Vikan - 03.12.1970, Qupperneq 9

Eru jólatrén arfur frá
Rómverjum?
Það var siður Rómver.ia hinna
fornu að hengja andlitsmyndir af
Bakkusi á tré og vínviði, en sam-
kvæmt fornum átrúnaði áttu þau
þá að blómgast fyrr og bera ríku-
lcgan ávöxt. Meðal heiðinna
þióða varð notkun sígrænna trjáa
til skrauts og fegurðarauka svo
algeng, að í fyrstu kristnu söfn-
uðunum var lagt algiört bann við
sb'kri notkun á þeim forsendum,
að hún væri leifar frá heiðnum
sið. Á 16. öld er þó farið að nota
furutré til skrauts í híbvlum
msnna víða í Evrópu. Triám
þessum var valinn staður í beztu
stofunum, og á þau voru hengd-
ar kökur, sælgæti og pappírs-
skraut.
I rituðu máli er fyrst getið um
jólatré árið 1604, í sögu, sem gef-
in var út í Strassburg í Þýzka-
Fyrstu jólakortin
Talið er, að jólakort séu upp-
runnin í Englandi. Á ríkisstjórn-
arárum Önnu drottningar, sem
sat að völdum frá 1704—1714,
tíðkaðist það, að börn sendu for-
eldrum og ættingjum kort með
sýnishornum af rithönd sinni.
Voru kort þessi oft með útskorn-
um röndum og myndum, sem
börnin lituðu sjálf. Sennilega var
það nú ekki meginhlutverk þess-
ara korta að flytja jólakveðjur
eins og nú tíðkast, heldur öllu
fremur að sýna, hverjum fram-
förum sendandinn tæki í hinni
göfugu ritlist frá ári til árs. Á
hinn bóginn var það siður full-
orðna fólksins að senda ættingj-
um og vinum jólabréf.
Fyrsta jólakortið í svipaðri
mvnd og nú tíðkast var gefið
Vikt.oríu drottningu árið 1845.
Gefandinn var málarinn W. C.
Dobson, en hann var í miklum
metum h’á drottningunni. Á
kortinu var olíumálverk og mun
Dobson hafa þrykkt nokkur afrit
af því handa vinum sínum.
Árið eftir bar svo við, að aðals-
manni einum, Sir Henry Cole að
nafni, vannst ekki tími til að
skrifa jólabréfin sín eins og
venjulega. Fékk hann því til
þekktan málara, John Clalcott
Horsley að nafni, að gera jóla-
kort, sem átti að flytja vinum Sir
Henry innilegar jólaóskir. Á
kortinu var mynd af fjölskyldu,
sem naut jólahelginnar á heimili
sínu, eftir að hafa rétt fátæk-
lingum og nauðþurftarmönnum
hiálparhönd. Á kortið voru
þrykktar myndir, sem síðan voru
handlitaðar, og var það að því
leyti líkt jólakortum barnanna.
Áletrunin, á þessu korti var mjög
landi. Og eftir nokkur ár var
jólatréð orðið ómissandi þáttur í
jólahaldi Þjóðverja.
Jólatréð barst til Englands ár-
ið 1840, þegar Viktoría drottning
og Albert prins gengu í heilagt
hjónaband. Til Vesturheims barst
jólatréð í kringum 1860 með
enskum og þýzkum innflytjend-
um.
Stærsta „jólatré“ í heimi er að
finna í Sequoia-þjóðgarðinum í
Kaliforníu. Það er risafura, 267
fet á hæð, kennd við Grant hers-
höfðingja. Er hún stundum nefnd
iólatré bandarísku þjóðarinnar.
Tré þetta er meðal elztu lífvera
í heimi. Það hefur skotið frjó-
öngum sínum löngu fyrir Krists
burð, og þegar sú kynslóð. sem
nú er ofar moldu, hefur safnazt
til feðra sinna, mun það ennþá
um aldaraðir halda áfram að
teygja lim sitt móti hækkandi
sól.
☆
• vísur vikunnar
Grýlukvæði
Grýla kaliar á börnin sín
þegar hún fer að sjóða til jóla:
„Komið hingað öll til mín,
Nípa, Típa,
Næja, Tæja,
Nútur, Pútur,
Nafar, Tafar,
Láni, Gráni,
Leppur, Skreppur,
Loki, Poki,
Leppatuska, Langleggur
og Leiðindaskjóða,
Völustallur og Bóla.“
(Úr Þjóðsögum Jóns Árnasonar)
lík því, sem gerist enn þann dag
í dag. Á því stóð aðeins:
„A Merry Christmas and a
Happy New Year to you“. —
Gleðileg jól og farsælt komandi
ár. ☆
VIKAN-JÓLABLAÐ 9