Vikan - 18.02.1988, Blaðsíða 9

Forsætisráðherra:
.....................................................................................................
Fyrir nokkrum árum bættist hollensk kafbátaleitarflugvél í flugflota vamarliðsins samkvæmt sér-
stökum samningi ríkisstjórna íslands og Hollands. Mikill fjöldi slikra véla frá nokkrum Natóríkjum
tóku þátt í umfangsmikilli æfingu frá Keflavíkurflugvelli í síðustu viku. Myndin sem var tekin við
það tækifæri sýnir tvær hollenskar Orion F-3 kafbátaleitarvélar í biðstöðu á vellinum.
Herstyrkur Sovét-
manna er gríðarlegur
Þegar árásin er gerð á ísland í
bókinni er NATO að gera klárt
fyrir stríð og herstöðin í Kefla-
vík í viðbragðsstöðu og lokuð
fyrir allri almennri flugumferð
vegna mikilla loftflutninga
Bandaríkjamanna á hergögnum
til Evrópu.
Sovétmenn hafa stundað
miklar æfingar herflugvéla frá
sex flugvöllum á Kólaskaga um
nokkurra vikna skeið en stjórn-
málamenn vonuðust enn eftir
því að spennan myndi slakna
við samningaborðin. Öflugur
varnarveggur NATO í Norður-
höfum sem McVadon aðmíráll
vonast til að verði til staðar ef
slíkt ástand skapast í raunveru-
leikanum hafi ekki verið settur
upp.
Loftárás Sovétmanna á Kefla-
víkurvöll var mjög öflug. Hún
var framkvæmd með miklum
fjölda sprengjuflugvéla sem
skutu um 100 fjarstýrðum flug-
skeytum á herstöðina með fyrr-
greindum árangri.
„Sovétmenn hafa á að skipa
gríðarlegum hefðbundnum her-
styrk en það sem við þurfum að
hafa daglegar áhyggjur af hér í
Keflavik eru splunkunýjar og
mjög öflugar flugvélar sem ógna
íslandi og Bandaríkjunum einn-
ig ef þær ná að komast í gegnum
varnarsvæðið hér.
Eins og fyrr segir, gerir höf-
undur Red Storm Rising ráð fyr-
ir því að íslensk stjórnvöld verði
hikandi í afstöðu sinni þegar
NATO fer fram á að auka her-
styrkinn á íslandi þar sem ís-
lenska ríkisstjórnin vill greini-
lega sýna sjálfstæða afstöðu
gagnvart Bandaríkjamönnum og
neitar að trúa því fyrirvaralaust
að ástandið sé jafh alvarlegt og
raun ber vitni. Rithöfundurinn
hefur að öllum líkindum fengið
þessa hugmynd eftir samtöl við
bandaríska embættismenn í
Washington eða herfræðinga
kunnuga íslenskum stjórnmála-
aðstæðum. Heimildir Vikunnar
herma að í Pentagon hafi menn
nokkrar áhyggjur af því að ís-
lensk stjórnvöld muni kannski
ekki bregðast nógu skjótt við ef
hættuástand skapast og hafa
nienn þá í huga óstöðugt stjórn-
málaástand á íslandi. Hugsan-
lega gæti verið við völd ríkis-
stjórn þar sem andstæðingar
NATO ættu aðild að. Bandaríkja-
menn fullyrða hins vegar að
þeir muni ekki virða ákvarðana-
rétt íslenskrar ríkisstjórnar að
vettugi í þessu sambandi þótt
treglega muni ganga að sann-
færa íslendinga um nauðsyn
aukinnar hervæðingar. Margir
draga þó í efa að Bandaríkja-
menn létu tefja sig við að efla
varnir sínar á íslandi, ef þeir
teldu slíkt nauðsynlegt, en slíkt
eru getgátur sem engan veginn
er hægt að sannreyna nema á
reyni.
McVadon aðmíráll er einn
þeirra aðila sem verða að meta
hversu alvarlegt hættuástand er
hverju sinni og hvenær þörf er á
auknum liðsstyrk til fslands.
