Vikan


Vikan - 14.01.1971, Blaðsíða 44

Vikan - 14.01.1971, Blaðsíða 44
korni,“ kallaði félagi Lí til baka. „En — en —Wang San fékk ekki sagt meira. Sterkar hendur gripu fyrir munn hon- um og hann var í skyndi færð- ur yfir götuna og út á flötina bak við húsin. „Bjáninn þinn,“ hvæstu þorpsbúar að honum. „Ætlarðu að láta drepa okkur alla þín vegna?“ „Þið lendið í svelti," tuldraði hann. „Það verður að minnsta kosti ekki á morgun,“ gegndu þeir reiðilega og gengu á brott. Þá settist hann á hækjur sér, sneri baki að húsum og horfði út yfir akrana. Það var komið undir vor. Beðin hlutu að fara að verða tilbúin svo nú mátti fara að sá. Sjálfur átti hann forða af útsæði er falið var í leirkrukku undir upsinni á húsi hans. Bezt að láta það bíða þar. Hann skyldi engum gefa það. Eitt ár, tvö ár, tíu ár gátu liðið og það myndi geym- ast óskemmt. Einn góðan veð- urdag myndi hann svo sá því sjálfur. Að því er snerti félaga Lí og alla slíka félaga, ef þeir vildu ekki hlusta á sveitamenn sem höfðu verið bændur í þús- undir ára, bændur sem þekktu "róðurmoldina eins og sitt eig- ið hold og blóð, sem allir gátu leikandi sagt um það með því einu að þreifa á grjónunum, hvort það var rétta útsæðið, — þá áttu þeir líka skilið að svelta. Af hungrinu myndu þeir læra, fyrr eða síðar. Eigi að siður kenndi hann mjög í brjósti um félaga Lí, er honum varð hugsað um hann hungraðan. Pilturinn var ekki slæmur maður. Öðru nær. Hann var góður. Honum hafði einfaldlega skjátlazt. Hann hugði sig vera að gera rétt, en var að gera rangt. Einhver af hinum háu hafði sagt honum rangt frá. Sem hann sat þarna í hlýju sólskini, á útlíðandi vetri, eiginlega í vorbyrjun, varð honum hugsað til Maós formanns. Skyldi Maó formað- ur nokkurn tíma hafa plægt akur sjálfur, gengið á eftir uxa eða vatnavísundi? Eða hafði hann aðeins, þar sem hann var sonur óðalseiganda, horft á uppskeruna tekna inn í byð- urnar i birgðageymslum föður síns, séð hveitið renna í kerin, grísum slátrað til vetrarforða, og kálmeti saltað niður í stóra leirbrúsa, sem voru glerhúðað- ir að innan til að varðveita sætukeiminn? Það gerði stór- an greinarmun, hvernig mað- 44 VIKAN 2 tw. urinn hafði alizt upp. Og svo vikið væri að þessu vestræna fólki og djúpplægingu þess, hver vissi á hverju það lifði eða hvað það ræktaði? Vissi nokkur neitt um það? Maður heyrði því haldið fram um þessar mundir, að ameríku- menn væru vondir. Hvers vegna átti þá að plægja akr- ana djúpt hér, þó ameríku- menn gerðu það hjá sér? Ann- ars var ekkert af þessu félaga Lí að kenna. Þessi ungi maður var föðurlandsvinur, ekki um það að villast. Hann hefði get- að setið í einhverri þægilegri skrifstofu, en í stað þess var hann hér úti í sveit, át óbrot- inn mat og svaf á fjalagólfi. Varð að þola kuldann og pest- ina í þorpinu til þess að þjóna ættiörð sinni, eða svo hélt hann. Eigi að síður var það al- veg víst, að hann hafði ekkert vit á jarðyrkju. Eftir því sem Wang San hugsaði lengur varð hann ákveðnari í að gera eina til- raun enn. Hann ætlaði að bíða með það til kvölds, og þegar þorpsbúar voru gengnir til náða, ætlaði hann að fara á fund félaga Lís í litla herberg- inu í hinu fátæklega húsi skóla- stjórans, og rökræða við hann í einrúmi, þegar enginn ná- "ranna hans væri viðstaddur til að eyðileggja samtal þeirra. Því var það um kvöldið síðla, er félagi Lí sat við borðið í herbergi sínu og reit skýrslu yfir dagsverk sitt, að Wang San hóstaði fyrir utan opnar dyrnar. Félagi Lí leit upp. ..Hvað þá?“ spurði hann stuttaralega. „Þér eigið mjög annríkt," sagði Wang San hæversklega. ..Éa á alltaf annríkt," svaraði félaei Lí. „Hvað er þér á hönd- um?“ Wang San þokaði sér inn úr dyrunum. Herbergið var lítið og honum fannst hann of stór. Hann hló vandræðalega og klóraði sér í höfðinu. „Það var út af hrísgrjóná- ökrunum," hóf hann máls. Félagi Lí flevgði penna sín- um á borðið. „Hvað er um akr- ana?“ mælti hann snöggt. Wang San hikaði við. Hvers vegna hafði hann farið að minnast á akrana undir eins? Fyrst hefði hann auðvitað átt að bera fram hinar sjálfsögðu kurteisisspurningar að kín- verskum sið, um heimili félaga Lís, heilsu hans og heilsufar foreldra hans. Hann tók aftur til máls. „Félagi Lí, hvar er hið virðu- lega aðsetur yðar?