Vikan - 07.06.1984, Síða 14

„Lítil skissa"
á stóran vegg
Vinnan aö baki er teikningar,
grafík aö hluta,tilraunir og stórar
myndir. „Lítil skissa” aö verkinu
fyllti stóran part veggjar á kirkju-
listarsýningunni á Kjarvalsstöð-
um í fyrra. Og hugmyndin aö baki
verkinu er hluti af kaflanum um
Baltasar í bókinni Norður í sval-
ann.
Hingaökoma Baltasars og list-
ferill er einnig rakinn í annarri ný-
legri bók. Árni Bergmann skrifar
kafla um hann í bókinni íslensk
list — 16 íslenskir myndlistar-
menn.
Þaö er sagt um Erró að
Frakkar helgi sér hann af því að
þeim veiti ekki af öllu sem þeir
geta teflt fram. Þannig er Islend-
ingum sjálfsagt farið þegar
Baltasar á í hlut. Enda er hann
orðinn íslenskur ríkisborgari með
þeim kostum og göllum sem því
fylgja og á sínum tíma vakti nokk-
urt umtal af því að hann fékk ekki
að taka sér það rammíslenska
nafn Egill Skallagrímsson. Hann
valdi sér þaö kannski af prakkara-
skap en í fullri alvöru. Það var
stórmál fyrir Baltasar að heita
allt í einu Davíð Guönason og vita
ekki almennilega hvers vegna.
„Eins og aðfara
í stórbardaga"
Það er margt fram undan hjá
Baltasar og maður hefur á
tilfinningunni að hann hafi engan
tíma til að lifa í fortíðinni, fram-
tíðin sé allt of erilsöm. Hann hefur
veriö beðinn aö sýna í heimahög-
unum, Barcelona, og hann ætlar
að reyna að setja upp grafíksýn-
ingu næsta vor. Einhvers staðar
fjær í framtíðarsýn er kennara-
staða í Arisona. Þar dvaldi hann í
eitt ár (1980—81) með Kristjönu
konu sinni, sem er leirlistarmaður
og var aö kynnast aðferðum
indíána í leirlistinni.
En það stóra fram undan er
Víðistaöakirkjan: „Það er eins og
maður sé að fara í stórbardaga.
En þetta er mjög spennandi. Ég
hafði oft komið á staöinn þar sem
kirkjan er að rísa, ríðandi — þetta
er mjög góður hvíldarstaöur fyrir
hesta. I gamla daga var þarna
sláturhús og fiskur hékk þarna
uppi. Þetta er eins og gígur, allt
umhverfis er hraunið. Teikningin
er mjög falleg, ég held að arkitekt-
inn, Öli Þórðarson, hafi fengið
hugljómun þegar hann teiknaði
þetta. Hann var búinn að gera
margar skissur að þessu þegar
hann allt í einu kom með þessa.
Þetta verður mjög fallegt hús,
hljómburðurinn verður góður og
lýsingin vel hugsuö, hún er svo
mild. Liturinn sem ég nota er
mattur, þá veröur hann ekki
harður íaugun.
Ég rýk stundum upp í bíl á nótt-
unni og keyri hingað til þess að
komast í samband viö umhverfið
eða athuga þetta eöa hitt, hvernig
veggurinn lítur út héðan eða
þaöan.
Ég vinn líka yfirleitt á nóttunni.
Eg get unniö á daginn. En hver
maöur hefur sína kúrfu, sagði mér
Ég nota ekki
strokleður
læknir einn, og mér finnst best að
fara á fætur um 11, stússa þá í
ýmsu fram aö kvöldmat og mála
svo eftir átta. Þá er ég næmastur.
Það getur verið erfitt að standa
kannski í sömu sporum frá átta til
átta. Þaö er djöfullega erfitt, en
maöur tekur ekki eftir því. Maöur
verður!”
Það sem eftir stendur
„Eg held að þaö besta sem
getur komiö fyrir málara sé að fá
stórverkefni. Þá getur hann ekki
afsakað þaö sem hann gerir með
því að hann sé betri þegar hann er
ungur, eða þegar hann er gamall.
Það sem eftir stendur er það sem
hann gerir þarna. Þetta er eins og
að fara í próf. Annaðhvort geturöu
það eða ekki. Þú veröur að ákveöa
fyrir hvaö þú vilt verða þekktur
hjá komandi kynslóöum. Það er
eins og að vera meö mörgum
stelpum, en einni giftist þú.
