Vikan - 02.01.1975, Blaðsíða 31

Yfir 60 bækur hafa komiö út á islensku eftir Enid Blyton: 8 bækur I
,,ævintýra”-flokknum, sextán ,,fimm"-bækur, fjórtán i „dularfuila”-
flokknum, tvær I fiokknum „sjö saman”, þrjár um Baldintátu og ein I
nýjum ,,sirkus”-flokki og I kringum 20 Dodda-bækur.
sagna Kenneth fannst þetta allt
of mikið og fór aö óttast, aö þetta
yröi of mikil andleg áreynsla.
Grunur hans var staðfestur, þeg-
ar Enid sagöi honum, aö hún ætti
erfitt meö aö sofna, þegar hún
væri aö byrja á nýrri hók. Þaö
væri eins og sögupersónurnar
væru á stööugum peytingi inni i
höföinu á henni og létu hana ekki I
friöi, fyrr en hún væi-i komin að
ritvélinni daginn eftir. „Þegar ég
er sest meö ritvélina á hhjánum
loka ég augunum i nokkrar min-
útur”, sagöi hún. „Ég reyni aö
má allt úr huga mér.og biö. Og
skyndilega standa sögupersón-
urnar fyrir framan mig, og ég sé
þær eins greinilega og alvöru
börn. Síöan sé ég alla söguna fyrir
mér, eins og ég heföi innbyggt
kvikmyndatjald”-.
Hugmyndirnar aö sögum sfnum
fékk Enid oft frá ævintýrum og
leikjum barna, sem hún komst i
kynni viö. Einu sinni sagöi einn
forleggjarinn henni frá þvl, að
börnin hans fjögur heföu stofnaö
leynifélag meö ströngum reglum
og leynimerkjum og félagið heföi
höfuöstöövar i skýli, sem börnin
heföu byggt I garöinum. Enid
þótti gaman aö þessu og sendi
elsta stráknum bréf og bað hann
aö segja sér nánar frá félaginu.
Hann skrifaöi um hæl. Enid sendi .
honum siöan smáupphæö til aö
standa undir kostnaöi af fri-
merkjum og pappir, og hann
þakkaði henni fyrir bréflega og
sagöist hafa keypt brjóstsykur og
kartöfluflögur fyrir aurinn. Saga
stráksins varö kveikjan aö bóka-
flokknum um „Leynifélagið 7
saman”, en tvær bækur úr þeim
flokki hafa þegar komið út á is-
lensku.
Enid skrifaöi einnig fyrir
yngstu lesendurna, og þar var
Doddi efstur á blaöi. Fyrsta
Dodda-bókin kom út 1949 og náöi
strax svo miklum vinsældum, aö
Doddi varö brátt stjarna i leik-
húsi, kvikmyndum og ýmiss kon-
ar skrýtlum.
Enid áleit sig skrifa af heilum
hug skemmtiefni fyrir börn og
unglinga og tók þvi allri gagnrýni
illa. Bóksalar og bókaverðir litu
oft öörum augum á verk hennar
en hún sjálf og bentu á margt nei-
kvætt i söguhetjum Enid Blyton.
Meöal annars sögðu þeir margar
sögurnar bera meö sér kynþátta-
hatur — óvinirnir i sögunum væru
oft af öörum kynþætti en aöal-
hetjurnar, sem væru fulltrúar
breskrar miöstéttar. Doddabæk-
urnar uröu fyrir mestri gagnrýni,
og viöa voru þær teknar úr al-
menningsbókasöfnum. En þrátt
fyrirþað jókst sala þeirra stööugt
um allan heim.
Einu sinni kom upp sá oröróm-
ur, aö Enid Blyton skrifaöi ekki
all^r bækur sinar sjálf, heldur
hefði skrifara i vinnu og léöi aö-
eins bókunum nafn sitt. Varö hún
mjög sár yfir þessu og gaf út yfir-
lýsingu þess efnis, aö hvert ein-
asta orö i bókum hennar væri frá
henni sjálfri komið. Og hún geröi
meira en skrifa bækurnar, þvi
hún svaraði sjálf öllum þeim
fjölda bréfa, sem streymdu aö frá
börnum og fullorönum.
