Vikan - 20.08.1987, Side 30

SAMSKiPg
Heyrn, sjón og snerting: Hvert af þessum skilningarvitum nýtur
sín best í samneyti þínu við annað fólk? Hvað er það í fari fólks sem
gerir að verkum að þú manst eftir því? Er það útlitið, hljómur raddar-
innar eða kannski tilfínningin í handabandinu? Svörin við þessum
spurningum geta verið margvísleg og fara eftir því hvaða skynsvið
þér er tamast að nota í mannlegum samskiptum. Til að ná sem bestu
sambandi við hinar ýmsu og ólíku persónur, sem við umgöngumst,
er nauðsynlegt að glöggva sig á starfsemi eigin skynfæra.
Ég skoða þetta mál frá öðru sjónarhorni. Þetta leggst einhvern
veginn öðruvísi í mig. Það klingir i höfðinu á mér að ekki er allt sem
skyldi í þessu máli.
Hér höfum við þrjár mismunandi fullyrðingar sem segja það sama
eða öllu heldur virðast segja það sama. Það sem gerir þessar fullyrð-
ingar ólíkar er að hver þeirra endurspeglar sérstakt svið skynjunar
sem er notuð í boðskiptum manna á meðal. Það sem átt er við með
boðskiptum er í rauninni öll tjáning og skynjun áreitis sem fólk verð-
ur fyrir i daglegu lífi. Fyrsta setningin er sjónræn, önnur er hlaðin
geðshræringu og vísar til tilfmninga en sú þriðja tengist heyrninni.
Innan málvísinda er til ákveðin fræðigrein, sálfræðileg málvísindi,
sem rannsakar hvernig fólk beitir þessum ólíku skynfærum i mannleg-
um samskiptum. Fræðimenn, sem stunda þessar rannsóknir, halda
fram að ef fólk væri meðvitaðra um eðli tjáningarinnar og gerði sér
far um að beita henni á markvissari hátt þá mætti leysa mörg vanda-
mál, svo sem misskilning og rangtúlkanir. Skýrari framsetning og
opnari tjáning myndi auðvelda samskipti manna á meðal og gera
einstaklinginn hæfari að takast á við lífið.
Þessir fræðimenn beina athyglinni að hvernig fólk bregst við áreiti
umhverfisins og hvað gerist í hugskoti þess í daglegri umgengni við
annað fólk. Við getum til dæmis hugsað okkur mann sem er að
spjalla við kunningja sinn. Samtímis því sem hann rabbar við kunn-
ingjann skynjar hann urmul af allslags upplýsingum frá umhverfmu.
Hljómur eigin raddar, tónhæð viðmælandans, hitastig, lýsing, þæg-
indi húsgagnanna og stærð herbergisins, allt hefur þetta áhrif á
manninn. Þessar upplýsingar berast skynjuninni og hafa áhrif á hann.
Með þessi atriði í huga gerir hann sér ákveðna mynd af því sem á
sér stað og gengur út frá þeim þegar hann greinir, gagnrýnir, dæmir,
tekur ákvarðanir og að lokum framkvæmir.
Þessar upplýsingar eða áreiti umhverfisins má flokka í þrjá megin-
þætti: hljóðræna, sjónræna og snertanlega. Öll notum við þessa þrjá
þætti til að skilja og skynja umhverfið en við gerum okkur ekki allt-
af grein fyrir hvernig á að beita þeim í samskiptum við annað fólk.
Persónulegar hneigðir, lífsreynsla og menntun veldur því að okkur
hættir til að nota eitt kerfið á kostnað hinna.
Svarið eftirfarandi spurningum með já eða nei ef þið hafið áhuga
á að komast að hvaða skilningarvit þið notið.
SJÓNRÆN BOÐSKIPTI
1. - Ég ver frístundum mínum fyrir framan sjónvarpið.
2. - Ég styðst við sjónminnið til að muna nöfn.
3. - Ég hef ánægju af að lesa bækur, greinar og tímarit.
4. - Ég kýs heldur að fá skrifleg tilmæli en munnlega tilsögn.
5. - Ég geri lista yfir þau atriði sem ég þarf að leggja á minnið.
6. - Ég fylgi uppskriftunum samviskusamlega þegar ég elda.
7. - Efég hefskriflegar leiðbeiningar get ég tekist á við hvað sem er.
8. - Ég legg mikið upp úr útliti mínu.
9. - Ég hef ánægju af að fara á listsýningar og söfn.
10. - Ég punkta venjulega hjá mér allar ákvarðanir í minnisblokk.
11. - Ég kann að meta góðar myndir í auglýsingum.
12. - Ég geri alltaf glósur þegar ég læri.
13. - Með landakort við höndina get ég farið allra minna ferða.
14. - Ég vil hafa snyrtilegt í kringum mig.
15. - Ég horfi á að minnsta kosti tvær myndir í hverri viku.
16. - Ég hef gaman af að fylgjast með fólki í kringum mig.
17. - Fólk sem gengur illa til fara hefur slæm áhrif á mig.
18. - Ég hugsa vel um bílinn minn.
30 VIKAN 34. TBL