Vikan - 21.12.1972, Side 35

/
kostlegir, Þorsteins 0.
Stephensens, Þóru Borg, Reginu
Þórðardóttur. Leikur þeirra er
dásamlegur, og raunar leiðinlegt
að þau skuli ekki fyrr hafa fengið
tækifæri til að leika i kvik-
myndum. Samstarfið við þau var
sérstaklega ánægjulegt og
lærdómsrikt fyrir mig, og von
min er að þetta samstarf hafi
einnig orðið þeim ánægjuleg og
fróðleg reynsla.
— Eftir þau kynni, sem þér
hafiö nú haft af tslendingum og
islenzkri menningu, hafið þér þá i
huga gerð fleiri kvikmynda um
hérlend efni?
— Vissulega. Ég hef hynnst
landinu, fólkinu, rithöfundum,
leikurum, og þá hafa vaknaö ný
áhugamál. Það er ekki nema eðli-
legt. Ég sá til dæmis nýlega
Dóminó, leikrit Jökuls Jakobs-
sonar, og varð mjög hrifinn af
þeirri sýningu. Við Jón Laxdal
erum nú að snúa leikritinu á
þýzku, og ég hef fulla ástæðu til
að ætla að það geti náð miklum
vinsældum i Þýzkalandi. Vita-
skuld hef ég einnig i huga i þessu
sambandi leikrit Halldórs
Laxness. Þar að auki hef ég auð-
vitað heyrt fjölda af sögum og
reynt margt sjálfur, og ef svo fer,
sem er full ástæða til að ætla, að
frekari samvinna verði milli
landa okkar á sviði kvik-
myndunar, þá vildi ég mjög svo
gjarna gera eitthvað um ísland
nútimans.
— Þér teljið grundvöll fyrir
vaxandi áhuga á islenzkum bók-
menntum og menningu yfirleitt i
hinum þýzkumælandi heimi?
— An alls vafa. Halldór
Laxness á þegar marga trygga
lesendur i Þýzkalandi og að sjálf-
sögðu i Skandinaviu, og við höfum
góbar ástæður til að ætla að
myndin falli i góðan jarðveg hjá
þeim. Þar að auki ber ýmislegt
til, að tsland hefur verið óvenju-
mikið i heimsfréttunum þétta
árib. Það var heimsmeistara-
einvigið i skák, af þvi voru
fréttir i fjölmiðlum um allan
heim, þar á meðal þýzkum, Der
Spiegel, okkar merkasta vikurit,
gerði það að forsiðuefni. Svo er
það útfærsla fiskveiði-
landhelginnar i fimmtiu milur, og
deilurnar sem út af þvi hafa
spunnizt. Sem sagt: þaö var
ýmislegt, sem á þessu ári hjálp-
aðist að þvi aö vekja athygli á
tslandi og efalaust gerir það sitt
til að vekja áhuga á myndinni,
auk þess sem hún eykur efalaust
þann áhuga á landinu, sem þegar
hefur skapast i Þýzkalandi.
Menningarviðskipti milli landa
okkar eru þegar veruleg, hér er
nú til dæmis' staddur leikstjórinn
Ulrich Erfurt þeirra erinda að
færa Mariu Stuart upp i Þjóð-
leikhúsinu, maður mjög fær i
sinni grein og nýtur mikils álits,
og þá ber ekki siöur að nefna jafn
ágæta leikara og Jón Laxdal og
Róbert Arnfinnsson, sem báðir
tala þýzku eins og bezt gerist og
hafa starfað i þýzkum leikhúsum,
en eru þó tslendingar og lita á sig
sem slika. Það eru allar likur til
að það, sem gerst hefur i ár, geri
að verkum að fólk kunni i vaxandi
mæli að meta slik menningar-
viðskipti.
— Hvað viljið þér segja um
hæfni islenzkra leikara yfirleitt,
annarra en þeirra Jóns og
Róberts, sem nú eru vel þekktir
af þýzkum leikhússunnendum?