“ Félagi Lí starði á hann. „Hvað varðar þig um það?“ Wang San hélt ótrauður áfram. „Og hvernig er farið yðar háttvirtu heilsu?“ „Ertu að gera gys að mér?“ spurði félagi Lí hryssingslega. „Hví kemur þú hingað að næt- urlagi til að leggja fyrir mig borgaralegar spurningar?" „Svo þessar spumingar má ekki bera upp nú orðið?“ spurði Wang San. „Alls ekki,“ hreytti félagi Lí út úr sér. „Heimili mitt er hvar sem ég vinn. Sem stendur er það í þessu herbergi. Og heilsa mín skiptir ekki máli svo lengi sem ég er fær um að leysa það starf af hendi, sem af mér er heimtað.“ „Foreldrar yðar —“ „Eg á enga foreldra,“ sagði félagi Lí kuldalega. „Þér eigið við —“ „Einfaldlega að ég á enga foreldra.“ Wang San hryllti við. Hversu mátti það vera, að svo ungur maður sem félagi Lí ætti enga foreldra? Faðir hans sjálfs hafði látizt úr hitasótt, en gamla konan móðir hans var enn á lífi. „Hvernig dóu þau?“ spurði hann hógværlega. Félagi Lí svaraði ekki. Hann leit undan og horfði yfir í leir- vegginn. Wang San varp önd- inni í samúðarskyni. „Ég skil hvernig yður er innanbrjósts, félagi Lí. Foreldralaus maður er sem rótlaust tré. Að þér skulið vera orðinn munaðar- laus, svo ungur! Þér leggið of hart að yður. Þér eruð svo föl- ur og grannleitur. Þér syrgið foreldra yðar.“ Félagi Lí færðist undan allri samúð. „Ég syrgi engan,“ tuldr- aði hann. „Það var ekki mér að kenna að þau — það var ekk- ert sem ég — þeim var gefinn kostur á að —“ Wang San var ekki orðlaus. Hann hafði séð sitt af hverju sem gerðist um þessar mundir. „Þér eigið við að þau —“ Þegar hann þagnaði við, sneri félagi Lí sér að honum. „Faðir minn var jarðeigandi, en bjó ekki sjálfur. Við áttum heima í borginni. Við vorum auðug. Hann vildi ekki fallast á breytinguna. Hann vildi ekk- ert játa. Hann vildi ekkert gera til endurbóta. Bara hló. Sagði að sig langaði ekkert til að lifa. Jæja, gott og vel — hann dó. Og móðir mín — hengdi sig.“ Nú varð Wang San skelfingu lostinn. „Hvílík skelfing, en sú hörmung!" stundi hann upp. „Ég var að segja að hann mátti sjálfum sér um kenna," hreytti félagi Lí út úr sér með ofsa. „Þau þurftu alls ekki að deyja. Þau — það var grimm- úðlegt af þeím að hugsa ekkert um mig, son sinn. Ég útlistaði allt fyrir þeim. Ég grátbað þau. Ég féll á — á kné. Ég skamm- ast mín fyrir að hugsa til þess.“ „Þér þurfið ekki að blygðast yðar,“ sagði Wang San. „Það var hárrétt af yður að biðja foreldra yðar á knjánum." „Það var ekki rétt af mér,“ æpti félagi Lí. „Það var borg- aralegt! Ég bætti líka fyrir það. Ég fór til — ég sagði yfirvöld- unum frá því. É'g kærði föður minn. Þeir komu og tóku hann.“ „Fangelsi?" spurði Wang San. „Nei,“ svaraði félagi Lí. „Því var öllu lokið á nokkrum mín- útum. Réttarhald heima hjá okkur — og — og hann var skotinn í húsagarðinum." „Engin furða þótt þér séuð grannur,” mælti Wang San í sorgarrómi. „Þér hafið misst matarlyst. Þér eruð alltaf að hugsa um hann.“ „Það er lygi,“ hvæsti félagi Lí. „Ég hugsa aldrei til hans. Það var rétt sem gert var. Eg gerði skyldu mína. Og farðu nú, svo ég megi halda áfram að gera skyldu mína.“ Nú minntist Wang San þess, að hann hafði ekki enn lokið því erindi sem hann ætlaði sér að reka. Hann tóf máls að nýju. „Það var útaf hrísgrjóna- akrinum —“ Það var furðulegt hvílík áhrif þessi fáu orð höfðu. Félagi Lí þaut á fætur, kreppti hnefana og snaraðist gegn Wang San. „Langar þig til að láta skjóta þig þarna úti á þreskipallin- um?“ öskraði hann svo hátt að undir tók, síðan hélt hann áfram: „Eitt orð frá mér, hund- urinn þinn, og þeir stilla þér upp við vegg, eins og fleirum! Þú ert ábyrgur fyrir mér. Það er skylda mín að sjá um að þú hlýðir skipunum — skylda mín — skylda mín —“. Wang San flýði út í náttmyrkrið. Hann fékk ekki meira að gert. Auðséð var að ekki var hægt að snúa félaga Lí. Og eins og hann sagði, var hann að gera skyldu sína. Þessi skyldutilfinning var hættuleg. Menn gátu framið hvaða glæp sem var, ef þeir töldu það skyldu sína. Já, félagi Lí var í hjarta sínu ágætis ungmenni,

x

Vikan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vikan
https://timarit.is/publication/368

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.