Vikan - 01.10.1970, Blaðsíða 40

vandræðum þennan vetur, en
engu að síður átti Magellan við
margháttaða örðugleika að
stríða. En kjarkur hans var óbil-
andi, og snarræði og harðfylgi
reyndist honum jafnan traust til
sigurs.
Er leiðangursmenn höfðu
þarna skamma hríð dvalið, tóku
fjandmenn hans, spönsku yfir-
mennirnir, að efla undirmenn
sína til mótþróa og uppreisnar
gegn honum. Þeir náðu mörgum
á sitt band, notfærðu sér
óánægju þeirra, er dregið var úr
vinskammtinum, sögðu þeim, að
þessi vetrardvöl væri hið mesta
óráð, og fengu þá til að styðja
þá kröfu sína, að tafarlaust yrði
haldið aftur heim til Spánar. En
Magellan kvaðst ekki taka slík-
ar kröfur til greina, heldur halda
áfram förinni, þegar voraði, unz
þeir næðu fyrir suðurodda þessa
meginlands eða fyndu siglingar-
fært sund milli meginhafanna.
Hófst þá uppreisn á flotanum, en
Magellan bældi hana niður með
snarræði og hörku og dæmdi for-
sprökkunum refsingu eftir því,
er hann taldi þá hafa til unnið.
Lét hann drepa suma þeirra og
höggva lík þeirra í stykki. Ekki
þorði hann samt að taka aðal-
forsprakkan, Cartagena, af lífi,
þar eð sjálfur keisarinn hafði
falið honum forustu eins leiðang-
ursskipsins. Þegar Cartagena lét
sér samt sem áður ekki segjast
og varð enn uppvís að samsæri
gegn Magellan, var hann fluttur
í land og skilinn eftir þar á auðn-
inni, ásamt presti einum, er
reyndist honum samsekur, en
stýrimaður eins leiðangursskips-
ins bjargaði þeim síðar, og hafði
hann verið í vitorði með þeim.
Hinn 14. ágúst 1520 lagði flot-
inn úr vetrarlægi sínu og stefndi
suður með ströndinni. Þá var
tekið að vora, en veðurfar reynd-
ist óstöðugt, og minnstu munaði,
að allur flotinn færist í ofsa-
veðri, er hann hreppti, skömmu
eftir að hann lagði úr höfn.
Hinn 21. október var flotinn
kominn að 52° suðl. breiddar.
Þann dag komu þeir að sundi
einu, en álitu fyrst í stað, að um
flóa eða fjörð mundi vera að
ræða. Magellan sendi þá tvö skip
til þess að athuga þetta nánar,
en hin tvö biðu átekta í mynni
sundsins. Á þriðja dægri komu
könnunarskipin aftur, og áhafn-
ir þeirra fluttu þá fregn, að svo
virtist sem sund væri.
Þeir sigldu inn sundið, unz
þeir komu þar, er það skiptist i
tvær kvíslir. Lá önnur í suðaust-
ur, en hin í suðvestur. Magellan
bauð þá, að skipin S. Antonio og
Concepcion skyldu sigla um suð-
vesturkvíslina, en sjálfur hélt
hann suðausturleiðina.
Þegar myrkva tók, gerðu skip-
verjar á S. Antonio uppreisn
undir forustu stýrimannsins,
Estevan Gomez. Skipstjórann
tóku þeir höndum og lögðu í
fjötra. Síðan sneru þeir aftur til
Spánar, en höfðu viðkomu á
Þatagoníuströnd, áður en þeir
lögðu á haf, og björguðu Carta-
gena og prestinum, sem Magell-
an hafði skilið þar eftir og fyrr
er frá sagt. Gomez gat sér síðar
frægðarorð sem sægarpur. Ekki
verður á móti því mælt, að hon-
um gekk forsjálni til, er hann
reyndi að fá Magellan til að snúa
aftur, því mjög var teflt á tvær
hættur, eins og síðar sannaðist,
er flotinn lagði á víð og ókunn
höf svo illa vistum búinn, að að-
eins nægði til þriggja mánaða,
þó að naumt væri skammtað.
í fjóra sólarhringa beið flot-
inn þess. að S. Antonio kæmi
aftur, því engan grunaði svik
Gomez. Bátur var sendur í vest-
urátt. Að þrem dögum liðnum
kom hann aftur, og bátverjar
sögðu þau gleðitíðindi, að þeir
hefðu siglt sundið á enda og séð
opið haf. Við þá fregn grétu
margir leiðangursmanna af fögn-
uði.
Magellan lét skip leita S. An-
tonio um allt sundið, en sú leit
reyndist auðvitað árangurslaus.
Flotinn hélt síðan af stað vestur,
og hinn 28. nóvember 1520 sigldi
hann úr sundinu út á Kyrrahaf.
Magellan hafði tekizt að sigla
torfærasta og lengsta sund, sem
liggur hafa á milli.
Glaðir og reifir lögðu leiðang-
ursmenn á hið ókunna haf. Við
vökudrauma um frjósamar
strendur og unaðseyjar gleymd-
ust þeim allir erfiðleikarnir, sem
þeir höfðu átt við að stríða á
undanförnum mánuðum. Hafið,
ómælisvítt og blikandi slétt,
seiddi þá með fyrirheitum um
sigurlaun fyrir þrekraunir og
þrautseigju þeirra.
En langt reyndist þess að biða,
að draumar þeirra rættust.
Það, sem sumir nefna hending
eina, en aðrir örlög, réð því, að
þeir sigldu átta þúsund sjómílna
leið, án þess að verða annars
lands varir en nokkurra
óbyggðra smáeyja, sem þeir
nefndu „Ólánseyjar“, en hefðu
þeir breytt stefnu sinni um
nokkrar gráður, mundi þá
skjótt hafa borið á hafsvæði, sem
þakin eru mergð gróðurríkra
eyja, stórum og smáum.
Dag eftir dag og viku eftir
viku sigldu þeir um spegilsléttan
sæ og sáu hvergi til landa. Sól
skein í heiði frá morgni til
kvölds, og leiðangursmenn
40 VIKAN 40- tbi.