— Ég hef á tilfinningunni að
islenzkir leikarar séu margir
mjög góðir. Ég varð til dæmis
mjög hrifinn af sýningunni á
Atómstöðinni, og þar fannst mér
sérstaklega mikið til um frammi-
stöðu Margrétar Helgu Jóhanns-
dóttur i aðalhlutverkinu. Ég gæti
llka nefnt Helgu Bachmann,
Guðrúnu Stephensen, Steindór
H j ör 1 e i f s s o n , Margréti
Guðmundsdóttur, Gunnar
Eyjólfsson og fleiri og fleiri. Ekki
Hzt mér siður á leikstjórana, eins
og Brynju Benediktsdóttur og
Helga Skúlason, miðað við
sýningarnar á Lýsiströtu og
Dóminó. Það er leitt að islenzku
leikhúsin skuli ekki gera að þvi
jieitt að ráði að senda leikflokka
út, til dæmis á listahátiðina i
Berlin. Við höfum fengið þangað
verk frá fjölda landa, en aldrei
frá tslandi. Ég held að það væri
vel þess virði fyrir tslendinga að
reyna þetta. Þótt leikhúsgestir
skilji ekki málið. þá hafa þeir
áhuga á gestasýningum, ekki sizt
ef áhugi þeirra á hlutaðeigandi
landi er vakandi fyrir. Og
islenzku leikararnir eru án efa á
heimsmælikvarða. t þessu sam-
bandi vil ég lika með sérstöku
þakklæti og virðingu geta Sveins
Einarssonar, Þjóðleikhússtjóra
sem er textaleikstjóri kvik-
myndarinnar.
— Hvað finnst yður þegar þér
berið saman tslendinga og
Þjóðverja? Þetta eru þegar allt
kemur til alls skyldar þjóðir, og
menningarleg áhrif þýzk hafa
löngum haft greiban gang til
Islands.
— Það kom okkur, mér og
félögum minum frá Þýzkalandi á
óvart þegar i byrjun, að við
fundum alls ekki til þess að við
værum hér útlendingar. Þetta er
ólikt reynslu okkar frá öðrum
löndum, eins og Frakklandi,
Spáni, ttaliu og svo framvegis,
eftir nokkrar vikur fer mann að
langa heim. Ég var hér þrjá
mánuði, og finnst nú leiðinlegt að
þurfa að fara héðan. Við höfum
stofnað til sambanda, og þykir
orðið vænt um landið, svo að við
vonum eindregið að fá tækifæri til
ab koma hingað aftur. Ég hef
alltaf haft það á tilfinningunni að
ég væri hér meðal bræðra, sem
ekki hafi einungis lesið þaö sama
og ég, kynnst samskonar tónlist
og myndlist og ég, heldur og hafi
álfka Hfsviðhorf og þenkingar-
máta. Ég er þessutan ekki i vafa
um, að Þjóöverjar gætu margt
lært af tslendingum. Það er til
dæmis furðulegt til þess að hugsa,
aö svo litið land, með svo fáum
ibúum, skuli i meira en þúsund ár
hafa getað haldið við eigin máli
og menningu. En stjórnmála-
ástandið hjá okkur hefur, eins og
allir vita, verið nokkuð
vandræðalegt siðustu áratugina.
landið var hersetið, stór svæði
sniðin af þvi og þvi skipt i tvö
riki, sem mjög hafa farið hvort
slna leið.
— Hvaðan úr Þýzkalandi eruð
þér sjálfur ættaður?
