Vikan - 16.07.1981, Side 27

t
Ljósmyndaskólónn
Um þessa mynd þarf ekki að hafa
mörg orð. Hún var tekin á 400 ISO
llfordfilmu og á tilvist sína algjörlega
að þakka hraða filmunnar.
að komast af með meðalhraða filmu eins
lengi og skilyrði leyfa með nokkru móti
þvi skerpan (upplausnargetan) minnkar
með auknum filmuhraða og hröð filma
verður ólíkt grófkornaðri við stækkun
en hæg filma. Það stafar einfaldlega af
þvi að til að gera hana ljósnæmari eru
ljósnæmu silfurkornin í henni höfð
stærri en í hægari filmu. Allar myndir
eru raunar ótölulegt safn lítilla punkta
og miklu skiptir að þeir séu nógu litlir,
margir og þéttir til að þeir sjáist ekki
sjálfir heldur einungis myndin sem þeir
mynda. llford hefur þó nýlega tekist að
framleiða ótrúlega skarpa og fínkornaða
400 ISO svarthvíta filmu, XPI, en hún
er jafnframt talsvert dýrari en aðrar
svarthvítarfilmur.
„Persónuleiki" filmunnar
Þótt í verslunum sé að finna mikið
úrval af filmum er alls ekki ráðlegt að
nota þær allar jöfnum höndum. Hver
filma hefur sinn „persónuleika” og það
er miklu vænlegra til árangurs að þekkja
viðbrögð einnar góðrar filmu við
mismunandi aðstæðum en að hafa
prófað þær allar. Ráðlegast er þvi fyrir
flesta að finna sér meðalhraða filmu
(100 til 125 ISO) og halda sér við hana
en læra á séreiginleika hægari og
hraðari filma þegar nauðsyn krefur.
HORIUIÐ
Vasa- og instamatic-myndavélar með föstum fókus
geta yfirleitt ekki gefið skarpar myndir af hlutum sem
eru nær vélunum en ca 1 og hálfur metri. Skerpan er
hins vegar einna mest á bilinu einn og hálfur til þrír
metrar. Þetta er rétt að hafa alltaf í huga og eins hitt að
bestu myndirnar eru yfirleitt þær sem eru nógu
einfaldar (ekki ofhlaðnar) Sem sagt — gætið þess að
fara ekki nær myndefninu en 1,3 til 1,5 metrar en svo
nálægt er sjálfsagt að fara til að fylla myndskoðarann
með myndefninu.
Hægar filmur cru aðalsmerki
atvinnumannanna en það er til lítils að
skreyta sig með þeim nema menn
kunni með þær að fara. Þær krefjast
geysinákvæmrar ljósmælingar og
iðulega mjög stórs Ijósops og lítils lok-
hraða. Hættan á að myndir verði
hreyfðar og illa fókusaðar er því meiri
sé tekið á hraðari filmu.
Ljósmæling þarf aðöllu jöfnu að vera
nákvæmari fyrir hægar filmur en
hraðar. Flestar svarthvítar filmur þola
þó ónákvæmni á bilinu 2 til 4 ljósop og
negatívar litfilmur að minnsta kosti
tveggja til þriggja ljósopa ónákvæmni.
Pósitívar litfilmur þola hins vegar ekki
ónákvæmni upp á meira en eitt Ijósop.
Til að reyna að tryggja að ónákvæmnis-
sviðið nýtist sem best getur verið
nauðsynlegt að segja Ijósmæli mynda-
vélarinnar „rangt” til um ljósnæmi
filmunnar. ISO eða DIN tölugildi á
filmum eru aðeins leiðbeinandi og segja
ekki alla söguna. Fái menn nær undan-
tekningarlaust undirlýstar myndir er
ekki nema sjálfsagt að gefa mynda-
vélinni upp helmingi lægri ISO-tölugildi
en filmukassinn segir til um og þá að
sjálfsögðu helmingi hærra tölugildi séu
myndirnaraðjafnaði yfirlýstar.
Litur eða svarthvítt
Þótt þannig sé hægt að rnæla með
meðalhröðum filmum fremur en
hröðum þegar skilyrði leyfa gegnir öðru
máli um val á milli litmynda annars
vegar og svarthvítra mynda hins vegar
eða val á milli negatívra og pósitívra
filma. Þar verður ekki mælt með neinu
heldur verður hver að velja fyrir sig.
Eftirfarandi upplýsingum er jró sjálfsagt
að koma á framfæri:
Auk þess sem svarthvítar filmur eru
ódýrari en litfilmur geta þær gefið mjög
sterkar myndir þar sem litur mundi
annars draga athyglina frá form-
fegurðinni. Hitt er svo annað mál að
litur á sér sterkar rætur í fegurðarskyni
29. tbl. Vikan 27