Vikan - 21.03.1994, Blaðsíða 48

HEILBRIGÐISMÁL
nokkrum ólíkindum. Þrátt
fyrir þrengslin og erfiöleik-
ana, sem af þeim stafa,
þrosir starfsfólk til hinna fjöl-
mörgu gesta sem ber þar aö
garöi á hverjum einasta
degi. Þaö myndast ósjálfrátt
traust á milli þess sem kem-
ur til aö gefa blóö í fyrsta
skiþti og hjúkrunarkvenna,
sem hafa þaö starf með
gjafar flokkaðir af kostgæfni
meö tilliti til blóðsins sem
rennur í og úr æðum þeirra.
Um 55% landsmanna munu
vera í O flokki, 31,7% í A,
10,7% í B og um 2,4% í AB.
Langflestir eru síðan Rhesus
jákvæöir (Rh+) eins og kall-
aö er en 15% íslendinga
vantar þennan þátt í blóðið.
Af þessum sökum eru til
18-60 ÁRA MEGA
GEFA BLÓÐ
Þær Björg Ólafsson og Hall-
dóra Halldórsdóttir eru deild-
arstjórar á blóötökudeild þar
sem önnur vinnur fyrir há-
degi og hin síðdegis. Þær
voru Sþurðar aö þvi hvort
þær heföu kannski sann-
reynt þetta meö áfengið og
blóðiö.
er ávallt mælt áöur en blóö-
gjöf fer fram - en í Skand-
inaviu, til dæmis, er það
ekki gert fyrr en eftir á. Viö
þurfum því stundum að
visa fólki frá af þessum
sökum."
- Svo bregðið þiö undir
ykkur betri fætinum ööru
hverju.
Björg: „Við förum reglu-
48 VIKAN 3.
TEXTI: HJALTIJÓN SVEINSSON/UÓSM.: MAGNÚS HJÖRLEIFSSON
dæmis mjög fáir einstakling-
ar í AB og Rhesus-neikvæðir.
Hlutföll blóöflokkanna hér
á landi eru ekki þau sömu og
á Norðurlöndunum og skeik-
ar svolitlu. Þar eru mun fleiri
í A en O. Menn hafa leitaö
skýringa á því og kenningar
eru uþþi um aö mannskæö-
ar farsóttir fyrr á öldum á
borð viö svarta-dauða hafi
hreinsaö til, sjúkdómurinn
hafi lagst á sumar fjölskyldur
frekar en aðrar og þar hafi
blóðflokkar einhverju ráöiö.
A-flokkurinn er talinn vera
víkingablóö, O-flokkurinn
kominn frá írum og B-flokk-
urinn frá Frakklandi og Suö-
ur-Evrópu. Þetta er algeng-
asta skýringin en á þessu
hafa verið geröar nokkrar
rannsóknir.
Eftir aö blaðamaður hafði
gengið um húsakynni Blóö-
bankans og rifjaö upp
gamla daga þegar hann lá
kylliflatur meö útréttan arm-
inn í blóðtökusalnum ásamt
bekkjarfélögum sínum úr
Menntaskólanum í Hamra-
hlíð aö gefa blóö fyrir meira
en 20 árum. Þá var gefið frí
í kennslustund og þaö eitt
var næg ástæöa til aö renna
upp á Barónsstíg. Þá tók á
móti okkur kankvís, eldri
kona, Halla Snæbjörnsdóttir
sem kom okkur alltaf í gott
skap og bauð okkur síðan
upp á kaffi og meðlæti aö
töku lokinni. Þá var haft á
oröi aö sniðugt væri að gefa
blóö á föstudegi ef til stæði
aö fara út að skemmta sér
um kvöldið - þá þyrfti maður
svo lítiö áfengi til þess aö
finna á sér, kvöldið yröi
ódýrara.
„Það getur vel verið að
þessi kenning eigi við rök aö
styðjast - en viö vitum ekk-
ert um það því aö viö höfum
aldrei prófaö það,“ svarar
Halldóra sþosk á svip. Hún
hefur unnið í Blóöbankanum
í áratug og Björg síðan 1986.
Báöar eru þær hjúkrunar-
konur aö mennt eins og allar
þær 10 konur sem starfa á
blóðtökudeildinni. Annars
hefur Björg menntað sig sér-
staklega í svæfingarhjúkr-
un.“
- Sálfur hefur blaöamaöur
ekki gefiö blóö í 20 ár - en
hvernig er það annars meö
fólk, kemur það sjálfviljugt,
án þess aö áöur hafi veriö
haft samband við það?
„Já, sumir koma reglu-
lega,“ svarar Björg, „en ætli
viö hringjum ekki í um 90%
þeirra sem koma hingað. Viö
erum með skrá yfir alla blóö-
gjafa og hringjum í þá eftir
sérstöku kerfi. Hér vantar
alltaf blóö.“
- Hverjir koma og mega
gefa blóö?
Halldóra: „Þaö má segja
að blóðgjafar séu frískt og
heilbrigt fólk á aldrinum 18-
60 ára, fólk úr öllum stéttum
og atvinnugreinum. Mun
fleiri karlar en konur gefa
blóð hér í Blóðbankanum en
í söfnunum í skólum til
dæmis eru konur örugglega
jafnmargar.
Ein ástæöan fyrir því aö
fleiri karlar eru meðal blóö-
gjafa en konur er sú aö viö
hringjum oftar í karla en
konur. Karlar eru yfirleitt vel
á sig komnir með tilliti til
blóðmagns en oft eru mörk-
in of lág hjá konum. Þetta
Blóöbankinn í Reykja-
vík er í hugum
margra fastur punktur
í tilverunni. Þangað kemur
fólk til aö gefa blóö sem síö-
an er notað viö alls konar
aögeröir á sjúkrahúsum
landsins. Þarna er unniö af-
ar mikilvægt starf og meö
ólíkindum er hversu andinn
er góður sem þar ríkir innan-
dyra þó svo að aðstæður þar
séu að mörgu leyti meö
höndum að stinga blóðtöku-
nálinni í olnbogabót fólks og
sjá til þess aö um hálfur lítri
af blóði renni rösklega rétta
leiö í poka en magnið, sem
hann tekur, kallast ein eining
- og á síðasta ári voru þær
um 12500.
í Blóðbankann kemur alls
konar fólk á aldrinum 18-60
ára. Þar er sannarlega ekki
farið í manngreinarálit en
engu aö síður eru allir blóö-
Færst hefur í vöxt aö konur gefi blóö. Hér er ung kona úr Kenn-
araháskólanum undirbúin fyrir blóögjöf.
íjlíjjíí^íjjíJíJTJ
oo í l/J 2) 1)/JAJi
lihövÆMKtomk