skilar hvítasta þvottinum. Sjáið
hve skínandi hvítur hvíti þvottur-
inn verður og einnig verða litirnir
skærri á litaða þvottinum sé OMO
notað. Löðrandi OMO, gerir þvot-
tinn ekki aðeins hreinan heldur
einnig/jv/'fa/'/. Reynið OMO og þér
munuð sannfærast.
þvottinum!
X-OMO lls/lC-4441
mannafæri þeim konum, sem
honum leizt vel á. Og þýlyndur
múgurinn fagnaði hverju hans
tiltæki.
Um síðir þóttist þessi óstýri-
láti landsfaðir hafa rasað út og
ákvað að staðfesta ráð sitt. Lét
hann þá fara fram almenna feg-
urðarsamkeppni í hverju héraði,
en þær, sem framúr sköruðu,
voru sendar til úrslitakeppi í
Moskvu. Minnti þetta tilstand
allt mjög á fegurðarsamkeppnir
þessarar aldar. Eftir nákvæma
yfirvegun valdi ívan sér til ekta
Anastasíu nokkra, stúlku af forn-
um aðalsættum. Við henni gat
hann tvo sonu.
Skömmu síðar ákvað sarinn að
ráðast á Kasan, sem nú var helzta
fótfestan, sem Tartarar — afkom-
endur Mongólanna ■—■ áttu eftir
í Rússlandi. Urðu Rússar þar sig-
42 VIKAN 47. tbl.
ursælir, þótt við borð lægi að
illa færi vegna bleyðiskapar ív-
ans, sem alltaf varð að gjalti
ef einhver hætta var á ferðum.
Kasan var tekin og íbúarnir
kvistaðir niður af mikilli
grimmd. Síðan var Astrakan,
annað ríki Tartara, einnig her-
tekið. Þar með var öllum meiri-
háttar hindrunum rutt úr vegi
fyrir útþenslu Rússaveldis í aust-
urátt.
Þessu næst sneri ívan vopnum
sínum í vesturátt, til Líflands
(Eistlands og Lettlands), sem þá
var stjórnað af yfirstétt þýzkra
riddara og kauphölda. Markmið
sarsins var, eins og Péturs mikla
og Stalíns síðar, að tryggja Rúss-
um greiðan aðgang að Eystra-
salti. Vann hann þar einnig skjót-
an sigur. Framferði hermanna
hans var þvílíkt, að það gekk
langt fram af íbúum Vestur-
Evrópu, og kölluðu þeir þó ekki
allt ömmu sína á þeim tímum.
Konur voru svívirtar og þær sem
óléttar voru ristar á kvið. Ein
helzta dægrastytting hinna
rússnesku stríðsgarpa var að
binda konur þær, sem þeir höfðu
svalað losta sínum á, við tré og
hafa þær að skotmarki. Hinir
líflensku aðalsmenn voru fluttir
til Moskvu, leiddir þar um stræt-
in til gamans borgarskrílnum og
barðir hnútasvipum, en síðan
teknir af lífi með hroðalegustu
pyndingum.
En það átti ekki fyrir fvani að
liggja að vinna Eystrasaltslönd
undir Rússland, því bæði Svíar
og Pólverjar þóttust hafa þar
hagsmuna að gæta. Sarinn reyndi
þá að vingast við Pólverja með
því að biðja sér til handa Katrín-
ar, systur Sigmundar Pólverja-
konungs — Anastasía var þá lát-
in. En konungurinn, vestrænn
hoffmaður, var auðvitað hátt yf-
ir það hafinn að mægjast við
hinn rússneska durg, og gaf syst-
ur sína Jóhanni hertoga af Finn-
landi, bróður Eiríks fjórtánda
Svíakonungs. Hóf þá ívan stríð
gegn Pólverjum og dragnaðist í
þeirri herferð stöðugt með lík-
kistu eina mikla sem hann kvað
skyldu hýsa Sigmundar lík eða
sitt, áður ófriðnum lyki. Sig-
mundi náði hann ekki og stóð
þá auðvitað ekki við það stóra
orð að gista kistuna sjálfur.
Herferðin gekk heldur illa og
tók ívan því að reyna að vingast
við Svía. Bað hann Eirík fjórt-
ánda blessaðan að senda sér
Katrínu, og er bezt að hugsa sem
fæst um, hvaða örlög þetta
blauða óþverrakvikindi hafði bú-
ið henni. Eiríkur, sem sjálfur var
enginn engill og fíkinn í að fá
styrk Rússa til að bægja Pól-
verjum frá Eystrasalti, hefði
kannski gengið að fyrrnefndum
kostum sarsins, ef hann hefði
ekki geggjast í þeirri svipan. Tók
þá við ríki Jóhann bróðir hans,
eiginmaður Katrínar, og var þá
auðvitað öllum vinmálum Svía
og Rússa lokið að sinni. Ekki
varð þó úr styrjöld þeirra á milli,
en þess í stað skrifuðust þjóð-
höfðingjarnir á mergjuðum
skammarbréfum, því báðir voru
kjaftforir með afbrigðum.
ívan hafði þó takmarkaðan
tíma til skrifta, því Pólverjum
hafði tekist að spana kan þann,
er ríkti yfir Törtörum á Krím, til
ófriðar gegn honum. Kaninn
fékk stuðning Tyrkjasoldáns og
gerði síðan skyndiinnrás í Rúss-
land. Brenndi hann Moskvu til
grunna, drap um átta hundruð
þúsund manneskjur og hafði
hundrað og fimmtíu þúsund
fanga með sér á brott. ívangeggj-
aðist næstum af hræðslu, bað
kaninn auðmjúklega um grið, lof-
aði að láta honum eftir Astrak-
an og jafnvel að gerast Tyrkj-
um skattskyldur. Þetta fór þó
betur fyrir hann en á horfðist,
því skömmu síðar gersigruðu boj-
arar (lávarðar) hans Tartara í
orrustu og ráku þá úr landi fyrir
fullt og allt.
Engu að síður taldi fvan boj-
ara ekki hafa verið nægilega
vel á verði gegn innrásinni og
lét drepa mikinn fjölda þeirra.
Til að ná sér niðri á Pólverjum
réðist hann með her inn í hinn
pólska hluta Líflands (Suður-
Lettland) og fór þar fram með
álíka skepnuskap og í fyrri inn-
rásinni í Eystrasaltslönd. Meðal
annars lét hann stinga augun úr
handteknum hershöfðingja og
síðan hýða hann til bana.
Um þessar mundir tortryggði
ívan mjög íbúa Novgorod, en
þessi forna Væringjastöð og verzl-
unarborg hafði forðum verið