Vikan - 11.01.2000, Blaðsíða 11

„Skilnaður er alltaf sársaukafullur fyrir alla
lia sem purfa að ganga í gegnum hann.“
sem þeir standa sig í foreldra-
hlutverkinu.
Anna Sigríður Pálsdóttir,
prestur í Grafarvogskirkju,
hefur töluverða reynslu af
sorg barna í kringum skilnaði
foreldra. Hún hefur bæði
haldið fyrirlestra og námskeið
þar sem viðfangsefnið er frá-
skildir foreldrar.
Anna Sigríður segir að það
sé margt sem valdi sorginni
hjá börnum. í fyrsta lagi er
það kvíðinn og sú staðreynd
að barnið þarf að fjarlægast
það foreldri sem flytur í burtu.
Um leið og skilnaður gengur í
garð leysist heimilið upp. Oft
þarf fjölskyldan að flytja, sem
þýðir nýtt umhverfi, nýr skóli
og nýir félagar. Börnin lenda
líka mjög oft í togstreitu á
milli foreldranna.
„Skilnaður er alltaf sárs-
aukafullur fyrir alla þá sem
þurfa að ganga í gegnum
hann. Mjög oft er það bara
annar aðilinn sem vill skilnað
brot og þau í rauninni hvött til
að taka afstöðu gegn þeim að-
ila. Börnin vilja hins vegar fá
að taka afstöðu sjálf óháð því
hvað hefur gengið á í hjóna-
bandinu."
Stutt bil á milli ástar
og haturs
Nú hlýtur að skipta máli
hvað börnin eru gömul þegar
skilnaðurinn kemur upp?
„Öll börn upplifa sorg þegar
foreldrar þeirra skilja, það er
alveg sama hvað þau eru göm-
ul. Flestir skilja á meðan börn-
in þeirra eru ennþá á barns-
aldri en í einstaka tilfellum
skilur fólk eftir að börnin eru
uppkomin. Fullorðið fólk
syrgir líka þegar foreldrar
þeirra taka upp á því að skilja.
Við erum alltaf börn foreldra
okkar og þá skiptir engu máli
hversu gömul við erum. Það
er misjafnt hvernig sorgin
brýst fram og hvernig við tök-
umst á við hana."
en ekki hinn. Sá aðili sem tek- Sálfræðingar hafa bent á að
ur af skarið og óskar eftir
skilnaði verður oft blórabögg-
ull þótt báðir aðilar hafi verið
óhamingjusamir. Ef annar að-
ilinn hefur brotið trúnað, t.d.
mörg börn finna til léttis þeg-
ar foreldrarnir taka loksins
ákvörðun um að skilja eftir
langt og óhamingjusamt
hjónaband. Upplifa þau börn
haldið fram hjá, fá börnin sorgina á sama hátt og hin
gjarnan upplýsingar um slík sem vilja alls ekki að foreldr-
Bornin uppllfa alltaf sorg við skilnað foreldranna. Hægt er
að gera sorgina léttbærarl með buí að hugsa fyrst og
fremst um harfir barnsins. Gott er að hafa hessi ráð í
huga begar staðið er frammi fyrir skilnaði:
Taliö ALDREI illa um hitt foreldrið í viðurvist barna. Þau eiga rétt
á að þykja vænt um foreldra sína á sínum eigin forsendum.
Gerið ráð fyrir erfiðleikunum sem fram undan eru. Ekki koma
þeim yfir á aðra.
Forðist þá freistingu að gera börnin að málsvara ykkar eða milli-
gönguaðila.
Hlífið börnunum við að vera ykkar helsti trúnaðarvinur. Það er
yndislegt að eiga góð samskipti við börnin sín en gleymið aldrei
að þið eruð foreldrar þeirra, ekki jafningjar. Leitið aðstoðar annað
til að fá tilfinningalega útrás.
Látið leikskólakennara, kennara og þá sem eru í nánum tengsl-
um við börnin vita að þið standið frammi fyrir skilnaði. Það er
hagur barnsins að sem flestir viti að það gengur í gegnum erfið-
leika.
Ekki gleyma því að það er eðlilegt að barnið langi til að hafa
báða foreldra hjá sér á stórum stundum í lífinu. Sýndu sveigjan-
leika og umburðarlyndi gagnvart fyrrverandi maka þínum og
leyfðu barninu að njóta stundarinnar með báðum foreldrum sín-
um.
Besta gjöfin sem þú getur gefið þarninu þínu er vinátta við hitt
foreldrið.
arnir skilji?
„Já, þau finna
líka til sorgar og
þá eru þau
kannski frekar að
syrgja drauminn
um hina full-
komnu fjölskyldu
sem varð ekki að
veruleika. Við
höfum öll fyrir-
fram mótaða
mynd af fjölskyld-
unni sem við vilj-
um tilheyra. Þegar
sú mynd rifnar í
sundur fyllumst
við sorg. Þessi
börn þurfa líka oft
að taka afstöðu
með öðru foreldr-
inu. Þau þurfa að
taka erfiðar
ákvarðanir eins og
t.d. hvar þau vilji
Sameiginleg forsjá foreldra var tekin upp fyrir nokkrum árum og er mjög
algeng í dag. Meginhugsunin á bak við fyrirkomulagið var sú að láta báða
foreldra hafa tækifæri til að taka ákvarðanir um hag barnsins. Eftir að
sameiginleg forsjá varð að veruleika gripu margir foreldrar til þess ráðs
að skiptast á að hafa barnið hjá sér, t.d. sitt hvora vikuna eða annan
hvern mánuð.
Sálfræðingar og aðrir sérfræðingar í málefnum barna eru ekki sammála
um hversu góð lausn það sé að barnið búi til skiptist hjá foreldrum sín-
um. Mikið rótleysi vekur upp kvíða og óöryggi hjá barninu. Barnið þarf að
eiga sinn fasta samastað en getur líka átt yndislegt athvarf á öðrum stað.
Fólki er eðlislægt að festa rætur á einum tilteknum stað. Þarfir barnsins
þurfa að vera í fyrirrúmi, ekki langanir foreldranna. I einstaka tilfellum
tekst þetta Púsetuform vel til en reikna má með að mikill sveigjanleiki og
gott skipulag liggi þar að baki. Ef foreldrarnir búa í sama skólahverfi, og
það er jafn stutt að heimsækja vinina, fara í fótbolta og sinna öðrum tóm-
stundarstarfi eru meiri likur á að slík búseta henti barninu.
Foreldrar sem eiga góð samskipti sín á milli geta líka samið um annað
umgengnisform. Það er engin skylda að hittast bara aðra hverja helgi.
Barnið getur farið t.d. einn dag í viku, verið lengur eina helgi í mánuði
eða átt góðan eftirmiðdag í hverri viku með hinu foreldrinu. Það er líka
mikilvægt að huga að tengslunum við aðra fjölskyldumeðlimi, t.d. ömmur
og afa sem barnið hittir sjaldnar eftir skilnaðinn.
búa."
Margir þekkja hatrið og
óvildina sem brýst út við
skilnað. Skynsamt og vel gefið
fólk fer að haga sér eins og
brjálæðingar við hjónaskilnað
og þá er ekki hægt að reikna
með að fólk sé tilbúið að
hugsa um þarfir barna sinna.
„Línan á milli ástar og hat-
urs er svo mjó. Ástin snýst
fljótt upp í andhverfu sína og
þá er ekki von á góðu. Ovild á
milli fólks sem hefur elskað
Vikan 77