Þegar ljóst var, aö Enid var
farin aö þreytast, hvatti Kenneth
hana mjög til aö hætta aö skrifa.
Hún ihugaöi þaö, en fannst hún
ekki geta brugðist börnunum,
sem stööugt voru aö skrifa henni
og biðja um „bara eina enn”.
Heilsu Enid fór smám saman
hrakandi. Hún haföi alltaf getaö
flúiö á náöir vinnunnar, þegar
eitthvaö óþægilegt bar aö hönd-
um, en nu fór þao aö veröa erfið-
ara. Þaö fór aö „þrengjast um” i
huga hennar, og fornar syndir
sóttu á hana. Hún fór einkum aö
fá samviskubit gagirvart móöur
sinni og Hugh.
Hún haföi ekkert heyrt frá
Hugh I mörg ár, og hann haföi al-
veg tapað sambandinu viö dætur
sinar vegna ráðriki Enid. Nú iör-
aöist hún þessa sáran. Móöir
hennar var löngu látin, en hana.
haföi Enid ekki hitt frá þvi hún
var á þritugsaldri. Hún haföi sent
henni smávegis af peningum ööru
hverju, en ekki sinnt bónum móö-
ur sinnar um aö koma i heimsókn.
Hanley bróöir hennar gat ekki
skilið þettá og baö hana aftur og
aftur um að heimsækja móöur
þeirra. En Enid var of „önnum
kafin” — einnig þegar jaröarför
móöurinnar fór fram.
Dætur Enid og eiginmenn henn-
ar fengu ekki aöra skýringu á
sambandsleysinu viö móöurina
en þá, aö Enid hefði hlaupiö aö
heiman á unga aldri og veriö alin
upp hjá Attenborough-fjölskyld-
unni. Enginn sá ástæöu til aö
rengja þessa frásögn Enid.
Hjarta Enid var fariö aö gefa
sig, en hún afneitaöi heilsuleysi
meö öllu. Kenneth reyndi að
verndá hana eins og hann gat, og
þótt hann væri sjálfur orðinn
heilsuveill tók hann á sig eins
mikiö af starfi hennar og heilsa
hans leyfði. Einnig gætti hann
þess aö halda heilsuleysi konu
sinnar sem mest leyndu — einnig
fyrir henni sjálfri.
Ariö 1967, þegar Énid var sjö-
tug, var fortíöin farin aö sækja
svo á haná, aö hún skrifaöi Han-
ley bróöur sinum og baö hann um
aö koma og hitta sig. Hún haföi
ekki heyrt frá honum i 17 ár. Nú
var hún i sjúkrahúsi, einmana og
illa haldin. Hanley varö viö bón
hennar, en þegar hann kom
þekkti hún hann varla. Þó vildi
hún, aö þau færu heim til pabba
og mömmu. Þegar hún komst út
af sjúkrahúsinu fóru systkinin
saman til bernskustöövanna.
Kenneth vissi, að ævi þeirra
beggja styttist óöum, og áöur en
hann dó vildi hann hreinsa til i
hirslum þeirra — fleygöi m.a.
miklu af dagbókum Enid Blyton.
Dagbækur hennar frá þvi fyrir
1936 voru þó varöveittar annars
staöar og einnig siöustu dagbæk-
urnar, þannig aö þær eru til.
Kenneth dó þann 15. september
1967, og sjálf dó Enid Blyton rúmu
ári siðar á hjúkrunarheimili.
Hennar var minnst meö viöhöfn
og virðingu, og I minningarræöu
var sagt: „Hún dáöi börn og vissi
strax, á hverju þau höföu áhuga.
Hún var barn sjálf, hugsaði eins
og barn og skrifaöj eins og barn”.
Þaö er þess vegna, sem þrjár
kynslóöir hafa nú þegar haft yndi
af bókum hennar.
1. TBL. VIKAN 31