Vikan - 31.08.1978, Qupperneq 11

ýmsir tímar hafi verið erfiðir.
Það er að þjálfa hugann
þannig, að ellin verði ekki sú
grýla, sem geti tekið sálarfrið frá
hinum aldna manni. Því ráðlegg
ég þeim, er gamlir verða, að láta
ekki Elli kerlingu ráða, heldur
treysta á þann, sem skóp oss, og
gefið hefur okkur þann frið, sem
aldrei bregst. Þá þarf eriginn að
kvíða ellinni. — Skálið kvað:
„Fögur sál er ávallt ung, undir
silfurhærum”.
Þetta er skilgreining Þórarins
Árnasonar frá Stóra-Hrauni á
ellinni. Þóarinn býr ásamt eigin-
konu sinni Rósu Lárusdóttur í
eigin húsnæði við Baldursgötu í
Reykjavík. Hann er fæddur árið
1898, en Rósa árið 1904. Þeim
hjónunum bar saman um, að
fyrst í stað finnist manni sem
maður ætli aldrei að verða
fullorðinn, en á aldrinum milli
50-60 fari þetta að vera fljótt að
líða.” Mér finnst svo stutt síðan
ég var ungur, að þegar ég kem
heim á æskustöðvarnar rifjast
upp skemmtilegar endurminn-
ingar, og mér finnst ég verða
ungur í annað sinn. Annars
hefur ellin ekki verið nein
vandræði fyrir mig. Við hjónin
áttum 9 dætur, þar af 6 á lífi, en
heimili okkar hefur alltaf verið
ákaflega friðsælt, og er að sjálf-
sögðu núna, þegar við erum
orðin tvö ein. Við höfum verið
heppin með dætur okkar, og
þær eru okkur mjög góðar og
hjálpsamar. Það gefur auga leið,
að þegar maður á svona margar
dætur, barnabörn og barna-
bamaböm, þá er mikið um gesta-
komur á heimili okkar, og oft er
glatt á hjalla hér í kotinu. Við
erum bæði tiltölulega heilsu-
hraust, miðað við margt fólk á
okkar aldri, en ég er þó með
kransæðastíflu — sem reyndar
þriðji hver maður er með — og
það háir mér í sambandi við
göngur. Ég get ekki gengið
mikið, og verð alltaf að gæta
þess að ganga hægt. Ég hef
ákaflega gaman af veiðiferðum,
og fer j þær á hverju sumri.
Rósa tínir þá ber á meðan ég
veiði. Einnig tefli ég mikið, og
svo sit ég oft við skriftir, skrifa
niður ýmsar gamlar sagnir, og
svo hef ég líka gaman af að spila.
Maður finnur þó fyrir því hvað
„energíið” minnkar með
árunum, og ég treysti mér t.d.
ekki til að sitja eins lengi við
skriftir og ég mundi óska mér.
Maður heldur ekki sínum rétta
húmor ef maður reynir ekki að
gera það, sem manni þykir
gaman að. Við förum mikið í
ferðalög með börnunum okkar,
þó aðallega á sumrin. Dagarnir
eru fremur rólegir hjá okkur, ég
færi konunni yfirleitt kaffi í
rúmið á morgnana, og svo
dveljum við mikið inni við. Þá
les ég oft upphátt fyrir hana á
meðan hún prjónar eða heklar,
en hún gerir óskaplega mikið af
því. Svo höfum við hérna ágætis
búð, Magnúsarbúð, þar sem fólk
á mínum aldri hittist daglega og
þá er spjallað mikið um daglegt
líf og margt fleira. Við kaupum
alltaf inn sjálf og fáum enga
aðstoð, enda eru búðir hér allt í
kring og stutt að fara. Mér finnst
það vera númer eitt fyrir ellina
að þurfa ekki að hafa áhyggjur,
og mér finnst mikill kostur að
eiga þó þetta litla kot. Það er
alltaf viss áhætta að leigja, og ég
get ekki séð að nokkur maður
geti lifað af ellilífeyri, ef hann
þarf að borga kannski 40.000
krónur í húsaleigu á mánuði —
og þá á maður líka alltaf á hættu
að vera sagt upp húsnæðinu.
