Vikan - 03.12.1970, Blaðsíða 25

SIGVALDI
HJALMARSSON,
BLAÐAMAÐUR:
Ekki mannvonska
heldur geðbilun
Ætli heimurinn sé ekki líkur því
sem hann hefur veriS alla tíð? En
lokiS hefur fokið onaf mannlífinu
á síðustu árum og betur komið í Ijós
hvernig þaS er. Fyrir því má vera
að einhverjum finnist heimurinn
verri, sóðalegri, spilltari, grimmari.
Heimurinn er líkastur vitlausra-
spítala, þar sem gæzluliðið er í sum-
arfríi, en læknarnir hlaupnir úr vist-
inni.
Dæmi:
Við drepum til að koma í veg fyr-
ir manndráp, heyjum stríð til að
stuðla að friði, meira að segja unga
fólkið sem telur sig vinna að friði
á jörð á í sífelldum útistöðum við
umhverfi sitt og hefur jafnvel tekizt
að gera meinleysið að árás, með því
að setjast þar niður sem það veit að
það fær ekki að vera í friði.
Við gefum til að fá launað og
hiálpum til að fá hjálp, svo gjöf og
hjálp er ekkert annað en sýndar-
mennska og prang.
Maður þolir ekki við ef hann er
aleinn. en ef hann er innan um aðra
menn uoohefiast iafnan deilur. ia*n-
vel hæpið að tveir menn geti dvalizt
Misrétti hefur aukizt
Ekki get ég ímyndað mér hvaða
mælikvarða á að leggia á það hvort
heimurinn hafi batnað eða versnað,
það hlýtur að fara eftir lífsviðhorf-
um hvers og eins. Annars segir sag-
an okkur að heimurinn hafi sífellt
farið versnandi. Þúsund árum fyrir
Krist töluðu Kínverjar um hina gömlu
góðu daga, en slíkar endurtekning-
ar hafa gengið í gegnum aldirnar
allt fram á okkar daga og eftir því
að dæma hefur heimurinn verið
betri en hann nú er. Svör við spurn-
ingu. sem þessari geta orðið jafn
ólík og mennirnir, þannig að heim-
urinn getur bæði hafa batnað og
GEIR VILHJÁLMSSON, SÁLFRÆÐINGUR:
Hver dópisti er einum byltingarmanninum færra
saman einir í óbyggðum nema að
fara að hata hvor annan, og yfirleitt
kemur mönnum f sérstökum hópi
ekkert fremur til að leggja niður
deilur innbyrðis en að finna annan
hóp til að hata; þar af leiðir hve
þjóðir eiga auðvelt með að samein-
ast þegar þær eru i stríði við aðrar
þjóðir.
Allir vilja bæta heiminn. Nixon á
að bæta heiminn, Mao og Bresnev,
og hvað þær nú heita allar tusku-
brúðurnar, eiga að bæta heiminn.
Þú átt að bæta heiminn, alstaðar
eru uppi vaðandi hópar manna sem
eru alveg að pissa í buxurnar af
áhuga á að bæta heiminn. Stofnuð
eru félög og félagasamtök, stór orð
eins og menning, fræðsla og list eru
bókstaflega að ríða mannkyninu á
slig, haldnar eru ræður, menn koma
fram í sjónvarpi, sminkaðir dægi-
lega, svo þeir séu nógu sætir — allt
af áhuga á betri heimi . . .
Hvað er „heimurinn"?
Ekkert annað en slógan. Það ein-
asta sem „heimurinn" getur í raun-
inni merkt er fólkið. Ef „heimurinn"
er slæmur þá er verið að setja út á
fólkið í heiminum. Við notum orðið
,,heimur" þeaar við vili’im horfa
fram hjá því að verið er að ræða um
okkur sjálf.
Samt hef ég aldrei á minni lifs-
fæddri ævi fyrirhitt vondan mann.
Að vísu er dálitið um þá geðveilu
að vilja endilega safna að sér völd-
um og auði. Það er auðvitað ekkí
mannvonzka heldur geðbilun, því
ekki einn einasti maður er svo skyni
skroppinn að hann ekki sjái að eng-
inn getur gert neitt með þann maf
sem er afgangs þegar hann er sjálf-
ur orðinn saddur. og ekki er heldur
til neins að reyna að sölsa undir sig
völd yfir öðru fólki. úrþví maður
getur ekki einu sinni stjórnað sjálf-
um sér alminlega. Þeim er ekki sjálf-
rátt sem slíkt gera, og ættu þeir því
að vera vi'taðir á mannúðlegum vit-
lausraspítala.
