Vikan - 09.12.1965, Blaðsíða 26

„Eitt hið síðasta, sem Davíð lagði hönd
að, var ritgerðasafn eftir ýmsa höfunda
um séra Matthías: Skáldið á Sigurhæðum.
Með því kvaddi Davíð.“
Svo segir Steingrímur J. Þorsteinsson
prófessor í sínum hluta bókarinnar Skáld-
ið frá Fagraskógi, sem er endurminningar
samferðamanna um Davíð Stefánsson,
eins og segir á titilblaði. Vera má, að þetta
framtak Davíðs Stefánssonar til heiðurs
Matthíasi Jochumssyni, sem hann mat
mjög mikils, hafi verið rótin til þess, að
þessi bók varð til.
VIKAN hefur fengið rétt til birtingar á
fáeinum glefsum úr þessari bók, ásamt
hluta af þeim fjölda mynda, sem hana
prýða. Valið var erfitt, og gefur e. t. v. ekki
tæmandi hugmynd um innihald bókar-
innar, sem er ein forvitnilegasta bókin í
flóðinu í ár, því þarna leggja 16 vinir og
kunningjar Davíðs Stefánssonar hönd á
plóginn og skýra að nokkru sinn hlut frá
hverri hlið.
Árni Kristjánsson, píanóleikari, á fyrsta
kafla bókarinnar. Þeir voru frændur, hann
og Davíð, og nákunnugir. Hann segir með-
al annars frá því, er þeir gengu saman að
gröf Frödings, sem Sigurður Nordal pró-
fessor segir í sínum hluta bókarinnar, að
Davíð hafi verið mjög hrifinn af og orðið
fyrir nokkrum áhrifum frá. Séra Björn 0.
Björnsson á þarna kafla, og segir frá fé-
lagsskap skáldanna, sem voru saman kom-
in í Höfn á námsárunum. Félagsskapur-
inn hét Boðn, og var allur hinn merkasti,
eins og fram kemur af lögmáli félagsins,
sem Björn birtir í grein sinni. Undir lok
greinarinnar segir Björn svo:
Eftir þetta má segja, að saga Boðnar sé öll. Davíð varði þó eftir stúdents-
prófið miklum tíma til samvista við okkur Boðnarbræður, Ragnar og mig,
bæði fyrir og eftir Ítalíuferðina. Hann átti þá heima í húsi ekkjufrúar Ingi-
bjargar Jensdóttur, Sigurðssonar rektors. Það hús er við Lqufásveg ná-
lægt Baldursgötu, en í húsi á mótum Baldursgötu og Bergstaðastrætis áttu
þeir heima í tveim samliggjandi herbergjum Hallgrímur og Ragnar. Voru því
samgöngur tíðar þeirra á milli.
Eitt sinn rakst eg þar inn sem oftar, seinni hluta dags. Hallgrímur var þá
sofandi, en Ragnar heima og Davíð hjá honum. Eg vissi, að Hallgrímur hafði
verið með lungnakvef og haft áhyggjur af. Hefur þá vafalaust hugsað til draums-
ins. Hélt eg fyrst að þessi dagsvefn hans væri í sambandi við þennan kvilla.
Þegar eg hafði skamma stund dvalið hjá þeim, spurði annar þeirra: „Eru þrjá-
tíu dropar af ópíum stór skammtur, Björn"? „O, ekki svo ýkja stór", hélt eg.
Sögðu þeir mér þá, að Hallgrímur hefði vaknað skömmu áður en eg kom, og
þeir hefðu gefið honum þrjátíu ópíumdropa. Hann hefði verið svo illa haldinn
af tannkýli. Þegar eg gerði mig líklegan til að fara, spurðu þeir mig hikandi og
hálf skömmustulegir að mér fannst: „Er það mikið að gefa manni tvisvar á
dag þrjátíu dropa af ópfum"? Eg leit hissa á þá. „Hvað, hafið þið gefið honum
þrjátíu ópíumdropa tvisvar á dag"? varð mér að orði. „Já, heldur þú Björn,
að það sé hættulegt"? „Ne-ei, ætli það", svaraði eg, því mér fannst þeir vera
orðnir áhyggjufullir á svipinn. — „Og svo gáfum við honum brennivín, þegar
hann vaknaði í morgun, og hann sofnaði þá undir eins aftur". Eg leit hissa á
þá. „Hvað, hefur hann þá sofið samfleytt að kalla síðan í gærkveldi"? varð
mér að orði. — „Já", svöruðu þeir, „og eiginlega lengur — þetta er þriðji sólar-
hringurinn síðan hann sofnaði".
„Hvað, þið hafið þá gefið honum inn ópíum og brennivfn í hvert sinn, sem
hann vaknaði allan þennan tíma"? spurði eg undrandi. „Nei, nei, nei. Hann
vaknaði aldrei í gær eða í fyrradag, nema rétt til að kasta af sér vatni, og svo
var hann undireins steinsofnaður aftur". „Hvaða ósköp eru að heyra þetta?
Hafið þið ekki náð í lækni"? „Nei, þetta er ekkert dularfullt. Hann át sjö
veronal-skammta fyrstu nóttina. Hann var svo illa haldinn af tannkýli og tann-
pínu, að hann fékk tíu veronal-skammta hjá lækni. Hann tók bara inn tvo um
kvöldið, og svo þann þriðja um miðnættið", sagði Ragnar. „Og þegar eg vakn-
aði morguninn eftir, sá eg að hann hafði bætt á sig fjórum um nóttina". „Hann
hefur verið orðinn svo svefndrukkinn, að hann hefur ekkert fylgzt með tölu
skammtanna", sagði Davfð.
„Eg held að eg verði að líta á hann", sagði eg og fór inn til Hallgríms, sem
hraut sterklega og var stokkbólginn. „Osköp er maðurinn bólginn", varð mér
að orði. „Já, bólgan er nú farin að líða úr", sagði Ragnar. „Honum verður
ekki mikið fyrir að hafa sig fram úr þessu", sagði eg, „úr því hann vaknaði
aftur eftir að hafa tekið inn sjö veronalskammta á einni nóttu". Með þessum
hughreystingarorðum fór eg, og kom aftur næsta dag. Hallgrímur var þá vak-
andi og sæmilega hress, enda hafði bólgan hjaðnað mikið. Lá vel á honum
og kvaðst vera alheill af brjóstónotunum, og viss um að draumurinn um skamm-
lífi væri markleysa ein. Daginn eftir var svo dreginn úr honum jaxlinn, sem
bólgunni hafði valdið.
Ut af þessu öllu skrifaði Davíð sprenghlægilega smásögu, sem hann nefndi
Elfnór Elfnórsson. Þegar Hallgrímur hafði lesið söguna um sjálfan sig, hraut
út ýr honum: „Ef þú sýnir þetta nokkrum, Dabbi, þá . , , "