Vikan - 23.07.1992, Side 31

TIL VARNAR BEINÞYNNINGU
Einn algengasti hrörnunarsjúkdómur nú-
tímans er beinþynning. Sjúkdómurinn
stafar af því aö beinin missa mikinn
hluta af nauðsynlegu kalki, veröa stökk og afar
viökvæm. Osteoporosis er alþjóðlegt orð yfir
beinþynningu. Það þýðir froðukennd bein og
lýsir vel ástandi beinanna því afar lítið þarf til
að þau brotni eða springi.
FYRSTU EINKENNI BEINÞYNNINGAR
í flestum tilfellum koma fyrstu einkenni sjúk-
dómsins fram í bakverkjum, bognu baki og
brotum á framhandleggjum eða lærhálsi. Al-
gengasta einkennið hjá eldri konum er sprunga
eða brot á lærhálsi. Oft gróa slík brot seint eða
jafnvel aldrei.
ALGENGARI HJÁ KONUM
Þar sem úrkölkun er helmingi hraðari hjá kon-
um en körlum er beinþynning fjórum til átta
sinnum algengari hjá þeim. Talið er að allt að
níu af hverjum hundrað konum fái einhver ein-
kenni sjúkdómsins.
ORSAKIR BEINÞYNNINGAR
Þegar leitað er orsaka beinþynningar er helst
litið til eftirtalinna þátta:
1. Skortur á kynhormónum.
2. Skortur á kalki í fæðu.
3. Hreyfingarleysi og kyrrsetur.
ÁHÆTTUHÓPAR
Allir, burtséð frá aldri og kyni, þurfa á kalki að
halda til að tryggja eðlilegan vöxt og viðhald
beinanna. Þeir sem ættu þó sérstaklega að
hafa þetta í huga eru börn og unglingar og
eldri konur. Ráðlagður dagskammtur af kalki
fyrir börn og unglinga er á bilinu 800 til 1200
mg. Fyrir eldri konur er dagskammturinn 800
mg og eykst eftir tíðahvörf í 1200 til 1500 mg á
dag.
NEYTTU KALKRÍKRAR FÆÐU
OG HREYFÐU ÞIG
Áhrifaríkustu leiðirnar til varnar þessum hættu-
lega sjúkdómi eru að neyta kalkríkrar fæðu og
gæta þess að fá nægilega hreyfingu. Bestu
kalkgjafarnir eru mjólkurafurðir, matvæli sem
innihalda bein eða beinamjöl og grænmeti,
sérstaklega dökkt grænmeti. Hvað varðar
hreyfingu er einkum bent á göngur sem reyna
á alla hluta líkamans og öll bein. Einnig má
benda á dans, leikfimi, sund og hlaup sem
æakilega hreyfingu.
ast nýmjólk (111 mg). Súrmjólk er einnig kalk-
rík því í 100 g er kalkinnihaldið 123 mg. í 100
g af brauðosti eru 755 mg af kalki og í Gouda
17% 980 mg. Mjúkur mysuostur er einnig kalk-
ríkur eða 325 mg í 100 g. Blóðmör og lifrar-
pylsa innihalda 55-60 mg af kalki í 100 g. í
vinarpylsum eru 68 mg af kalki í 100 g og í
sviðum 29 mg í hverjum 100 g. í ýsu og þorski
er kalkinnihald 16-18 mg en í 100 g af rækjum
eru 45 mg af kalki.
Sardínur í dós eru mjög kalkríkar því í 100 g
eru 550 mg af kalki. Sama má segja um spínat
(600 mg) og möndlur (250). í 100 g af spergil-
káli eru 100 mg af kalki en um helmingi minna
í hvítkáli og gulrótum. Appelsínur eru kalkrík-
ari en epli. Þá má að lokum bena á að hesli-
hnetur eru ágætur kostur því í 100 g eru 44 mg
af kalki.
ALDREI OF SEINT
Erlendar rannsóknir benda til þess að hægt sé
að tefja framgang beinþynningar með kalkgjöf
eða neyslu kalkríkrar fæðu eftir að sjúkdómur-
inn hefur komið fram. Það er því aldrei of seint
að huga að kalkinnihaldi þeirrar fæðu sem við
neytum. □
KALK í FÆÐU
Af mjólkurdrykkjum er undanrenna kalkríkust,
(121 mg á 100 g), þá léttmjólk (115 mg) og síð-
15. TB .1992 VIKAN 31