Að framansögðu er Ijóst að mað-
urinn hlýtur að misskilja sjálfan sig
hrapallega.
Það þarf að finna og leiðrétta
misskilninginn.
Ef það tækist þyrftum við varla
að hafa áhyggjur af skorti ófriði og
mengun, því heimurinn er það sem
við erum.
versnað, allt eftir því hver í hlut á.
Hvað mig snertir held ég, þegar á
heildina er litið, að mannlífið í
heiminum hafi versnað, — misrétti
hefur aukist. Fyrir okkur vestur-
landabúa hefur heimurinn svo sann-
arlega batnað hvað snertir efnaleg,
félagsleg og menningarleg verS-
mæti. En fyrir meiri hluta jarðarbúa
hefur heimurinn aftur á móti versn-
að á þessum sömu sviðum. Við vest-
urlandabúar vitum af þessum vanda-
málum, en viljum ekki viðurkenna
það. Hin mannlega samhyggð er
því miður ekki meiri.
☆
Heimurinn eins og ég sá hann
1960 var einfaldur og í þessum ein-
faldleika sínum var heimurinn frem-
ur góður. Ég var montinn af því að
vera íslendingur eins og við afkom-
endur vikinga og íslendingasögu-
hetja erum alin upp við að vera og
góðu ríkin sáu um að halda Rússun-
um í burtu. Svo var ég önnum kaf-
inn við að fylla minnið af lesefni
fyrir stúdentspróf, og lítið verður af
þvi að fólk hugsi meðan sá lærdóm-
ur stendur yfir.
Á námsárunum erlendis braut
reynslan smátt og smátt niður þenn-
an blekkingarvef minnar íslenzku
heimsmyndar en það var samt ekki
fyrr en 1968 þegar Mexíkani greip
um kverkar mér meS einni hendi og
BJÖRN
ÞORSTEINSSON,
SAGNFRÆÐINGUR:
seildist eftir hnifnum með hinni, að
mér varð áþreifanlega Ijóst að til er
slæmt og frumstætt fólk og að slík-
ar manngerðir dyljast lika í búning-
um hershöfðingja og stjórnmála-
manna og fjarstýra þeir af fjandans
lyst styrjöldum eins og í Vietnam
og svoleiðis fyrirfólk vinnur líka
með Mafíunni að lokka heróíni og
slæmu dópi ofaní æsku hins vest-
ræna heims, því hver dópisti er ein-
um byltingarmanninum færra, og
þeir breiða offitu og mengunar-
menningu sína eins og krabbamein
yfir hinn vestræna heim.
En ég hef einnig þekkt gott fólk
og hjálpsamt, fólk, sem er opið og
ástúðlegt, fólk þrungið krafti mann-
úðar og fólk sem vinnur ötullega
að framgangi friðar og kærleika í
umhverfi sínu, vísindamenn og
hugsuði, sem beita snilld sinni til
sköpunar betri heimi og stjórnmála-
menn, sem hugsa um heill annarra
fremur en sjálfa sig. Heimurinn sem
ég skynja hefur bæði orðið verri og
betri á síðustu 10 árum og umfram
allt hefur hann orðið flóknari og
fjölbreytilegri. Heimurinn breytist
með sivaxandi hraða. T.d. kallar
hver ný vísindaleg uppgötvun yfir-
leitt fram margar nýjar og aukin
tækni gerir kleift að gera meira og
meira með minnu og minnu. 250
kílógramma fjarskiptagervitungl af-
kastar jafnmiklu og 150.000 tonn af
neðansjávarstreng og eftir fá ár
verða komnir til notkunar kjarna-
kljúfar, sem framleiða meira elds-
neyti en þeir brenna.
Fólk er lika að breytast, þroskast
og vaxa og ný menning og ný tækni
og fjölbreytilegrí lifnaðarhættir
koma í Ijós í nágrannalöndunum.
Umhverfi og aðstæður ráða miklu
um það hversu fólk þroskast hratt
og með því að breyta umhverfi sínu
rétt, þroskast fólk hraðar.
Félagslega og menningarlega var
vöxtur íslendinga grátlega hægur á
síðasta áratug. Er ekki tími til kom-
inn aS fara að rétta úr kreppunni!
VEKAN-J ÓLABLAÐ 25