Vikan - 26.11.1992, Blaðsíða 8

50% tekna sinna. Við hinar
sem aldrei nutum dagvistar
fyrir börnin eða nokkurra ann-
arra fríðinda frá ríkinu borguð-
um fulla skatta af tekjum
heimilis því ekki naut eigin-
maðurinn afsláttar af tekju-
skatti. Enn ríkir sama viðhorf
því heimavinnandi konur fá
aðeins að nýta 80% persónu-
afsláttar.
Það er líka sorglegt að tutt-
ugu til þrjátíu ára vinna á
heimili er einskis metin þegar
út á vinnumarkaðinn er kom-
ið. Allt byggist á prófum og
sjálfsmenntun og þekking,
sem fólk aflar sér, verður því
ekki til framdráttar þegar til
launagreiðslna kemur og at-
vinnuöryggi þess fólks er lítið.
Ég þekki konu sem í tutt-
ugu ár hugsaði um heimili.
Hún byrjaði nýlega að vinna í
mötuneyti og hún fær sama
kaup og fimmtán ára stúlku-
barn sem varla kann að
smyrja brauð.“
Herdísi er annt um kjör^
mæðra og hún þekkir þau ar
eigin raun. Hún er vinsæl með-
al ungra mæðra í hverfinu og
þær koma gjarnan við í búðinni
hjá henni til að skoða og
spjalla. Barnavagnarnir standa
fyrir utan meðan konurnar velta
fyrir sér barnauppeldi, nýjum
flíkum og þeim málum sem
hæst ber í þjóðfélaginu.
„Það er nauðsynlegt að
heimavinnandi konur hafi fata-
búð í hverfinu sínu. Ekki eru
allir með tvo bíla og þær
verða að geta fylgst með. Það
er ekki nauðsynlegt að kaupa,
nóg að kíkja og sjá hvað er til.
Mér finnst þetta skemmtilegtv
starf og sé ekki eftir að hafa^
hafið þennan rekstur.
Skemmtilegast er að það eru
engir tveir dagar eins. Ég gæti
ekki unnið á skrifstofu þar
sem ég vissi við lok hvers
vinnudags nákvæmlega hvað
tæki við morguninn eftir.“
Herdísi er illa við áhættu en
hún telur að það sé ekki
kynjaþundið.
„Ég þekki viðskiptakonu
sem oft skautar þunnan ís og
einn vinur sonar míns, sem er
þekktur fyrir að tefla á tæp-
asta vað, sagði einu sinni:
„Hús, hvað er það? Það er
bara hús.“ Þetta lýsir kannski
best viðhorfum þeirra sem
þannig spila úr sinni hendi.“
Þó áhættusækni sé að ein-
hverju leyti einstaklingsbundin
er ekki vafi á að færri konur
en karlar veðsetja hús sín til
að vinna allt eða tapa öllu. í
augum Herdísar og Helgu
voru húsin þeirra ekki bara
hús heldur heimili. □
Verk Sigrúnar bera það með sér að hún
leggur sál sína í vinnuna.
Sigrún Gunnarsdóttir leir-
listakona er fjögurra
barna móðir og ein fimm
listakvenna sem reka Art-hún
galleríið. Sigrún var heima-
vinnandi húsmóðir í sautján ár
auk þess sem hún kenndi
notkun Toyota-prjóna- og
saumavéla.
„Þetta hélt mér eiginlega
gangandi. Mig langaði í list-
nám en gat það ekki vegna
barnanna. Það var ár milli
þeirra elstu en svo liðu fjögur
ár og þá komu aftur tvö með
tveggja ára millibili. Lang-
amma þeirra sagði að það
væri næstum dónalegt hversu
stutt væri á milli þeirra.
Mig langaði að skapa eitt-
hvað og saumaskapurinn
gerði mér það kleift. Ég var
óttalegur klaufi í handavinnu í
skóla og kunni ekkert þegar
ég byrjaði en ég vildi hafa
krakkana vel til fara þó að
efnin væru ekki mikil á þeim
tíma. Það má segja að ég hafi
komist áfram á þrjóskunni.
Það tók mig tvo mánuði að
búa til fyrstu flíkina og svo
passaði hún ekki á barnið
þegar hún var loks fullgerð.
Ég náði samt tökum á þessu
smátt og smátt.
Seinna fór ég að halda
námskeið í notkun prjóna- og
saumavéla. Einu sinni, þegar
ég var að kenna, gekk gamli
handavinnukennarinn minn í
salinn. Hún kom til mín eftir á
og sagði: „Á dauða mínum átti
ég von en ekki því að sjá þig
kenna handavinnu, Sigrún
mín.“ Ég smíðaði líka hús-
gögn en með misjöfnum ár-
angri."
Sigrún fór á námskeið í
Myndlistarskóla Reykjavíkur
UÓSM.: BINNI
árið 1979 og lagði þar stund á
málun, höggmyndalist og leir-
list. Hún var í fyrstu heilluð af
höggmyndalistinni enda hefur
hún mest gaman af að gera
stóra hluti en það þarf mikið
líkamlegt þrek til að vinna
höggmyndir og kona með
stórt heimili hefur ekki úthald í
svo erfiða vinnu. Eftir mikla yf-
irvegun varð leirinn ofan á.
