Vikan - 21.03.1994, Blaðsíða 54

MYNDLIST
^ Hann-
es viö
eitt
þeirra
verka
sem var
til sýnis
á
Mokka
þegar
viótaliö
var tek-
ió.
innan hennar háttað. Engu
að síður er engin spurning í
mínum huga að það getur
verið mjðg skapandi að setja
saman texta þegar fjallað er
um myndlist. Ég áttaði mig
fljótt á að út frá lestri kvikna
hugmyndir og það verður
síðan til þess að maður rað-
ar saman ýmsum staðreynd-
um í kringum þær. Hægt er
að leika sér með upplýsingar
og snúa þeim alveg á hvolf
■ „Hér vantar miklu
meira aff storkandi,
hugsanaörvandi, þema-
tískum sýningum. Það
þarff að opna listræna
umræðu út í þjóðfélagið,
upplýsa ffólk um sjón-
rænar staðreyndir og
kenna því að lesa sjón-
rænt. Almenningur er
nónast ólæs ó sjónrænt
tungumól."
eins og hverjum öðrum laga-
bókstaf. Þannig skapast
ákveðin gerviheimur ekki
ósvipaður listaverkum.
Möguleikarnir eru óþrjótandi
og hugmyndin, sem byggt er
á, aðeins ein lausn við
spurningunni, en ekki endi-
lega hinn eini stóri sannleik-
ur. Listfræðin er samkvæmt
mínum skilningi leið til að
skapa nýja sagnfræðilega
veröld úr þeim heimildum
sem eru til staðar. Ég geri
ráð fyrir því að margir
mundu mótmæla þessu því
við erum að vinna með
ákveðnar staðreyndir en
ekki að semja skáldsögu.
Listfræðingurinn getur ekki
leyft sér að setja fram full-
yrðingar sem ekki er fótur
fyrir en ég held að hér sé að-
eins um stigsmun en ekki
eðlismun að ræða. Honum
er aðeins þrengri stakkur
sniðinn líkt og rithöfundi sem
semur sögulegar skáldsög-
ur, svo ég nefni hliðstæðu.
Hver er munurirm á list-
fræðingi og gagnrýnanda?
Þessum starfsgreinum er
sífellt ruglað saman í ís-
lensku samfélagi vegna
þess að starfsmöguleikar
listfræðinga eru takmarkaðir
þannig að þeir enda oft sem
gagnrýnendur og skrifa um
samtímalistina. Erlendis er
annar háttur á því listfræð-
ingar einbeita sér að fjalla
um hluti sem gerðust fyrir
a.m.k. fjörtíu til fimmtíu ár-
um. Listfræðingur, sam-
kvæmt þessari skilgreiningu,
er því sérmenntaður sagn-
fræðingur sem einbeitir sér
að sjónlistum. Gagnrýnandi
getur verið hvaða maður
sem hefur grundvallarþekk-
ingu á myndlist og er reiðu-
búinn til að tjá sig um skoð-
un sína á listum. Mér finnst
ég standa nokkuð til hliðar
við þessar skilgreiningar og
ástæðan er sennilega sú að
ég kom inn í háskólakerfið
með listamannsmenntun að
baki. Námið í Myndlistaskól-
anum var frekar laust í reip-
unum en þegar út kom tók
við akademísk spennitreyja,
nokkurskonar færiband þar
sem maður var laminn á
hægri og vinstri vanga í hug-
myndafræðilegum skilningi.
Ég held ég hafi aldrei full-
komlega gengist inn á þetta
kerfi og listamannseðlið hafi
alltaf blundað í mér. Eins og
ég kom inn á áðan þá er list-
fræðileg umfjöllun alltaf hlut-
læg og eitthvað sem mótast
af höfundi sínum. Út frá
þessu fór ég að velta fyrir
mér hvort ekki væri hægt að
búa til skapandi listgreiningu
og byggja hliðstæðu við
listaverkið sem er ekki speg-
ilmynd þess heldur sjálfstætt
verk í formi texta."
LJÓDVÉLIN OG
STÁLKONAN
Ef við ræðum aðeins starf
sýningastjórans, hvernig
kom það til?
„Mér bauðst tækifæri til að
sjá um sýningar á Mokka fyr-
ir u.þ.b. tveimur árum. Salur-
inn hafði gott orð á sér og
verið með fjölbreyttar sýn-
ingar í gegnum árin.
Ég byrjaði með sýningu á
indverskum smámyndum og
í kjölfarið fylgdu sýningar ís-
lenskra listamanna og loks
54 VIKAN 3. TBL. 1994
sýning á japönskum trérist-
um. Á síðasta ári vakti sýn-
ing á verkum bandaríska
Ijósmyndarans Sally Mann
sennilega mesta athygli en á
eftir fylgdi síðan röð óvenju-
legra sýninga. Sjón sá um
að koma saman sýningu,
sem nefndist Ljóðvélin, en
þar voru Ijóðskáld með hug-
leiðingar sínar um kaffi. í
haust voru tvær sýningar er
tengdust kvenlíkamanum.
Fyrst sýning, sem kallaðist
„Stálkonan", en þar voru
myndir af vaxtaræktarkon-
um, teknar af Ijósmyndara
sem vinnur fyrir öll stærstu
vaxtarræktarblöð Bandaríkj-
anna. Strax á eftir fylgdi
samsýning fjórtán íslenskra
listakvenna sem fjalla um
kvenlíkamann út frá forsend-
um hverrar fyrir sig. Á að-
ventunni opnaði sýning, sem
unnin var í samvinnu við
flest kirkjuleg samfélög í
landinu, og þar var krossinn
viðfangsefnið. Þá gafst gest-
um sýningarinnar kostur á
að taka þátt í henni með því
að hengja upp krossa úr eig-
in hirslum. Á þessu ári verð-
ur líka mikið um að vera og
má þar m.a. nefna sýningu á
Ijósmyndum Joel-Þeter-
Witkin sem er væntanlega
einn þekktasti og umdeild-
asti Ijósmyndarinn innan
listaheimsins í dag.
Þetta starf hefur gefið mér
möguleika til að setja upp
sýningar án þess að vera
bundinn af einhverju stóru
skrifræðisbákni; sýningar
sem eru oft á mörkum þess
að vera innan ramma Mynd-
listarinnar, með stórum staf,
en eru þó allar sjónræns eðl-
is. Þetta væri ekki hægt
nema í einkafyrirtæki af
þessu tagi. Ég uppgvötaði
með þessu alveg nýjan flöt á
listfræðinni því í stað þess
að skrifa eingöngu gefur
þetta mér svigrúm til að gefa
út yfirlýsingar með þeim fók-
us sem er á sýningunum.
Mér finnst allt of mikið af
stefnulausum sýningum á ís-
landi. Margir virðast halda
að sýning sé það að fylla sal
af verkum, opna með boðs-
kortum og skála í kampavíni.
Auðvitað væri gott að hafa
fallegan, stóran sal og slíkt
vantar hér á íslandi en góð
sýning byggist ekki á stærð-
inni heldur skerpu þess
brennidepils sem málið
snýst um. Hér vantar miklu
meira af storkandi, hugsana-