Vikan - 12.10.1967, Blaðsíða 32

hann daglangt utan dyra á reiki og lét færa sér opinber
skjöl, dagblöð og te út i garðinn. Það var hóglífi í hans
þrá og skilningi.
Síðast, þegar ég kom til Kúntsevó, tveimur mánuðum
áður en hann dó, kom nokkuð mér óþægilega að óvörum.
Um alla veggi voru uppglenntar timaritamyndir af bömum,
drengur á skíðum, stúlka að drekka geitarmjólk úr horni,
börn undir kirsuberjatrjám og svo framvegis. Þetta var
bókstaflega téiknimyndasýning — andlitsmyndir af rit-
höfundum svo sem Gorki og Sjólókoff og fleiri, sem ég
man ekki einu sinni liverjir voru.
Það var einnig innrömmuð eftirprentun af hinu fræga
málverki Repíns „Svar Dnjepr-kósakkans til soldánsins“
í aðalstofunni. Pabbi unni þessari mynd og hafði mikla á-
nægju af að fara með bið klúra svar sjálft fyrir hvern þann,
sem nærstaddur kunni að vera. Hærra uppi á veggnum var
andlitsmynd af Lenin, engan veginn sú bezta.
Eftir að mamma dó, voru stórar ljósmyndir af henni
hengdar upp í skrifstofu pabba og í borðstofuna þar. En
pabbi var þar ekki þá og þetta hafði enga þýðingu. Sú
hugmynd, að Stalín byggi í Kreml var fölsk. Það var
aðeins í óeiginlegum skilningi, að skrifstofa pabba og starf
var i Kreml .
Einkennilegir atburðir gerðust i Kúntsevó eftir að pabbi
dó. Strax næsta dág — löngu fyrir jarðarförina — kall-
aði Beria lieimafólkið, þjónustuliðið og lífverðina, saman, og
sagði því, að þegar í stað ætti að fjarlægja reytur pabba —
enginn bafi liugmynd um bvert — og það ætti allt að yfirgefa
staðinn. Eigur pabba voru allar fluttar eittlivað, lil eins-
konar vöruliúss sem leynilögreglan átti nóg- af. Þjónustu-
fólki, sem bafði unnið pabba af trúmennsku í 10 eða 15
ár, var bókstaflega kastað út. Þorri liðsforingjanna í líf-
verðinum var fluttur til annarra borga. Tveir þeirra skutu
sig.
Seinna, 1955, þegar Bería sjálfur var „fallinn“, var hafizt
handa um að færa búsið í sitt fyrra borf. Eigur föður
míns voru fluttar þangað aftur. Fyrrverandi þjónustufólki
og foringjum var boðið að koma aftur. Það var í undirbún-
ingi að opna safn, eins og í liúsi Leníns í Lenínskí Gorkí.
En svo kom tuttugasta flokksþingið. Eftir það var öllum
hugmyndum um safn að sjálfsögðu varpað fyrir róða. íbúð-
ir þjónustufólksins eru nú sjúkrahús eða hressingarhæli. En
búsið sjálft er drungalegt, lokað, dautl. Stundum hef ég
martröð um þetta hús og vakna köld af skelfingu.
Húsið, sem ég eyddi í bernsku minni var eitt sinn í eigu
bins yngri Zúbaloffs, olíukóngs frá Batum. Zúbaloffarnir áttu
olíuvinnslustöðvar í Baku og Batum. Nafn þeirra var pabba
og Mikojan vel kunnugt, en þeir stýrðu verkföllum í þessum
vinnslustöðvum í uppliafi 20. aldar. 1919, eftir byltinguna,
þegar tækifæri gafst til að nýta mörg yfirgefin hús og eignir
utan við Moskvu, minntust þeir báðir nafnsins Zúbaloff.
Mikojan og fjölskylda lians, Vorosíloff, Sjaposníkoff og fjöl-
margar aðrar gamlar bolsévíkafjölskyldur settust allar að í
Zúbalóvó tvö, eins og það var kallað, en pabbi og mamma
lögðu undir sig liús, sem nær var og minna, kallað Zúbalóvó
fjögur.
Hús Mikojans er til þessa dags nákvæmlega eins og
hinir útlægu eigendur skildu við það. Við innganginn er
marmarastytta af hundi, eftirlæti fyrri eigenda. Veggimir
eru klæddir með góbelíni og á neðri hæðinni eru gluggar
með steindu gleri.
