Vikan - 17.12.1942, Page 22

22
Við létum drenginn okkar
vinna. Framhald af bls. 21.
ógerlegt að sýna honum fram á
verðmæti leikfanga hans. Þegar eitt
var brotið, kom annað í þess stað.
Svo var það dag nokkum, er hann
hafði brotið mjög dýra flugvél, að
ég ákvað, að nú væri kominn tími
til þess að breyta algerlega um
kennsluaðferð. Hann var ekki, eins
og venjulega, skammaður fyrir
hirðuleysi sitt. Það var ekki fyrr en
nokkrum dögum seinna, er hann
bað um nýja flugvél, að ég sagði
honum, að ég héldi, að bezt væri, að
við tækjum peninga úr litla baukn-
um hans til þess að kaupa fyrir; að
ég áliti það ekki rétt að biðja pabba
um að eyða peningum í leikföng,
sem alltaf væru eyðilögð.
Ted féllst alveg á þetta. Það skipti
hann engu máli, hvort það væri
nokkrum aurum meira eða minna
í bauknum hans.
Svo tókum við eina krónu úr
bauknum og með hana í litla vas-
anum hans lögðum við af stað í
fyrstu innkaupsferð okkar. Þetta
var hreinasta æfintýri fyrir okkur
bæði.
Við gengum að búðarborðinu, þar
sem flugvélar voru til sýnis. Augu
hans ljómuðu af ánægju, er hann
horfði á þessi viðundur. Er hann
hafði dázt að fegurð þeirra allra,
valdi hann loks eina. Hún var ákaf-
lega falleg, með hvíta vængi og silfur-
litan bol. Hann benti á hana. „Þessa,
mamma", sagði hann.
Ég brosti. „Hún er mjög falleg",
sagði ég. „Þú hefir valið vel, en þessi
flugvél kostar sex krónur, og þú átt
ekki nema eina. Þú verður að velja
þér aðra minni, vinur minn."
Hann andvarpaði og sneri sér
treglega að minni flugvélunum. Það
tók okkur dálitinn tíma að hafna
hverri á fætur annarri. En loks fann
hann þá, sem hann gat keypt fyrir
peninginn, er hann hélt á í rökum,
litla lófanum sínum.
Hann var hátíðlegur á svipinn,
litli kúturinn, og hann þrýsti að sér
leikfanginu sínu, er við héldum
heimleiðis. Hann var enn alvarlegur,
þegar hann settist á gólfið og tók
utan af fyrstu innkaupunum sínum.
Ekkert var frekar sagt um skemmdir.
Við dáðumst öll að litlu flugvélinni
hans. Það er óþarft að segja yður
það, að nú, tíu árum seinna, er þessi
flugvél enn til, alveg óskemmd.
Það liðu nokkur ár, áður en við
fórum að tala um það, að hann ynni
sér sjálfur inn peninga. Við urðum
að eyða dálitlum tima í að kenna
honum það, að hann ætti ekki að
þiggja peninga fyrir smágreiða, sem
hann gerði nágrönnunum og heima.
Það átti að vera greiði, sem hann
gerði vegna vináttu og hjálpfýsi, því
að öll yrðum við að sýna vináttu
okkar með því að vera reiðubúin til
þess að hjálpa. Þegar við vorum
búin að fá hann til þess að skilja
þetta, þá og ekki fyrr, gátum við
snúið okkur að því að kenna hon-
um það, að vinnu hans mætti snúa í
arð, sem aftur fengi honum kaup-
getu í hendur.
Það varð að taka eitt skref í einu.
Áður en hann var orðinn nógu stór
til þess að vinna sér inn peninga
utan heimilisins, voru honum gefnir
smá-vasapeningar, fimm krónur á
viku, sem hann átti að eyða til ým-
issa innkaupa. Fyrir þá upphæð átti
hann að kaupa sér kaffi í skólanum,
blýanta og skrifpappir (sem hann
hafði hingað til eytt ótrúlega mikl-
um peningum í), og varð að geyma
nóg til þess að iáta klippa hár sitt,
í það minnsta á þriggja vikna fresti.
Það voru vitanlega í fyrstu
nokkrar vikur, þar sem tekjurnar
hrukku ekki fyrir gjöldum. Fyrstu
vikuna hlýtur hann að hafa keypt sér
rjómaís í ábæti á hverjum degi.
Ekkert var sagt, þar til minnzt var á
að kaupa vasabók. Þá létum við í
ljós undrun okkar yfir þvi, a'ð hann
skyldi ekki geta keypt bókina fyrir
vasapeninga sína. Hann benti á það,
að þótt ekkert væri eftir af vasa-
peningum til þess að kaupa bókina,
þá væri hún samt nauðsynleg. Hvað
átti að gera við þvi?
