Vikan - 18.07.2000, Blaðsíða 16

Texti: Jóhanna H a r ð a r d ó 11 i r
Huers vegna finnst okkur
óÞægilegt tiegar allir
HegjaP Huers vegna viljum
við endilega hafa eíttltvert
hljóð í kringum okkur.
Erum við hrædd við högn-
inaP Hvers vegna báP
Hvað gerir þú þeg-
arþú kemurheim
eftir mjög erfiðan
dag í vinnunni?
Sest þú niður í þögninni og
nýtur hennar? Ef þú gerir það
ertu ekki ein(n) af fjöldanum.
Flestir kveikja á útvarpi eða
sjónvarpi þegar þeir ætla að
slaka á og stilla hátt. Þeir eyða
kvöldinu í hávaða og sumir
sofna jafnvel út frá honum.
Óöryggi og hræðslan við
sjálfan sig.
Flestir sem hafa leitt hug-
ann að þessu eru á þeirri
skoðun að fólk kunni ekki að
meta þögn lengur, hvað þá
heldur að njóta hennar. Flér
áður fyrr var þögnin hluti af
líl'i og umhverfi mannanna,
en nútímafólk lifir í hávaða og
hljóði alla daga og er orðið
„þagnarfælið“. Þessi fælni lýs-
ir sér í því að nútímamaður-
inn sækir í stöðugt meiri há-
vaða, jafnvel þegar hann þarf
sem mest á hvíld og þögn að
halda.
Og hver er svo ástæðan?
Engar opinberar yfirlýsingar
hafa verið gefnar út um það,
en sennilegasta skýringin er
sú að við erum óvön þögninni
og þeirri einveru sem hún
hefur í för með sér. Þögnin
vekur með okkur ótta og óör-
yggi og margir finna til ein-
manaleika þegar þeir heyra
ekki til annarra manna í ná-
grenni sínu. Það er óneitan-
lega erfitt að sitja í þögn án
þess að hugsa. Maðurinn not-
ar stöðugt hugann og í þögn-
inni beinast hugsanir manna
að þeim sjálfum, hinum innra
manni. Margir eiga ntjög
erfitt með beina huganum að
sjálfum sér því hinn hraði lífs-
stíll nútímans og skortur á
friði veldur því að margir hafa
lítið kynnst sjálfum sér og
eiga erfitt með að sitja einir
með hugsunum sínum.
Ólíkt hljóðumhverfi.
Það þarf ekki að fara marga
áratugi aftur í tímann til að sjá
allt annað hljóðumhverfi
mannsins. Þá voru bílar há-
værari en nú, en margfalt
færri. í þá daga notaði skrif-
stofufólk háværar ritvélar
sem skipt hefur verið út fyrir
hljóðlát lyklaborð, en tölvu-
tækninni fylgir ótrúlega
þreytandi hátiðnihljóð sem
áreitir fólk mikið án þess að
það geri sér grein fyrir því.
Hávaðamengunin í kring-
um fólk í dag er mikil. Á
vinnustöðum er yfirleitt klið-
ur annað hvort frá öðru fólki,
vinnutækjum, útvarpi eða
umferð og þegar vinnu er lok-
ið heldur áreitið áfram. Alls
staðar er haldið að fólki hljóði
af einhverri tegund, jafnvel í
verslunum og í þjónustufyr-
irtækjum er tónlist oftlega
send út í hátalarakerfi, gagn-
gert vegna þess að þeir, sem
eiga hagsmuna að gæta, vita
um þagnarfælni nútíma-
mannsins og nota tónlistina til
16 Vikan
að laða fólk að staðnum og
fá það til staldra við.
Þegar heim er komið held-
ur áreitið áfram. Fólk sækir í
hávaðann, það kveikir á út-
varpi og sjónvarpi eða grípur
til símans til að tala við ein-
hvern ef enginn annar er
heima þegar það kemur heim
til sín til að þurfa ekki að
hlusta á þögnina.
Jafnvel þeir sem ekki búa
til sinn eiginn hávaða eru ekki
hultir. Hávaði frá umferð er
talsverður í mörgum hverfum
Eg elska högnina, ég
get taiað um hana
tímunum saman.
George Bemard Shaw
flllar stórar breytingar
gerast í högn.
Erik Giistaf Geijer
Þögulasta fólkið hugsar
venjulega hæst.
William Hazlitt
Ég verð svo breyttur af
að hegja.
Sam Goldwin
Þögn er sama og sam-
bykki
lslenskt múltœki
Þögnin er uarnargarður
viskunnar
Gyðinglegt orðtak
Uerum hljóð svo við
heyrum huísl guðanna
Emerson
Það eina sem getur yfir-
gnæft hávaða heimsins
er högnin
V. Ekelund
í Reykjavík og stærri bæjum á
landinu.
Fólk sækir heldur ekki í
þögn í frítíma sínum eins og
ætla mætti að það þarfnist eft-
ir eril dagsins, heldur er þró-
unin í þá átt að fólk sækir sí-
fellt meira á kaffihús,
skemmtistaði og í annað fjöl-
menni þar sem erillinn og há-
vaðinn er enn meiri en á
vinnustaðnum. Þar sitja menn
og h lusta hver á annan og það
þykir mjög vandræðalegt ef
hópurinn þagnar augnablik
og það liggur við að viðstadd-
ir fyllist óöryggi. Menn finna
sér eitthvert umræðuefni
strax þegar sú staða kemur
upp, því annars er hætta á að
þögnin verði misskilin, að
einhver geti lesið fjandskap út
úr henni.
Sumir skemmtistaðir, sér-
staklega þar sem tónlist er
hluti af skemmtiatriðum eru
bókstaflega hættulegir heyrn-
inni vegna hávaða. Þegar
áfengi er haft um hönd dofn-
ar eftirtektin og það leiðir til
þess að fólk talar hærra en
venjulega og tónlistin er
einnig stillt hærra.
Góður og slæmur hávaði
og afleiðingar hans
Sá misskilningur virðist
vera ríkjandi að hávaði sem
manni líkar vel fari ekki eins
illa með heyrnina og reyni
síður á taugakerfið en hávaði
sem manni finnst óþægilegur
eða leiðinlegur. Þetta er að
sjálfsögðu mikill misskilning-
ur. Ánægja eða leiði af völd-
um hávaðans hefur engin
áhrif á það hversu grátt hann
leikur okkur, hvorki andlega
né líkamlega.
Hávaðinn í kringum okk-
ur er orðinn okkur hættuleg-