— Ég er frá Mið-Þýzkalandi,
fæddur i Saxlandi og uppalinn i
Þýringalandi. Faðir minn var
kaupmaður, en minar
bókmenntalegu tilhneigingar hef
ég liklega fremur erft frá móður
minni, sem var kona sagnfróð. Ég
lærði I Jena, siðar i Berlin og loks
i Hamborg. Ég hef átt heima i
Vestur-Þýzkalandi siðan 1951. Ég
stundaði nám i leikhúsfræðum og
bókmenntum, og var lengivel litið
gefinn fyrir tækni, elektrik og allt
þaö. Tilviljun réði þvi að miklu
leyti að ég lenti i kvikmyndum og
sjónvarpi, til þess að afla mér
fjár sem stúdent tók ég vinnu sem
bauðst við sjónvarpið, sem þá var
nýtilkomið i Þýzkalandi. En ég
fór fljótlega aöhafa mikla ánægju
af að snúa bókum og leikhús-
verkum i kvikmyndir. Ekki hvað
sizt hef ég haft áhuga á að taka
þannig til meðferðar höfunda,
sem verðskulda að vera þekktir
af miklu fleirum, en raun er á,
eins og til dæmis Halldór Laxness
i Þýzkalandi, eða þá sem sæta
kúgun heima fyrir og fá ekki verk
sin prentuð, eins og ýmsir
höfundar þeir tékkneskir og
pólskir, sem ég hef tekið fyrir.
Yfirleitt er það mitt áhugamál að
kynna góðbókmenntaverk fólki,
sem ekki hefur lesið þau. Ég hef
þar á móti Htinn áhuga á að
kvikmynda metsölubækur, eins
og annars er mikill siður, þar eð
gert er ráð fyrir að fólk almennt
hafi gaman af að sjá á bió bók,
sem það hefur lesiö. Kvikmyndin
um Brekkukotsannál er þvi fyrst
og fremst gerð með þá i huga, er
ekki hafa lesið bókina, þótt
Islendingum kunni aö koma það
einkennilega fyrir sjónir, þar sem
þeir þekkja svotil allir efni bók-
arinnar. Hvað sem þvi liður, vona
ég að með myndinni hafi okkur,
með hjálp allra þeirra aðila sem
hlut áttu að máli, tekist að koma
til skila þeirri mynd af Islandi
aldamótatimans, sem bókin
gefur.
— Mig langat til, Herr Hadrich,
að vikja talinu litið eitt að þvi,
sem efst er á baugi i föðurlandi
yðar i svipinn, til dæmis batnandi
ástandi i samskiptum þýzku
rikjanna tveggja. Nú hafa þau að
mestu verið aðskilin frá striðs-
lokum, og komnar á legg heilar
kynslóðir, sem hlotiö hafa mjög
mismunandi pólitiskt og
menningarlegt uppeldi. Hvernig
haldið þér að gangi að bræða
þjóðina saman aftur, menningar-
lega séð, ef svo mætti að orði
komast?
— Ég er mjög svartsýnn
hvaö það snertir. Þjóðverjar eiga
yfirleitt gott með að aðlagast
nýjum kringumstæðum. Það kom
meðal annars i ljós með skiptingu
landsins og þeirri óliku þróun
mála, sem átti sér stað i hvoru
rikinu um sig. 1 Austur-Þýzka-
landi hafa menn alið æskuna upp
mjög einhliða, klætt hana i
úniform, þjálfað hana og kennt
henni einhliöa hugmyndafræöi. 1
Vestur-Þýzkalandi er þessu á allt
annan veg farið, þar eru ýmsar
stefnur uppi i hugsunarmáta,
listum og ööru. Þar hefur aldrei
verið um það að ræða að fylgja
einni, ákveöinni Hnu. Menningar-
leg samskipti eru þegar milli
rikjanna tveggja, en mjög
einhliða.
Vib vestan megin höfum i okkar
bókabúðum >rit allra helztu
höfundanna austan megin, og
sömuleiðis eru engar hömlur á
þvi að sýndar séu hjá okkur
austur-þýzkar kvikmyndir. Þeir
austan megin fá hinsvegar hvorki
að sjá bækur eða kvikmyndir frá
51. TBL. VIKAN 35