Vikan - 10.09.1998, Blaðsíða 9

Ingólfur Margeirsson og Jóhanna
Jónasdóttir blómstra í Englandi
sem allir töluðu um en fáir
höfðu lesið. Og það þurfti ekk-
ert að lesa bókina. Dómurinn
var fallinn, úrskurður upp
kveðinn. Esra S. Pétursson sál-
könnuður var fjölmiðlaskrímsli
ársins. Auðvitað verður maður
vonsvikinn yfir viðbrögðum
sem byggjast að mestum hluta
á fordómum. En sannleikurinn
var sá, að Esra sagði aldrei frá
neinni sjúkraskýrslu. Hann
hélt aldrei sjúkraskýrslu yfir
barnsmóður sína, Áslaugu
Jónsdóttur, sem hafði verið
sjúklingur hans í áratug áður
en ástarsamband þeirra hófst.
Það var engin sjúkraskýrsla til.
Esra segir ekki frá neinni per-
sónu í bókinni sem máli skiptir
nema hann skilgreini hana að
einhverju leyti með aðferðum
sálkönnunar. Það er hans eðli-
Illar tungur heima á íslandi vilja aftur á móti meina
að ástœðan sé allt önnur. Nefnilega sú að fjölskyldan
hafiflúið land vegna hörkulegra viðbragða og kjafta-
gangs eftir að Ingólfur skrifaði og gaf iit œvisögu
Esra S. Péturssonar geðlœknis, Sálumessa syndara.
legi máti að meta og greina
fólk. Áslaug var þar engin und-
antekning. En hún hafði hins
vegar eitt sinn verið sjúklingur
hans og það var notað gegn
Esra á mjög grimman hátt.
Esra var fyrst og fremst að
segja frá ástarsögu sinni og Ás-
laugar sem endaði með barni.
Þegar hann var orðinn ekkill
vildi hann giftast Áslaugu en
hún hafnaði honum. Það hafði
gífurleg áhrif á hann. Þetta er
ástarsagan sem gerð var að
trúnaðarbroti læknis við sjúk-
ling - frásögnin sem kostaði
Esra læknaleyfið, úrsögn úr
Læknafélagi Islands og okkur
báða dóma og sektir í undir-
rétti. Það er ekki síst út af ýms-
um prinsippatriðum sem ég,
sem meintur hlutdeildaraðili
að „glæpnum“, hef áfrýjað
málinu fyrir mína hönd til
Hæstaréttar. Og ég er þakklát-
ur fyrir þann stuðning sem ég
hef fengið bæði frá stjórnum
Blaðamannafélags íslands og
Rithöfundasambandsins í
þessu máli.“
SANNLEIKANUM
VERÐUR HVER
SÁRREIÐASTUR
Líklega er erfitt að gera sér í
hugarlund hvernig það er að
lenda á milli tannanna á fólki í
litlu samfélagi eins og á Islandi.
Daglegt líf er gert opinbert í
fjölmiðlum og þegar síminn
hringir eru það ekki endilega
símtöl frá vinum, vandamönn-
um og starfsfélögum, heldur er
viðbúið að á línunni sé einhver
gjörókunnugur sem vill láta álit
sitt í ljós.
„Auðvitað hefur svona gaura-
gangur áhrif á fjölskyldulífið, „
segir Ingólfur. „Ekki bara okk-
ar, heldur allra hinna sem urðu
aðilar að málinu. Þetta var erf-
iður tími fyrir alla. Þegar ég
hugsa til baka er það gremju-
legasta að þetta var svo mikill
óþarfi. Og ég velti því oft fyrir
mér, hvort hafi skaðað syni Ás-
laugar meira, hin átakanlega,
sanna en einnig hlýja mynd
sem Esra dregur upp af móður
þeirra eða djöfulgangurinn
sem komið var af stað innan
læknafélaganna, í embættis-
kerfinu og í fjölmiðlum.“ Og
Jóhanna bætir við: „Gleymum
ekki að svona hasar þjappar
einnig fjölskyldu saman. Við
gengum saman í gegnum þenn-
an storm. Og sem fjölskylda
erum við enn sterkari á eftir.“
Eins og allir vita er Ingólfur
einn virtasti ævisagnaritari
þjóðarinnar. Bókum hans hef-
ur alltaf verið vel tekið og þær
verið ofarlega á listum yfir
mest seldu bækurnar. Hvað var
það sem gerði þessa bók öðru-
vísi? Var eitthvað í henni sem
kom illa við íslensku þjóðina?
„Ég held að Sálumessa synd-
ara hafi komið illa við kaunin á
mörgum,“ segir Ingólfur hugsi,
„vegna þess að sem ævisaga
setur hún lesandann upp að
vegg. Því fleiri leyndarmál sem
lesandinn sjálfur á, þeim mun
meira fer bókin í taugarnar á
honum. Það er svo miklu
hættuminna að lesa ævisögu
þar sem allir eru alltaf í sól-
skinsskapi og segja brandara
fram á síðustu síðu. Ég hef
alltaf litið á ævisöguskrif sem
framlag til mannhyggju: Að
skilja manninn betur og gefa
um leið lesandanum betri
skilning á sjálfum sér. Ég hef í
öllum þeim ævisögum sem ég
hef skrifað reynt að grafast fyr-
ir um orsakir atburða, kafa
undir yfirborðið, vinna í sálar-
lífi viðmælenda minna. Taktu
Guðmundu Elíasdóttur, Árna
Tryggvason eða Maríu Guð-
mundsdóttur: Um hvað fjalla
þessar bækur í kjarnanum? Að
standa berskjaldaður frammi
fýrir sjálfum sér. Að ljúga
engu. Þær fjalla að stórum
hluta um drykkjusýki, þung-
lyndi, mistök, að vera fórnar-
dýr nauðgunar, frægðar,
leyndrar ættleiðingar. Bókin
um Esra tók skrefið lengra
vegna þess að persónan bauð
upp á það: Geðlæknir og sál-
könnuður sem hafði gengið
sjálfur í gegnum sálgreiningu.
Én heiðarleiki hans var of mik-
ill fyrir íslenska lesendur - enn
sem komið er. Esra segir svo
mikið að mörgum lesendum
fannst hann ósjarmerandi.
Hann afhjúpar sjálfselsku sína,
tillitsleysi, framhjáhald og svo
framvegis. Hann er meiri ger-
andi en þolandi. Esra er ekki
hin dæmigerða hetja - fómar-
dýrið sem stendur keikur í lok
ævisögunnar. Ég er hins vegar
sannfærður um að tíminn muni
vinna með Sálumessu syndara.
Hverjum hefði dottið í hug fyr-
ir nokkrum misserum að fram-
hjáhald og kynlíf Bandaríkja-
forseta yrði gert opinbert í
minnstu smáatriðum fyrir allan
heiminn á Internetinu? Skýrsla
Starrs kemur við kaunin á öll-
um karlmönnum sem hafa
9