Vikan - 15.09.1988, Blaðsíða 16

skilja. Lítil börn þurfa að fá að hreyfa sig og
vera í snertingu við umheiminn. Þau vilja
fá að gera sjálf, sjá, heyra og snerta. Þegar
þau horfa á sjónvarp sitja þau aðgerðarlaus
og horfa á eitthvað sem þau geta ekki
komist í neina snertingu við. Barnið á líka
ntjög auðvelt með að misskilja það sem
gerist í sjónvatpinu og getur orðið hrætt
og leitt þó okkur finnist viðkomandi at-
burður ekki gefa tilefni til slíks. Það sem
sjónvarpið gerir líka er að börnin verða
latari að flnna upp á einhvejru sjálf þegar
þau venjast þessari mötun og það sem
verra er, foreldrarnir verða líka latari að
gera eitthvað skapandi með börnunum
þegar sjónvarpið er annars vegar. En það
eru mannlegu tengslin sem eru barninu
svo mikilvæg.
Svo er annað sem er mikilvægt að gera
sér grein fyrir og það er hvernig barnið
upplifir það sem það sér í sjónvarpinu.
Börn fram að 7 ára aldri upplifa það sem á
sér stað í sjónvarpinu sem raunveruleika
og þess vegna hefur það mun dýpri áhrif á
barnið heldur en fullorðinn einstakling
sem veit að allt er sett á svið. En þó við út-
skýrum fyrir barninu að þetta sé bara leik-
ið þá kemur það samt róti á tilfmningar
þess.
Að lokum langar mig að spyrja um
gildi brúðunnar fyrir barnið.
„Dúkkan hefur ákveðna sérstöðu meðal
leikfanganna. Hún er jú mynd af mann-
eskju og hefur því sérstakt gildi fyrir
barnið. Með hjálp dúkkunnar á barnið
auðveldara með að flnna sjálft sig. Það
myndar sérstök tengsl við dúkkuna og
yfirfærir gjarnan sína persónu á dúkkuna.
Þannig er dúkkan oft barnið sjálft í leikn-
um og fær síðan að þola bæði súrt og sætt
sem barnið sjálft hefur upplifað. Þess
vegna gefum við barninu dúkku sem líkist
því, hefúr sama augnlit og háralit og
barnið. En þegar við gefum barni dúkku þá
tökum við einnig tillit til þess hve gamalt
barnið er. Litlu barni 1—3 ára hentar mjög
einföld pokadúkka eða stöðug dúkka með
fast ásaumuð föt. 3—7 ára barni hentar
meðalstór dúkka sem hægt er að klæða úr
og í. Skólabarn vill e.t.v. litla dúkku sem
það getur jafnvel fengið aðstoð við að
sauma á.
Það hefúr iíka ákveðið gildi fyrir barnið
að fá að fýlgjast með þegar dúkkan verður
til, að fá að horfa á mömmu t.d. við sauma
og bíða með eftirvæntingu eftir árangr-
inum. Það er reyndar alltaf þroskandi fyrir
börn að fylgjast með fullorðnum vinna
skapandi störf því það örvar þau til að vera
skapandi sjálf.“
Þess má geta að brúður og efni til Wal-
dorf brúðugerðar fást í verslun Hildar á
Smiðjuvegi 11. □
Hildur Guðmundsdóttir saumar Waldorfbrúðu: „Það er mjög mikilvægt að öll leik-
föng sem við gefum bömum séu einföld til þess að ímyndunarhæflleikinn og
sköpunargleðin fái að njóta sín og þroskast eðlilega."
mikla ánægju að fá að fylgjast með. En það
er ekki bara ánægjan sem barnið fær, held-
ur lærir það af öllu sem það sér og heyrir.
Allt í umhverfi barnsins á sinn þátt í að
móta það. Þess vegna skiptir mestu máli
að við sem uppalendur séum góðar fyrir-
myndir, að það sem við gerum sé vert
eftirbreytni. Barnið hermir síðan eftir öllu
sem það sér og upplifir í kring um sig.
Þannig lærir það til dæmis að ganga. Það
sem barnið hefur upplifað notar það síðan
í leiknum og hermir þá eftir umhverfinu.
En barnið þarf alls ekki tilbúna raunveru-
lega hluti í leikinn. í leiknum geta t.d.
steinar verið kartöflur og karfa verið pott-
ur svo hægt sé að „sjóða mat“. Þá þarf
barnið að nota ímyndunarafl sitt og stein-
arnir og karfan geta síðan orðið eitthvað
allt annað í huga barnsins. Ef barn hefúr
tilbúin leikföng sem eru nákvæm eftirlík-
ing af hlutum úr heimi hinna fúllorðnu þá
ákveður hluturinn leikinn og lítið rými
verður fyrir ímyndunaraflið."
Hvers vegna er ímyndunaraflið
svona mikilvægt?
„ímyndunarafl og sköpunargleði eru
mjög mikilvægir þættir í mannlegu eðli og
þroska. Þetta eru þættir sem eru til staðar
í barninu en það þarf að hlúa að þeim ef
þeir eiga ekki að dofha. Við, sem fullorðnir
einstaklingar, þurfúm alltaf á þessum eig-
inleikum að halda til að vera skapandi í
öllu sem við tökum okkur fyrir hendur."
En hvað er það sem getur skaðað
þessa eiginleika?
„MeðaJ annars það að gefa bömum of rrúk-
ið af leikföngum og þá sérstaklega full-
komnum leikföngum. Það sem hentar í
rauninni mjög vel sem leikföng eru stein-
ar, skeljar, könglar og einfaldir trékubbar
jafnvel með berkinum á að hluta til, en
einnig einföld tréleikföng, trédýr og
tuskubrúður. Ef leikföngin eru einföld þá
þarf barnið að skapa leikinn sjálft, það
verður að nota hugmyndaflugið. Þá örvast
barnið líka til að skapa eitthvað í höndun-
um fyrir leikinn, þá á ég við mjög einfalt
föndur eins og t.d. að klippa út í pappír. Ef
leikföngin eru fiillkomin og barnið þarf
engu við að bæta hvorki í huganum né í
höndunum þá þreytist barnið líka fljótt og
vill eignast nýtt leikfang. Barn sem venst
því að hafa lítið af leikföngum og einföld
leikföng á auðveldara með að finna sér
alltaf eitthvað að gera en barn sem vant er
að hafa haug af dóti í kring um sig. Aftur á
móti missir barnið frekar hæfileikann til að
finna upp á einhverju sjálft ef það hefur
engin leikföng í kringum sig.
Sjónvarpíð og börnin
Annar mikilvægur þáttur er sjónvarpið.
í raun og veru eiga lítil börn og sjónvarp
enga samleið. Lítil börn vilja kynnast
heiminum af eigin raun en ekki í gegnum
lítinn kassa sem þau hafa engin tök á að
16 VIKAN