Vikan - 09.11.1972, Blaðsíða 8

ÁkveSið magn af stressi er
okkur nauðsyniegttil viðhalds
orku. og til að öðlast langlífi.
Hitt er svo jafnvíst, að ef of
miklar kröfur eru gerðar til
orku okkar á of stuttum tíma,
setur náttúran
aðvörunarkerfið í gang.
Orðið stress, sem margir vilja is-
lenzka með orðinu streita, hefur
fengið ákaflega neikvæða merkingu
í hugum flestra. En stress hefur
einnig sínar jákvæðu liliðar. Stress
gerir kröfu til orkubeitingar, og
án jtess yrðum við leið og sljó og
tiifinningalega óþroskuð.
Ákveðið magn af stressi er okk-
ur nauðsynlegt til viðhalds orku,
æsku og langlifis. Þessu til sönnun-
ar hefur verið gerð tilraun með
mýs, sem séð var fyrir mismun-
andi miklu stressi. Eftir tveggja ára
tímabil kom í ljós, að þær, sem
fengið höfðu að njóta rólegs og við-
burðalauss lífernis, drógust áhuga-
lausar um búrin sín, meðan hinar
spígsporuðu um hnakkakertar og
státnar.
Hitt er vist, að ef of miklar kröfur
eru gerðar til orku okkar á of
stuttum tíma, setur náttúran aðvör-
unarkerfið i gang. Við fáum ltöfuð-
þrautir, meltingartruflanir, útbrot,
bakverki eða eitthvað í þeim dúr.
Og það er löngu viðurkennd stað-
reynd, að of mikið stress getur dreg-
ið mjög úr mótstöðuafli okkar gégn
líkamlegum og andlegum sjúkdóm-
um og jafnvel valdið taugaáfalli.
Orsakir margra sjúkdómstilfella
hefur reynzt unnt að rekja til löngu
liðinna atburða, sem reynt liafa um
of á andlegt og líkamlegt þrek.
Dr. TJiomas Holmes, prófessor í
sálfræði við Washingtonháskóla i
Seattle, gerði nýlega injög athyglis-
verða tilraun til þess að mæla áhrif
stress. Til grundvallar tilraun sinni
úthjó liann lista yfir ýmsa atburði,
sem lienda flest fullorðið fólk um
ævina. Þar var elcki bara að finna
ógæfusamlega atburði, eins og upp-
sögn i starfi, lijónaskilnað, maka-
missi eða þvi um likt, heldur einn-
ig ánægjulega viðburði, eins og
barnsfæðingu. Atburðirnir voru
valdir með ]>að fyrir augum, að þeir
hefðu í för með sér einliverja rösk-
un á daglegu lífi og krefðust ]iess
vegna orku umfram það venjulega.
Til viðmiðunar notaði dr. Holm-
es giftinguna, sem telja má með
stærstu viðburðum í lífi hvers
manns og sem liefur mikil áhrif á
daglegt líf lians. Hann sendi þennan
lista til 80 ihúa Seattle og einnig
lil fólks víða erlendis og bað það
að gefa hinum ýmsu athurðum, sem
Iiann liafði selt á listann, stig í sam-
ræmi við þau 50 stig, sem hann
liafði gefið giftingunni, jafnóðum
og þ'essir athurðir gerðust. Sem
dæmi má nefna, að ef konu fannst
missir eiginmannsins eða barns-
fæðing hafa í för með sér meiri
breytingar á daglegu lífi hennar
heldur en giftingin, vúrð hún að
gefa þeim atburðum yfir 50 stig.
Dr. Holmes gat fylgzt náið ineð
þeim 80 Seattlehúum, sem þátt tóku
í tilrauninni, og borið saman út-
komuna á stressstigatöflunni og
andlega og likamlega heilsu þessa
fólks. Eftir tveggja ára starf var út-
koman augljós: þegar of margar og
stórkostlegar breytingar urðu á dag-
tegu lífi fólks á einu ári, mátti bú-
ast við veikindum af einhverju
tagi. Dr. Holmes komst að þeirri
niðurstöðu, að ef lieildartala stress-
stiga fór yfir 300 stig á ári, var full
ástæða til að fara að gæta vel að
sér.
Við birtum hér listann, sem Dr.
Holmes lagði til grundvallar i til-
raun sinni, og ef liann er notaður
skynsamlega og samvizkusamlega
kemur hann að góðu gagni við að
koma i veg fyrir of mikið stress.
Hvern atburð, sem fyrir kemur, her
að vega og meta af stakri vand-
virkni og spyrja sjálfan sig sam-
izkusamlega: Hefur þessi atburð-
ur í för með sér meiri eða minni
breytingar á daglegu lífi mínu en
gifting? Síðan er hver stigatala
færð jafnóðum inn á listann.
Þetta er mjög persónuleg athug-
un, og liver einstaklingur á að
leggja silt mat á sin eigin viðbrögð,
ekki að reyna að gefa hverjum at-
burði stig með tilliti til þeirra áhrifa,
sem hann væri liklegur til að liafa
á manneskjur yfirleitt. Þegar
tölurnar eru lagðar saman, má ekki
gleyma að undanskilja 50 stigin
fyrir giftinguna, nema auðvitað ef
viðkomandi hefur gifl sig á árinu.
Ástæða er þó til að vara fólk við
því að fyllast skelfingu, þólt stiga-
talan fari yfir 300, sem er aðeins
lykiltala og merkir, að ástæða er
til að taka það lieldur rólegar næsta
ár og reyna að forðast of miklar
hreytingar á daglegu líferni.
Og nú sp.yr líklega einhver:
Hvernig er hægt að draga úr stressi,
þegai- um ólijákvæmilega atburði
er að ræða, eins og giftingu, barns-
fæðingu o. fl. ?
Við skulum taka dæmi: Fríða
var einkabarn vel stæðra foreldra,
vel gefin og dugleg í námi og hafði
náð umtalsverðum frama í starfi,
þegar hún giftist 31 árs gömlum
lögfræðingi. Iiún eignaðist barn, og
]>á lenti þessi duglega og gáfaða
8 VIKAN 45.TBL.