Þetta mál var rætt frá báðum
hliðum. Við sögðum honum, að tekj-
ur okkar væru líka nokkurs konar
vasapeningar, og að við hefðum eng-
an, sem við gætum tekið lán hjá, ef
við ættum ekki fyrir skuldum okkar.
Ef við eyddum of miklu einn mánuð-
inn, þá yrðum við að spara á ein-
hverju sviði næsta mánuð til þess að
bæta fyrir það. Hann fékk því fyrir-
framborgun af vasapeningum næstu
viku, og honum var falið að lag-
færa þetta eftir beztu getu. Mig
grunar, þótt hann hafi aldrei nefnt
það, að hann hafi sennilega sleppt
að kaupa sér kaffi einn dag.
Þegar hann var tólf ára, byrjaði
hann að vinna fyrir alvöru. 1 'sumar-
leyfi sínu sló hann grasbletti. Það
var heitt, og þetta var þreytandi
vinna, en hann fékk þrjár krónur
fyrir að vinna til hádegis. Og auk
þess fóru vöðvar hans að stælast.
Það voru engar hiömlur lagðar á
það, hvernig hann eyddi þessum
peningum sínum. Ef hann langaði
skyndilega í eitthvað, þá var það
honum sjálfum verst, ef hann var
búinn að eyða peningunum sinum.
Ef hann leitaði ráða okkar, þá ráðg-
uðumst við fúslega við hann og ráð-
lögðum honum að leggja til hliðar
vissan hluta af tekjum sínum, sem
hann gæti svo notað, ef nauðsyn
krefði. Ef hann kaus að ráðgast
ekki við okkur, þá mátti hann ráða
því sjálfur. Við ásökuðum hann
aldrei fyrir það. Þetta voru hans
peningar, hans vinna, hans sigur eða
óvarkárni.
Við vorum í félagi í sveitinni. Ég
lék golf. Ég kenndi honum að hjálpa
mér, lét hann bera lítið í fyrstu. Ég
borgaði honum sama og ég borgaði
drengjunum, sem áður höfðu borið
fyrir mig áhöldin. Er hann hafði lært
þetta nógu vel hjá mér, vann hann
fyrir aðra meðlimi félagsins um
helgar yfir veturinn. Hann hafði nóg
að gera, því margir léku golf þarna.
Er hann var þrettán ára var hann
orðinn mjög duglegur við þetta og
vann sér inn um tólf krónur á viku.
Fólkið var hugsunarsamt við hann,
lét hann ekki bera of þunga poka, svo
hann yrði ekki of þreyttur, því hann
óx nú fljótt.
Ég var ánægð með þessa vinnu
hans. Hann var úti í góðu lofti allar
helgar og hann þjálfaðist og styrkt-
ist. Á kvöldin sofnaði hann snemma
og svaf heilnæmum svefni og hugs-
aði ekkert um kvikmyndir eða dans-
leiki.
Ég vorkenndi honum stundum, er
hann fór á hjóli sínu af stað til golf-
vallarins og ég vissi, að einhver
félaga hans hafði komið til hans og
beðið hann að koma að synda eða
fiska með félögum þeirra. En ég
hafði sett mér það takmark, að
kenna drengnum mínum það, að
þegar hann hefði tekið að sér ein-
hverja vinnu, þá yrði hann að rækja
hana samvizkusamlega. Verzlunar-
maður getur ekki ýtt til hliðar vinnu
sinni hvenær sem er, til þess að fara
að synda eða fiska. Allt á sínum stað
óg tíma -— það varð að lærast, jafn-
vel þótt það kostaði uppreisn
unglingsins.
Því það var ekki alltaf, sem þetta
gekk möglunarlaust. Sonur minn er
eins og venjulegur strákur. Hann er
latur eins og strákum er títt á upp-
vaxtarárunum. Stundum heyri ég:
„Heyrðu, mamma, Freddie þarf ekki
að vinna. Pabbi hans gefur honum
þrjátíu krónur á viku," eða: „Ég
skil ekki, hvers vegna ég þarf að
vinna, þegar allir hinir strákarnir
eru að leika sér.“ Já, slíkt tal hefir
heyrzt. Og þar sem ég er engin
fyrirmyndarmóðir, þá hefi ég ekki
alltaf rökrætt þolinmóð um hlutina.
Ég hefi sagt ákveðin: „Ég vil ekki
heyra meir um þetta. Farðu nú af
stað áður en þú missir vinnuna." Og
ég hefi hlotið að launum gremju-
legt augnatillit og nöldur, er dreng-
urinn minn lagði af stað til vinn-
unnar á meðan aðrir léku sér.
Á hinn bóginn varð ég bæði fegin
og undrandi við frjálsa uppástungu
hans, er hann byrjaði í skólanum síð-
astliðinn vetur. „Mamma," sagði
hann, „ég vinn mér nú svo mikiö inn,
að ég get sjálfur borgað fyrir mig
kaffið í skólanum, hárklippingu og
kvikmyndahússmiða, án þess að fá
vasapeninga hjá ykkur pabba. Mig
langar til þess að gera það."