Pólitískar ákvarðanir
„Hvort auka eigi liðstyrk
varnarliðsins á íslandi er algjör-
lega háð pólitískum ákvörðun-
um hverju sinni. Þetta er ekki
ákvörðun sem tekin yrði af yfir-
manni varnarliðsins á íslandi.
Okkar hlutverk yrði væntanlega
að veita ráðleggingar til bæði
NATO og Bandaríkjastjórnar og
til íslenskra stjórnvalda ef óskað
yrði. Atburðarásin yrði slík, að
NATO hefði samráð um hvaða
aðgerða yrði gripið til. Ég reikna
líka með að sú staða gæti komið
upp að Bandaríkin og ísland
hefðu með sér beint samráð um
þetta atriði óháð NATO.
Það yrði vafalaust ríkisstjórn
Bandaríkjanna sem hefði frum-
kvæði að samráði við NATO og
jafnffamt forsætisráðherra fs-
lands og utanríkisráðherrann
um að auka herstyrkinn á fs-
landi. Ríkisstjórn fslands myndi
síðan væntanlega hafa samráð
við Alþingi fslands og svo fram-
vegis.
Nú gæti sú staða einnig kom-
ið upp, sem mér finnst sjálfúm
alls ekki ótrúlegt að forsætisráð-
herra íslands hefði samband viö
forseta Bandaríkjanna af fyrra
bragði og færi fram á aukinn
varnarmátt landsins því það er
engan veginn útilokað að fs-
lendingum sjálfúm fyndist
öryggi sínu ógnað og gerðu sér
grein fyrir því að það gæti kom-
ið í veg fyrir styrjöld eða hindr-
að innrás á ísland.
ísland er mjög mikilvægt
hernaðarlega og það vita Sovét-
menn jafnvel og við. Einn yflr-
maður lét þau orð eitt sinn falla
í minni áheyrn að ef við mynd-
um einhvern tíma reyna að yfir-
gefa ísland og skilja það eftir
hlutlaust og varnarlaust myndi
það strax verða eins og bolti í
fótboltaleik.
Vera varnarliðsins hér kemur
í veg fyrir að einhver geti spark-
að í boltann, þar sem við sitjum
brynjaðir á honum og viðkom-
andi gæti því meitt sig í fætin-
um, segir McVadon aðmíráll.
Belur í
stakk búnir
Við leituðum álits Þorsteins
Pálssonar forsætisráðherra á
þeim málum sem drepið er á
í viðtalinu við æðstráðanda
vamarliðsins á Keflavíkur-
flugvelli. Þorsteinn sagði að
vísu að hann hefði ekki Iesið
bókina „Rauður stormur" en
vissi af henni enda hefði
hún legið um skeið á nátt-
borði konu hans.
Aðspurður um hvaða ástand
þyrfti að skapast til þess að hann
sem forsætisráðherra legði til-
lögu fyrir ríkisstjórnina um auk-
inn herstyrk sagði hann að slíkt
væri vandasamt mat og ekki
hægt að gefa nein algild syör við
því.
En eru íslendingar í stakk
búnir til að meta þörfina á aukn-
um herstyrk?
„í tíð Geirs Hallgrímssonar
sem utanríkisráðherra voru
gerðar verulegar breytingar í þá
átt og vil ég þar nefna stofhun
varnarmálaskrifstofu í utanríkis-
ráðuneytinu þar sem sérfróðir
menn voru kallaðir til starfa,"
sagði Þorsteinn. „Frá þeim tíma
höfum við svo setið fundi bæði
hermálanefndar og kjarnorku-
málanefndar NATO og því tel ég
að við séum betur en áður í
stakk búnir að meta aðstæður í
öryggis og varnarmálum.
Vikan innti Þorstein eftir því
hvort hann teldi líkur á að á-
kvörðun sem þessi gæti dregist
það á langinn að okkur væri
hætta búin eins og sagt er í bók-
inni „Rauður stormur". Þor-
steinn sagði það sjálfsagt fara
eftir því hvaða rikisstjórn sæti í
landinu en hann átti þó ekki von
á að nein ríkisstjórn myndi vilja
stefna öryggi landsins í hættu.
Þorsteinn sagði svo að lokum
að ekki væri rétt að leggja alvar-
lega út frá atburðum sem greint
er frá í skáldsögu á borð við
„Rauður stormur". —FRI