Vikan - 06.04.1967, Blaðsíða 11

sem stöðugt voru á hreyíingu, eins og eftir tónlist. Svo var það röddin,
það var nóg að heyra röddina þá gleymdu menn raunum sínum.
Þegar lófatakið dundi yfir hana, reis Sarah Bernhardt upp, hún hafði setið
hálfpartinn í felum í stúku sinni. Hún sneri sér að áhorfendum, festi ást-
leitin kattaraugu sín á þeim, og þegar áhorfendur urðu hennar varir, dundi
lófatakið til hennar líka, Parísarbúar afneita ekki sínum eigin borgarbörnum,
og það gerðu ekki heldur elskulegir leikdómarar Söru. Blöðin voru full af
lofi um Eleonora Duse, hún hafði réttlætt orðróminn um leikhæfileika sína,
en Sarah var líka mikil leikkona. Þær gátu báðar verið ánægðar með sitt
hlutskipti.
Þetta kapphlaup í leiklistinni átti ekki við Eleonoru Duse. Hún hafði,
þrátt fyrir það hve ung hún var að árum, leikið í Evrópulöndum og í
Ameríku. En það var ekki lófatak og peningar sem hún sóttist eftir. Hún
elskaði hið raunverulega líf meira en leikhúsið og fyrirleit allt sem var óraun-
verulegt við leikhúsið, hún vildi t.d. aldrei nota andlitsfarða eða önnur hjálp-
armeðul til að auka áhrifin af leik sínum. Hún þurfti þess heldur ekki. En
áreynslan við að opna þannig sál sína fyrir áhorfendum, varð henni eigin-
lega um megn, hún varð stöðugt veikari, og það leið ekki sá dagur að hún
væri hitalaus. Þegar hún fór í Parísarferðina, var hún fyrir löngu búin að koma
upp sínum eigin leikflokki, en hún gat ekki leikið nema sextíu kvöld á ári,
heilsa hennar leyfði ekki meiri áreynzlu. Hún var því engin baráttumann-
eskja.
Sá sem kom því til leiðar að Eleonara Duse fór til Parísar, var elskhugi
hennar, skáldið Gabriele d’Annunzio. Eleonora Duse hafði mjög sterka ætt-
jarðarást. ítalska þjóðin var ung, hafði mótazt af blóðugum bardögum, og
skáldið d'Annunzio var rödd hinnar ungu ítalíu. í leikritum hans fann
hún sannari mynd, en í þeim leikritum sem hún hafði- á leikskrá sinni.
Gabriéle d’Annunzio var ekki fölleitur draumaprins, hann var ungur og
kátur, og hin elskandi Eleonora fann í honum markmið og uppfyllingu
drauma sinna.
En d’Annunzio vantaði nokkuð í sitt, að öðru leyti auðuga líf; hann hafði
ekki hjartað á réttum stað. Hégómleiki hans og dramb höfðu brennt hann
í báða enda. Hann lifði eingöngu fyrir heiður sinn sem rithöfundur og
fyrir Ítalíu. Eleonora Duse vissi þetta, og þegar hann bað hana um að fara
til Parísar og sigrast á Söru Bernhardt, til að undirbúa jarðveginn fyrir
eigin leikrit hans, þá hlýddi hún honum.
Þegar d’Annunzio sá að Sarah Bernhardt hélt velli í París, gerði hann það
sem hann var vanur að gera gagnvart þeim konum sem hann var ákveðinn
í að sigra, hann ákvað að ná áslum Söru. Fyrsta kvöldið sem
hann sá hana á leiksviðinu, flýtti hann sér heim á hótelið og
lrringdi í ástmey sína:
— Elskan mín, ég held að þú hafir verið brjáluð, að láta
þér detta í hug að stilla þér upp á móti þessari goðum bornu
veru! Hún er mesta leikkona sem ég hefi augum litið! Nú hefi
ég bara eitt takmark í lífinu og það er að fá hana til að leika
í öllum mínum leikritum!
Eleonora Duse hafði fórnað d’Annunzio allri ást sinni, stolti
og peningum. Nú varð hann eftir í París, til að skrifa leikrit
fyrir Söru Bernhardt. Hún fór alein aftur til ítalíu, hrein-
lega flýði, með sitt særða stolt til Flórenz þar sém hún hafði
komið sér upp íbúð. Þar hafði hún komið bókum sínum fyrir,
og þar fyllti hún allt af rósum, hvítar rósir voru uppáhalds-
blóm hennar. Þessutan var þetta heimili hennar bert og nakið,
eins og klaustur, sól og gott loft var það eina sem henni fannst
hún hafa þörf fyrir.
Þetta var ekki í fyrsta sinn sem lífið fór um hana ómjúkum
höndum. Hún var leikhúsbarn, fædd á dimmri haustnóttu,
í þriðja flokks járnbrautarklefa, á leiðinni milli Venezia og
Vigevano. Foreldrar hennar voru í flokki farandleikara. Þau
voru mjög fátæk og á stöðugum ferðalögum. Þegar lestin kom
til Vigevano, lagði faðirinn dóttur sína í kassa, sem hann hafði
fundið í leiktjaldageymslunni. Kassinn var úr gleri og klædd-
ur gylltu brókaði. Hann fór með barnið í kassanum til
kirkjunnar í Vigevano, en þar sem þetta var á byltingar-
tímum, var hann stöðvaður af hermönnum, sem voru á verði
fyrir utan kirkjuna. Hermennirnir héldu að hann væri með
einhverja helgigripi í gullkassanum og heilsuðu með vopnum
sínum. Hann lét skíra telpuna: Eleonora Guilia Amalia. Þeg-
ar hann kom heim, sagði hann við konu sína:
— Dóttir okkar á eftir að verða fræg persóna, hermenn-
irnir heilsuðu henni með byssum sínum!
Framhald á bls. 44.