„Sumarið 1985 tók ég þá
ákvörðun að gera alvöru úr
listnáminu. Við fórum saman
þrjár til Bandaríkjanna og vor-
um í tvo mánuði á listahá-
skóla. Áður en við lögðum af
stað sóttum við um inngöngu í
Myndlista- og handíðaskólann
og vorum metnar inn á annað
ár haustið eftir. Skólann klár-
aði ég því á þremur árum.“
Að náminu loknu stofnaði
Sigrún Art-hún ásamt Mar-
gréti og Elínborgu og fljótlega
bættust Erla og Helga í hóp-
inn. Art-hún er ekki bara sýn-
ingarsalur og gallerí heldur
eru vinnustofur listamann-
anna á sama stað.
„Tilgangurinn er að bjóða
fólki að sjá listamanninn við
vinnu sína. Listfræðingar og
gagnrýnendur eru búnir að
skrifa fólk svo langt frá listinni
að það er hrætt við hana. Oft
heyrir maður sagt: „Ég hef
ekkert vit á list.“ Þetta er vit-
leysa því að allir hafa vit á list
og eiga að njóta hennar.
Hver okkar sér um galleríið
eina viku i senn, þó auðvelt
sé fyrir viðkomandi að vinna á
meðan."
ALLAR KONUR
ÆITU AÐ FÁ FRÍ
FRÁ HEIMILINU
Þegar Sigrún fór til Bandaríkj-
anna var yngsta dóttir hennar
ellefu ára en elsta barnið
átján ára. Hún skildi heimilið
eftir í höndum eiginmannsins.
„Það hefur margt breyst
varðandi heimilishaldið. Fólk-
ið mitt bjargar sér meira sjálft
og ábyrgðinni er dreift. Ég
vinn mikið og það er ekki ver-
ið að baka kökur og pússa sí-
fellt eins og áður var. Nú ger-
um við allt saman. Við erum
samhentari og ánægð með
þær stundir sem við eigum
saman.
Það ætti að senda allar
konur í nokkurra mánaða frí
frá heimilinu. Þegar ég var
komin í burfu sá ég best hvað
ég átti góða fjölskyldu. Maður-
inn minn studdi mig heilshug-
ar. Þeim fórst heimilishaldið
vel úr hendi og hann fékk
tækifæri til að vera meira með
börnunum en áður.“
GALLERÍ Á
VILLIGÖTUM
Þegar Sigrún og félagar
hennar stofnuðu Art-hún stóð
ekki á hrakspám og úrtölum
fólks.
„Það hélt að við myndum
ekki endast út árið, staðurinn
væri úr alfaraleið og við mynd-
um fljótlega gleymast. Raunin
hefur orðið önnur og við erum
óskaplega ánægðar með sam-
starfið. Við erum mjög sam-
hentar og samkomulagið er
gott enda orðnar þekktar sem
Art-hún hópurinn og sýnum
oft saman. Núna stendur til að
við sýnum í Chicago í haust.
Kannski felst styrkur okkar í
þvi hvað við förum ólíkar leiðir
í listsköpun okkar. Ef einhver
okkar er í vandræðum getum
við gefið hver annarri góð ráð
og þannig kvikna oft bestu
hugmyndirnar."
Sigrún er mikil útivistarkona
og hún slappar af á golfvellin-
um.
„Golf er mjög agað sport
sem krefst mikillar einbeiting-
ar. Það hjálpar mér að aga
sjálfa mig. Ég hef gaman af
útiveru en göngutúrar án golf-
kúlu eru að mínu mati til-
gangslausir. Helst vildi ég
aldrei gera annað en að leira
og spila golf.“
Þessi forgangsröð Sigrúnar
segir kannski meira um hana
en mörg orð og víst er að
þessi kona geislar af vinnu-
gleði og ánægju. Verkin henn-
ar bera það með sér og hún
leggur sál sína í vinnuna. í
kertastjaka nýtir hún fótinn af
uppáhalds rauðvínsglasinu
sem brotnaði og skartgripi
skreytir hún antikperlum,
steinum og öðru sem fellur til.
Konan sem smíðaði hillur og
saumaði af þrjósku er komin á
rétta hillu.
FRAMKVÆMDAKONUR
Viðmælendur okkar eiga það
sameiginlegt að hafa ákveðið
að stíga skrefið sem oft er
erfitt að taka og treysta á
sjálfar sig og hæfileika sína.
Þær sáu fram á rýmri tima og
leiðin, sem þær völdu til að
nýta hann, gafst þeim öllum
vel. Kannski hafa konur þau
forréttindi umfram karlmenn
að geta leikið tvo þætti sinnar
eigin ævi. Ef þær kjósa að
eignast börn verða þær að
laga vinnu sína að þörfum
fjölskyldunnar. Þegar börnin
vaxa úr grasi og losa takið á
pilsfaldi móðurinnar gefst
henni tækifæri til að grípa
flóðið og róa á ný og betri
mið. □
8 VIKAN 24. TBL. 1992