Vikan - 25.11.1976, Blaðsíða 17

Sitohpobia: hræðsla við að borða.
Toxophobia: hræðsla við eitur eða
eitrun.
Margir þjást líka af phobophobiu
en það þýðir, að þeir séu blátt
áfram hræddir um að þeir verði
hræddir. Hvernig verður phobia
eiginlega til? Hvað er hægt að gera
til þess að losna við svona lagað?
HVERNIG VERÐUR PHOBIA
TIL?
Sálfræðingar og geðlæknar
.skipta phobium yfirleitt í tvo
flokka. Þeir tala um áunnar phobi-
ur og dramatískar phobiur, sem
verða til við einhvern sérstakan
áhrifamikinn atburð.
Sem dæmi getum við tekið barn,
sem stöðugt heyrir móður sína tala
um, hvað kettir séu viðbjóðslegir.
Móðirin er þó sennilega hrædd við
ketti og getur með þessu haft þau
áhrif ó barnið, að það fái sömu
tilfinningu þ.e. ailurophobiu í þessu
tilfelli. Mjög fljótlega sýnir barnið
hræðslumerki, þegar það sér kött,
eða jafnvel ef það heyrir talað um
ketti.
Við skulum taka annað dæmi.
Móðir baðar lítið barn sitt i baðkeri.
Barnið er ef tii vill ærslafullt, og
móðirin missir tökin á því, svo að
höfuð þess fer á kaf i vatnið. Barnið
verður auðvitað skelfingu lostið,
þótt þetta gerist á andartaki. Þetta
getur siðan grópast í huga barnsins
og orðið að sjúklegri hræðslu, svo-
kallaðri aquaphobiu (vatnshræðslu)
Foreldrar hafa því möguleika á að
koma í veg fyrir slíkar phobiur hjá
börnum sinum, ef þeir fylgjast vel
með uppvexti þeirra. Með skynsam-
legum aðferðum má venja börn við
alla hluti, t.d. ketti og vatn. Það
má byrja á þvi að sýna barninu
myndir af köttum og eins af börn-
um, sem leika sér i vatni. Hins
vegar verður að gæta þess að fara
varlega til þess að valda ekki áfalli,
og aldrei má t.d. kasta vatns-
hræddu barni út í vatn.
ÞAÐ SEM HELST ER TIL RÁÐA
Fullorðið fólk, og í stöku tilfelli
börn, getur þurft á sálfræðilegri
meðhöndlun að halda. Margir vilja
þó alls ekki viðurkenna, að phobiur
valdi þeim erfiðleikum, því að menn
eru hræddir um, að einhverjir hlæi
að þeim, hæði þá eða umgangist þó
eins og geðsjúklinga. Það er því
oftast hljótt um þessi mál.
Til eru húsmæður, sem eru
haldnar svo slæmri agoraphobiu
(hræðslu á bersvæði), að þær geta
varla farið út til þess að versla.
I sumum tilfellum læðast þær
meðfram húsveggjum, og ef þær
koma að gatnamótum eða opnu
torgi verða þær alveg miður sín.
Það er ekkert til, sem heitir
skynsemi í slíkum tilvikum. Að
visu eru ekki allir sammála því, en
viðbrögð fólks leiða það samt i ljós.
Besta meðhöndlun í tilfellum sem
þessum er stigvaxandi aðlögun og
þá oftast undir sálfræðilegri hand-
lejðslu. Sjúklingurinn, ef sjúkling
skyldi kalla, skynjar þá smátt og
smátt, að hræðslan (phobian) sem
hann er haldinn, er engan veginn
ósigrandi. Undir slikri handleiðslu
læra menn líka að taka lífinu með
ró. Viðkomandi ræður þá einnig
sjálfur, hversu hratt er farið eftir
aðlögunarþrepunum.
Það er líka hægt að meðhöndla
nokkra sjúklinga saman í hóp. Þeir
eru þá látnir komast í nána snert-
ingu við þá hluti eða aðstæður, sem
þeir hræðast, og síðan er eðli þeirra
útskýrt fyrir þeim.
í einstaka tilfellum geta sálfræð-
ingar og geðlæknar gengið svo
langt að þröngva sjúklingnum til
þess að horfast í augu við sína
phobiu. En þessi tegund lækninga
er mjög áhættusöm og því lítið
notuð nema í slæmum tilfellum.
En auðviiað er hægt að lækna
fólk á fleiri vegu. T.d. ætti fólk, sem
ekki er haldið neinni phobiu alltaf
að sýna skilning á vandamálum
annarra. Það hlýtur að vera erfitt
að hlusta sí og æ á orð eins og sál-
sýki og móðursýki, ef maður er
haldinn einhverri phobiu. Slikt fólk
reynir líka alltof oft að leysa
vandamál sín með taugatöflum,
áfengi eða eiturlyfjum.
Phobia á ekkert skylt við brjál-
æði eða geðklofa. Þetta er bara
sérstök tilfinning, sem brýst fram í
ótta. Adrenalin streymir út í blóðið
og smáæðarnar þrengjast. Maður
stirðnar upp, fölnar og skelfur af
ótta. Allur hugsanagangurinn
snýst um þennan ótta, og hjartað
berst i brjósti manns. Hver getur
þegar svona stendur á, bara verið
rólegur?
*

VINNUHEIMILIÐ AÐ REYKJALUNDI
AÐALSKRIFSTOFA REYKJALUNDI, Mosfellssveit - Sími 91-66200
SKRIFSTOFA í REYKJAVÍK, Bræðraborgarstig 9 - Sími 22150
REYKJALUNDUR
EFÞAÐ VANTAfí
í sumarbústaS, sveitina, bæinn — eru það
plaströrin frá Reykjalundi, sem nú eru notuð.
Létt, sterk og sveigjanleg rör. Öruggar og auð-
veldar tengingar. Leggja má hundruð metra
án tenginga. Þola högg og hnjask — lítil hætta
á skemmdum þó vatnið frjósi. Ónæm fyrir
áhrifum vatns, lofts og jarðvegs. Framleidd úr
Hostalen, frægu þýzku plastefni, sem notað er
í leiðslur um allan heim.
Fylgist með tækninýjungum — leitið nánari
upplýsinga.
VATN
jPVS5|TT u" wosriljj-.
"íie/W FBi HÖCHSLiS>