Okkar liús var liins vegar eilífum breytingum háð. 1 upp-
hafi lét pabbi grisja skóginn umhverfis húsið og fella helm-
inginn af trjánum. Hann gat aldrei látið sér nægja að skoða
náttúruna; hann varð að umskapa hana. Ilann lét setja nið-
ur ávaxtatré, jarðaberjaplöntur, hindberjarunna og ribs. Við
systkinin ólumst upp á stað sem var raunverulega lítið býli
með sínum eigin sveitastörfum — heyskap, sveppatínslu
og berjauppskeru, okkar eigið ferskt hunang á hverju ári,
okkar eigið súrsultað grænmeti og niðursoðið, okkar eigið
alifuglakjöt.
Mamma bafði áliuga fyrir nokkru öðru, menntun okkar
og uppeldi. Þótt ég væri aðeins sex og hálfs árs þegar hún
dó, kunni ég þá þegar að lesa og skrifa bæði rússnesku og
þýzku. Vasili hafði undursamlegan kennara, tAlexander
Múravjoff, sem endalaust fitjaði upp á heillandi uppátækj-
um: útilegur næturlangt í hreysi og matreiðsla fiskjar á
árbakka, bnetutinsla og leiðangrar í sveppaleit.
Vetur og sumar kom kennari að nafni Natalía Konstantin-
ovna — enginn kallaði þær barnfóstrur lengur — og deildi
dögum til að kenna okkur að móta leir, sýna okkur hvernig
við ættum að búa til eigin leikföng úr viði, lita og teikna og
fleira.
Öll þessi menntunarvél malaði og spann og það var
mamma, sem setti bana í gang, þótt hún væri nokkurn veg-
inn aldrei beima. Fyrst vann mamma á tímaritstjórn og síð-
an gekk bún í Iðnaðarakademíuna. Hún var eilíflega ein-
livers staðar á fundum, og liverja fríslund með pabba. Hann
var allt liennar líf. Ég man aldrei eftir að hún kyssti mig eða
léti vel að mér. Hún var hrædd um að spilla mér því pabbi
dekraði nóg við mig hvort sem var.
Og bve stórkostegar barnaveizlur voru haldnar okkur!
Ég man síðasta afmælisdaginn minn, meðan mamma lifði
enn. Það var í febrúar 1932, og ég varð sex ára. íbúðin í
Kreml var krökk af börnum. Við fórum með vísur á rúss-
nesku og þýzku og ádeiluvers um þá, sem bera kápuna á
báðum öxlum í stjórnmálum og beita losti til að bafa áhrif.
Við dönsuðum úkraínskan gópak. Artjom Sergejeff, vinur
Vasili bróður míns og nú margheiðraður hershöfðingi
lá á fjórum fótum með bjarnarfeld yfir sér og urraði, meðan
einbver las ævintýri eftir Krýloff. Pabbi var þarna líka.
Hann horfði bara á, að sjálfsögðu, en liann hafði gaman af
því. Stundum naut hann þess að lieyra börn leika sér
Nikolaí Búkarín, sem var bvers manns hugljúfi, kom oft
á sumrin. Hann fyllti húsið af dýrum, sem hann var hrif-
inn af. Broddgeltir voru í eltingaleik á svölunum, sokka-
bandasnákar sóluðu sig i krukkum, taminn refur hentist
yfir garðinn og bæklaður haukur frýndi út úr búri.
Ég man óljóst eftir Búkarín í síðri blússu og línbuxum og
sandalaskóm. Hann lék sér við bömin og striddi fóstrunni
minni, sem hann kenndi að hjóla og skjóta úr loftriffli. Allir
skemmtu sér, þegar hann var annars vegar. Árum síðar,
löngu eftir að Búkarín var látinn, var „refurinn hans Búltar-
íns“ enn á spretti um Kreml, sem þá var auð og yfirgefin,
og í feluleik í Tainitsky-garðinum.
Fullorðna fólkið hélt oft samkvæmi á afmæbs- og há-
tíðisdögum. Semjon Búdíenni kom þá gjarnan með harm-
onikkuna sina og lék rússnesk og úkraínsk lög. Búdienni og
32 VIKAN 41 tbl