Það veitir manni öryggi að eiga
eigin íbúð. Svo hef ég smávegis
ellilaun, en ég vann i 18 ár hjá
Rafmagnsveitunni. Þar komu
þessi ólög inn í, að ég þurfti að
hætta vegna aldurs, þótt ég væri
alveg fullfrískur. Það er
hræðileg tilfinning að vakna
einn daginn, og mega ekki fara
aftur til vinnu, maður i fullu
fjöri, sem kann sitt verk. Nú er
þetta þó breytt, og menn mega
vinna 1/2 daginn upp á tíma-
kaup, ef þeir eru heilsuhraustir.
Maður verður hálf sinnisveikur
þegar maður er látinn hætta
svona. Vinnustaðurinn er orðið
annað heimili manns, og allt í
einu á einum degi missir maður
vinnu og starfsfélagana. Ég varð
hálf þunglyndur, og tók þá til
ráðs að gefa út bók, bara til að
halda heilsunni. Tveimur-
þremur árum síðar fékk ég svo
kransæðastífluna, þannig að í
dag gæti ég svo sem ekki tekið
neitt almennilegt starf að mér.
Ég hef alltaf verið hálf lífhrædd-
ur, en Rósa aftur á móti ekki.
Við kvíðum hvorugt dauðanum,
allir verða eitt sinn að deyja.
Annars spekúlera ég ekki mikið í
dauðanum, ég vona bara að ég
verði svo kalkaður, að ég gleymi
honum alveg, eins og faðir minn
gerði! Mér finnst unga fólkið oft
ekki taka nægilegt tillit til
gamals fólks, t.d. þegar maður
kemur á heimili, þar sem sjón-
varpið er á hæsta, og ungling-
arnir þagga niður í manni ef
maður segir eitthvað. Svo
verður maður líka oft var við
það í strætisvögnum, að unga
fólkinu dettur ekki til hugar að
standa upp fyrir gömlu fólki,
þótt það sé auðvitað til kurteist,
ungt fólk. Við erum sátt við
ellina og megum bara vera
ánægð meðan báðir fætur eru
jafnlangir.”
Spakmæli um ellina.
Það er engin list að verða gamall. Listin er að vera gamall.
(Goethe).
Ellin er ekki annað en dvínandi forvitni. (André Siegfried).
Dapurleiki gamla fólksins orsakast ekki af neinum sér-
stökum atburði eða kringumstæðum. Hann kemur með
auknum leiðindum, þeirri beisku niðurlægjandi tilfinningu
að vera gagnslaus, og einmanaleika þess mitt í heimi, sem
sýnir því ekkert nema afskiptaleysi. (Simone de Beauvoir:
Ellin.)
„Ég hlakka svo til að deyja að ég get ekki beðið eftir því.
Ég hef alltaf verið svo forvitin og langað til að vita.hvernig
það er hinum megin. Maður verður örugglega ungur aftur,
hress og kátur, og þá get ég farið aftur að dansa...”
(Gömul kona).
„Ég hitti nú prest um daginn, sem hlakkar svo óskaplega til
að komast á ellilífeyri, — svo ekki hafa prestarnir okkar
gott kaup!”
(Gömul kona).
ÞÆR SKÁKUÐU ELLINNI:
Lillian P. Martin, bandarískur elliráðgjafi lærði vélritun 65
ára gömul. 75 ára lærði hún að aka bíl, 88 ára sigldi hún
upp Amazonfljótið í opnum báti, og 99 ára gömul tók hún
að sér að reka 50 ekra búgarð ásamt fjórum konum, sem
komnar voru yfir sextugt.
Amma Moses var 75 ára gömul er hún byrjaði að mála, og
frægustu myndina sína, „Jólakvöld,” málaði hún 100 ára.
akm
35. TBL.VIKAN 11