Vikan - 03.09.1992, Qupperneq 24

TEXTI: SÆMUNDUR GUÐVINSSON / UÓSM.: MAGNÚS HJÖRLEIFSSON
Almenningur í fyrrum
Sovétríkjunum gerir
sér grein fyrir því
núna hversu stjórn kommún-
ista var slæm. Hins vegar
stendur fólk nú frammi fyrir
því vandamáli að forsjá hins
opinbera er ekki lengur eins
og var. Áður höfðu allir at-
vinnu en núna er viða mikið
atvinnuleysi og matarskortur
og fólk er ráðvillt, spyr hvort
þetta slæma ástand, sem nú
ríkir, sé lýðræðið i fram-
kvæmd. Við höfum fengið
frelsi en erum að súpa seyðið
af óstjórn kommúnista áratug-
um saman. Nú eru afleiðing-
arnar að koma fram og þetta
eru erfiðir umbrotatímar. Fólk-
ið í Sovétríkjunum er gott en
leiðtogar kommúnistaflokksins
slæmir menn. Mér finnst núna
eins og ég hafi verið lokuð
inni í fangelsi fyrir geðsjúkl-
inga í fjörutíu ár.”
Lidiu Einarsson er mikið
niðri fyrir þegar hún segir frá
ástandinu í fyrrum Sovétríkj-
unum sem nú eru kölluð Sam-
veldislöndin. Þetta er jarp-
hærð, falleg kona sem geislar
af lífsorku og talar af mikilli til-
finningu nánast með öllum lík-
amanum. Andlitið verður
raunalegt og augun döpur
þegar hún ræðir um ófrelsið
sem hún bjó við undir alræði
kommúnista og það er harka í
svipnum þegar hún rifjar upp
þær blekkingar og lygar sem
stjórnvöld beittu gegn al-
menningi. Hún er flutt hingað
til lands fyrir skömmu frá lýð-
veldinu Kurgan austur við Sí-
beríu. Þar bjó hún í sam-
nefndri 450 þúsund íbúa borg.
Flugtíminn þangað frá
Moskvu er um tvær og hálf
klukkustund. Nú býr hún hér
með eiginmanni sínum, Ósk-
ari Einarssyni framkvæmda-
stjóra sem gjarnan er kenndur
við Sindra.
VIÐ TREYSTUM Á GUÐ
„Núna, þegar allt er í upp-
lausn, horfum við til himnins
og biðjum Guð að koma okkur
til hjálpar. Áður máttum við
ekki sýna trúna í verki því við
áttum bara að tilbiðja Flokkinn
og leiðtoga hans. Þeir sem
sýndu trú sína á Guð voru
hæddir og spottaðir. Fólkið
þurfti að stunda trúna á laun
og það voru ekki nema fáir
sem þorðu að sækja kirkju
þótt trúfrelsi ríkti að nafninu
til,” segir Lidia.
„Fyrir tíma Gorbatsjovs mátt-
um við í raun ekki hugsa sjálf-
stætt, hvað þá segja það sem
við hugsuðum nema það væri
samkvæmt línu frá leiðtogum
kommúnistaflokksins. Það var
svo eins og flóðgáttir opnuðust
þegar Gorbatsjov náði völdum.
Við gátum farið að skiptast á
skoðunum og rökræða hlutina
en allt til þessa er eins og al-
menningur í Kurgan trúi því
ekki að lögregla, herinn eða
KGB liggi ekki einhvers staðar
á hleri eins og áður. Fólkið er
ennþá hrætt en það er óðum
að öðlast sjálfstraust og upp-
götva að það hefur frelsi til að
tala og hugsa."
BLEKKT Á
SKIPULAGÐAN HÁTT
í Kurgan vann Lidia á tilrauna-
stofu þar sem unnið var við
rannsóknir þróunarverkefna á
hátæknisviðum. Hvað vissi
hún um lífið á Vesturlöndum
og hvaða tækifæri hafði hún
til að afla sér upplýsinga um
ástand mála vestan járn-
tjalds?
„Þeim áróðri var stöðugt
haldið að mér eins og öllum
öðrum að það væri allt best í í
Sovétríkjunum. Við vorum
blekkt á skipulagðan hátt og
stanslaust logið að okkur í
fjölmiðlum. Sjónvarpið sýndi
myndir af velmegun og ham-
ingjuríku lífi sovéskra borgara
þar sem draup smjör af hverju
strái og umhyggja fyrir lands-
mönnum sat i fyrirrúmi. Svo
voru sýndar myndir um fá-
tækt, hungur, glæpi og óham-
ingju fólks á Vesturlöndum,
sem ekki hafði náð að höndla
þá sælu sem kommúnisminn
hafði í för með sér.
Áður en ég kom fyrst til ís-
lands hafði ég aðeins einu
sinni komið út fyrir landamæri
Sovétríkjanna. Það var árið
1964 sem ég fór f ferð til
Tékkóslóvakiu. Þótt landið
væri einnig undir stjórn
kommúnista fannst mér ýmis-
legt þar með öðrum hætti en
heima og Tékkar miklu sjálf-
stæðari í hugsun. Samt var
það ekki fyrr en alllöngu
seinna sem ég fór að efast
- segir Lidia Einarsson frá Kurgan í fyrrum
Sovétríkjunum sem er nú flutt til Islands
24 VIKAN 18.TBL. 1992