Menntamál - 01.12.1946, Blaðsíða 41

MENNTAMÁL
175
sem heimsótti hann í Burgdorf, sagði við hann: „Þetta
er ekki skóli hjá þér, það er heimili.“
Árið 1802 völdu Svisslendingar Pestalozzi til þess að
fara ásamt fleiri mönnum til Parísar til þess að semja
við Napóleon Bonaparte um stjórnarfyrirkomulag í landi
þeirra. Pestalozzi vildi fá að tala við einvaldinn um skóla-
mál, því að honum bjó í hug að fá almenna alþýðufræðslu
fyrirskipaða. En Napóleon kvaðst ekki geta farið að skipta
sér af því, hvernig krakkar væru látnir stafa. Pestalozzi
var spurður að því eftir heimkomuna, hvort hann hefði
séð Napóleon, og á hann þá að hafa svarað: „Ég sá ekki
Bonaparte, og Bonaparte sá ekki mig.“ Þótti sumum þetta
mikillæti, en fullyrða má, að ekki hefði það verið neitt
lakara fyrir uppeldismál Frakka næstu öld, þótt keisarinn
hefði varið nokkrum tíma til þess að kynna sér kenningar
hins svissneska uppeldisfræðings og hugsjónamanns.
Pestalozzi varð að hætta skólastarfseminni í Burgdorf
af því, að höllin var tekin fyrir íbúð handa embættis-
manni. Nokkru síðar fékk hann þó komið upp skóla i
Yverdon, og þar starfaði hann síðan, meðan til entist
(1805—1825). Fór mikið frægðarorð af skóla hans. Nem-
endur voru sendir til hans víða úr löndum, frá Þýzkalandi
og Frakklandi, frá Rússlandi og Ítalíu, frá Svíþjóð og Eng-
landi, jafnvel frá Ameríku. Jafnframt sóttu fund hans
skólamenn og vísindamenn, þjóðhöfðingjar og stjórnmála-
menn víða úr löndum, og þóttust allir miklu bættari fara
af hans fundi. ’ !
Eftir 20 ára starf í Yverdon neyddist Pestalozzi til þess
að leggja skóla sinn niður. Ollu því fjárhagsvandræði, því
að honum hafði ætíð verið ósýnt um fjármál, og þar að auki
hafði komið til missættis og harðvítugra deilna milli hans
og sumra samstarfsmanna hans, en í þeirra hópi voru
nokkrir dugmiklir vandræðamenn, og í annan stað tók
Pestalozzi að gerast gamall, en hafði alla ævi verið van-
stilltur í skapi og látið stjórnast af örum tilfinningum.