Vikan - 24.10.1968, Blaðsíða 40

I GLEÐI,
ástog
SORG,
eru
mm
INNRI
borg
ERIKA
blám
H&aleitisbraut 58-60
Budargerði 9
Ég vil eindregið ráðleggja
þeim íslendingum, sem ég veit
að eiga eftir að leggja leið sína
til Marokkó, að byrja á því að
skoða eins og eina Medínu og
finna lyktina á kjötmarkaðnum.
Þar hengja kaupmennirnir kjöt-
partana upp og leggja þá á borð
eða bara á götuna, og þegar sól-
in skín á þetta verður ekki
glöggt greint hvað er kjöt og
hvað eru flugur. Lyktin er ekki
nema fyrir tauga- og maga-
sterka, en þetta er býsna nauð-
synleg lexía fyrir ferðamann-
inn. Þegar hann hefur einu sinni
andað að sér fnyknum á þessum
stöðum, lætur hann ekki plata
neitt óæti ofan í sig á veitinga-
stöðunum. Þeir eiga það nefni-
lega til að bera manni mat með
bragði sem er eins og lyktin á
kjötmörkuðunum, en þá veit
maður hvað klukkan slær og sá
þjónn er torfundinn, sem ekki
verður harmi sleginn, þegar
maður otar að honum diskinum,
sem hann var að koma með og
segir „it smells of souk“ — en
souk er opinn markaður utan
Medínanna með hálfu verri kjöt-
verzlanir en þá Medínurnar. En
þetta er nauðsynlegt til að forð-
ast matareitrun, sem því miður
kvað ekki vera óalgeng í Norð-
ur-Afríku. Þó er ástæða til að
leggja áherzlu á, að við urðum
aldrei vör matareitrunar eða
fréttum af henni, þar sem við
fórum, en einu sinni eða tvisvar
létum við óétið af því að matur-
inn hafði tvímælalaust fengið
sinn skammt af sól og flugum,
áður en hann barst á okkar
diska.
En svo við snúum okkur aftur
að Medínunni í Casablanca,
verður ekki skilizt svo við hana,
að ekki sé minnzt á bílaumferð-
ina, sem þar er. Auk asna, hand-
vagna, reiðhjóla og annars, sem
hefur balek í för með sér,
þröngva sér þarna farartæki,
sem baula bab-bab. Menn eru
sem sé að aka þarna bílum, á
götum, sem eru svo þröngar, að
bílhliðarnar skafa svo að segja
húsin báðum megin. Það verður
að viðurkennast, að ökumenn
þessara bíla fara einkar varlega,
en flautuna nota þeir óspart, það
þótt oft og tíðum sé varla mögu-
leiki að komast undan farartækj-
unum öðruvísi en að hlaupa að
næstu þvergötu. Og alltof oft
kemst ég að raun um, að för
bílsins var einmitt heitið inn í
þá þvergötu, sem ég ætlaði að
víkja inn í. Þetta ásamt með
öðru gerði það að verkum, að
ég hafði fengið gersamlega nóg
af Medínum um það er yfir lauk
— en samt — samt hefur þetta
fyrirbrigði sinn sjarma.
Og það eru ekki bara prang-
arabúðir í Medínunum, þarna
býr líka fólk. Ég sá inn um
nokkrar dyragættir og nokkra
glugga, mér virtist heldur
þokkalegt það sem ég sá, en
mikið þröngbýlt. Allt er nú upp-
lýst með rafmagni, og hvergi
nokkurs staðar tókst mér að
skima inn í híbýli þar sem ljós-
tæki væru önnur en ber pera í
spotta niður úr loftinu. Húsgögn
eru líka af skornum skammti,
mikið um óríentalska legubekki
meðfram veggjum og lág borð
fyrir framan þau, sessur á víð
og dreif, en lang mest af þess-
um þykku, mjög fallegu teppum
og mottum, sem Marokkó er svo
frægt fyrir.
Fram til 1918 bjuggu allir íbú-
ar Casablanca í Medínunni. Það
ár var fyrsta húsið byggt í evr-
ópskum stíl, og skipulag borgar-
innar er nokkuð athyglisvert.
Franski hlutinn, eða hinn ný-
tízkulegi hluti Casablanca, er
byggður í hálfhring utan um að-
altorgið, Place de France, en
göturnar ganga í geisla út frá
þessu torgi með þvergötum í
hálfhring frá strönd til strand-
ar sitt hvorum megin við höfn-
ina. Af þessu leiðir, að göturnar
klofna eins og hvert y-ið upp
af öðru út frá torginu en húsin
ganga saman í odda inn á gatna-
mótin og gera afskaplega sér-
kennilegan svip á borgina.
Arabarnir urðu sem fyrr seg-
ir „landflótta“ undan gyðingum
í Casablanca, sem lögðu undir
sig Medínuna. Fyrst í stað sett-
ust þeir að í hreysahverfum, sem
þeir hrófluðu upp af handahófi,
en síðar varð þróunin sú,
að nýtt arabahverfi myndaðist
utan við franska borgarhlut-
ann. Þar byggði soldáninn
sér væna höll eftir fyrra
stríðið, og utan um hana mynd-
aðist þessi nýja Medína, sem
heitir Derb-Sultan eða Derb-
Sidna, og hún er gerð úr húsa-
þyrpingum sem hver um sig er
með háum vegg umhverfis. Hús-
in innan þessara veggja eru í
márískum stíl með nýtízkulegu
innslagi að sögn, okkur gafst ekki
kostur að sjá þar inn fyrir dyr
en til að sjá áleit ég þetta fá-
tækrahverfi. En þessi tilraun til
nýtízku útfærslu á Medínu gaf
mjög góða raun og Derb-Sultan
er sjálfri sér næg með skóla,
verzlanir og moskur, og barna-
menntun þar er almennari og
betri en víða gerist annars stað-
ar. Hitt er svo annað mál, að
hinn almenni borgari hyggur
lítið að ytri lúxus og „status-
symbólum", hann lifir að veru-
legu leyti fyrir líðandi stund og
helgar sig deginum í dag, enda
stendur það í sjálfum Kóranin-
um, að Allah muni sjá um dag-
inn á morgun.
f Marokkó þolir enginn hung-
ur, segja þeir. Hver sá, sem
nennir að vinna, fær vinnu. Lík-
lega á þetta hvergi eins ræki-
lega við og í Casablanca. Níu
tíundu hlutar af öllum iðnaði
landsins eru í Casablanca, að
undanteknum námuiðnaði. Fós-
fat er meginframleiðslugreinin,