Ég varð gagntekin af gleði. Það
hafði verið hreykni dugnaðar og
trausts í röddu hans. Ég hefði ekki
viljað neita þessu boði fyrir nokk-
urn mun. Hann hafði lært hluta af
því, sem við vorum að berjast við að
kenna honum — sjálfstæði.
Með ári þessu komu ný vandamál.
Hann ákvað að leika sjálfur golf. Ég
lánaði honum golfáhöld mín, en þau
voru ekki nógu þung fyrir hann.
Hann samdi við formann golffélags-
ins um að kaupa gömul áhöld. Mér
fannst formaðurinn of eftirlátur. Ted
átti að fá að borga eftir vild. Ég
féllst ekki á það, heldur ekki faðir
hans. En við þögðum um það og bið-
um til þess að sjá, hvernig þetta
gengi. Það fór eins og við höfðum
búizt við.
1 mánuð helgaði hann sig alveg
golfleik. Seinnipart hvers dags eftir
skólatíma fór hann að leika golf. Það
var í sjálfu sér mjög gott. Á meðan
hann lék golf, hafði hann ekki tíma
til þess að sinna öðrum eigi síður
heppilegum áhugamálum. En eins og
oft fer með svona mikinn áhuga, þá
dofnaði hann smám saman.
Nú var það boglist, sem var fyrir
öllu. Áður en við vissum af því, hafði
JÓLABLAÐ VIKUNNAR 1942
hann beðið um handsmíðuð tæki. Til
allrar hamingju fyrir hann, þá vant-
aði drenginn, sem bjó til bogann og
örvarnar, efni, svo að Ted vannst
tími til þess að spara saman þrjátíu
krónur, sem þetta kostaði, svo að
hann gat borgað það út í hönd.
Boglistin fór út í bláinn, ég veit
ekki hvert. En nú átti hann eftir að
borga golfáhöidin. Eftir nokkra mán-
uði var hann búinn að lækka skuld-
ina niður í átján krónur. Ég get full-
vissað yður um það, að enginn hefir
haft minni ánægju af því að borga
fyrir dauðan hest. Ég vona, að hann
gleymi aldrei þessari reynslu.
Hann varð ástfanginn þetta ár.
Brosið ekki, vitru piltar, ást fjórtán
ára gamals pilts er alveg eins þýð-
ingarmikil og ykkar er nú. Hún hefir
ýmislegt í för með sér. Það verður
að laða stúlkuna að sér með ýmsum
smáhlutum. Ef pilturinn fer ekki með
hana í bíó, eða á knattspyrnukapp-
leik eða sendir henni ekki blóm fyrir
dansleikinn á laugardaginn, þá gerir
einhver annar piltur það. Enginn
fjórtán ára gamall piltur hefir enn
lært að greina kosti hinna fátæku og
stoltu gegn hinum ríku og fallegu.
Drengurinn minn var engin undan-
tekning. Litla stúlkan hans er fallegt
bam. Hann hefir sýnt afbragðsgóðan
smekk í vali sínu. En hann verður að
geta ske'mmt henni eins vel og
Freddie, sem fær þrjátíu krónur í
vasapeninga, skemmtir sinni stúlku.
Mismunurinn er sá, að drengurinn
minn verður að labba margar mílur
með golfpoka á bakinu áður en hann
getur gefið stúlkunni blóm.
Hann hefir líka lært að velja blóm-
in. Hann spyr hana, hvaða litur sé
á kjól hennar og velur svo blómin í
samræmi við hann. Og þegar hann
borgar svo fimm krónur fyrir þessa
gjöf sína, þá er hún algjörlega hans
eign og hann ljómar af ánægju við
tilhugsunina um það. Hún er líka
hreykin af honum. Hún veit, að hann
hefir sjálfur unnið fyrir bíómiðunum,
blómunum eða konfektöskjunni, sem
hann gaf henni í afmælisgjöf.
Núna, níu mánuðum seinna, er
hann búinn að ná annarri vörðu á
leiðinni. Hann er orðinn Freddie
meiri. Já, hann er farinn að líta niður
á hann sem ósjálfstæðan dreng, hálf-
gerðan aumingja.
Hvað eigum við nú að gera við
því?
Ég geri ráð fyrir, að við sendum
Ted á sveitabæ, þar sem allir piltarn-
ir á hans reki vinna eins og hann.
. P.S. Getið þér ekki í huganum
heyrt hann segja eftir 25 ár:
„Heyrðu, piltur minn, þegar ég var
á þínum aldri, þá vann ég fyrir mér.
Enginn gaf mér nokkui-n tíma neitt.
Farðu nú út og reyndu að herða þig."