Það sem ég er aö reyna að lýsa
er svo stórkostlegt að þaö er
kannski ekki hægt.
Þaö eru til tvær tegundir af
minnismerkjum. Önnur gera
brjálaöir menn eins og Hitler og
Mússólíni, hin eru gerð af ást. I
tvö þúsund ár hafa veriö gerð
minnismerki fyrir kristindóminn
og þar áður til dæmis um grísku
goðin. Því ekki?
Thomas Chesterton sem samdi
bókina The perdurable man segir
í einum kaflanum að maðurinn sé
það sem hann er vegna þess að
hann geti teiknaö. Flest dýr geti
bablað eitthvaö sín á milli, dans-
að, jafnvel skipulagt, en ekki
teiknað. Hann segir þetta bera
vitni um eitthvaö heilagt, á æðra
plani. Eg held að það sé rétt hjá
honum.”
Freskan í Víðistaðakirkju er
ekki fyrsta kirkjuverk Baltasars,
hann hefur gert fresku í kirkju í
Barcelona, eina af þrem freskum
sem hann hefur gert um ævina.
Hann á líka þrjár altaristöflur í
íslenskum kirkjum. Hann málaöi
eina fyrir hvert heilbrigt fætt barn
sem hanná.
Sú fyrsta varö til eftir aö
Baltasar og Jökull heitinn Jakobs-
son ferðuðust saman um Breiða-
fjörðinn og sömdu saman bókina
„Síðasta skip suðui'”. Freskan er í
niðumíðslu í Flatey. „Skreytingar
endast ekki lengur en húsið
sjálft,”segirhann.
Jökull
„Viö Jökull fórum í allar
eyjarnar þegar við vorum að
vinna að þessari bók. Við leituðum
mikið í eyjar, báðir tveir. Hann
átti skemmtilega skýringu á því
hvers vegna sumir sæktu svona
mikið til eyja. Hann sagði aö vel
gæti verið til eitt kyn af mönnum,
úr Atlantis, sem elti alltaf eyjar.
Þetta getur verið tilviljun en þetta
getur líka verið rétt hjá honum.
Eg sakna Jökuls mjög mikið. Á
annan hátt en annarra vina minna
sem ég hef misst síðan ég flutti til
Islands, því þeir eru orönir
nokkrir.
Ég fann alltaf fyrir einhverju
bræðralagi með honum. Þetta
voru sterkar taugar.
Þegar hann var á Fálkanum
kynntist ég honum fyrst vel. Það
var þegar „draugagangurinn”
var á Saurum. Hann vantaöi
spánskan túlk, því það var talið að
þetta væru spánskir sjómenn. En
skýringin var miklu einfaldari.
Það var skrýtið að koma þarna,
það var eins og maöur væri
kominn á ysta kantinn á jörðinni.”
Draugar
„Ég tek mark á draugum en
íslenskir draugar verka ekki á
mig. Þeir eru ekki nógu drauga-
legir.
Spánskh' draugar eru ekki
sterkir og láta ekki svona eins og
skotturnar og mórarnir. Þeir elt-
ast ekki við menn. Þeir eru
þjáningarfullir, feimnir í sínu
homi og þá langar aö vera veikh'.
Þeir eru ekki „aggressívh'”.
Ég hef ekki séð drauga en ég
hef fundið fyrir þeim. Þegar ég
var skáti á Spáni veöjaði ég einu
sinni að ég gæti sofið einn úti og
þótt enginn héldi að mér tækist
þaö þá tókst það nú samt. Þeim
gengui' ekkert of vel hjá mér,
kannski af því að ég tek þá ekki
nógu alvarlega. En ég hef einu
sinni búiö þar sem draugar voru
hér á íslandi. Það var ekki friður,
bank og læti og allt á fleygiferð.
Það voru voðalegir kraftar í
kringum þetta og hurfu ekki fyrr
en viö vorum búin að koma búslóð
látins manns út úr húsinu.”
Annars konar draugar
Aörir draugar en þeir sem
dauðir eru hafa angrað Baltasar
meir síðan hann kom til landsins.
„Mér gekk illa aö komast í
samband viö listamenn þegar ég
kom hingað. Það er einhver
„próvinsíalismi” í öllu hér. Það
eru listamennirnir sjálfir sem eru
alltaf að troða hver á öðrum, níða
hver annan. Það er eins og þeir
hugsi: Ef þaö er ekki talaö um
mig þá á ekki að tala um hina
heldur. Fyrsta sýningin mín,
14 Vikan 23. tbl.