Bjarmi - 01.12.1998, Blaðsíða 14

Guðlaugur Gunnarsson
Golfstraumumn
lofar Guð
Hafið
í Biblíunni
Hafið er okkur íslending-
um mikilvægt. Úr því
sækjum við dýrmætan
fiskinn sem er undir-
staða efnahagslífsins.
Núna er ár hafsins og menn velta fyrir
sér hafinu frá öllum sjónarhornum. í
þessarri grein munum við skoða hvað
Biblían segir okkur um hafið. Á blöðum
hennar er talað um hafið í mjög mörg-
um myndum og til þess skírskotað á
margan hátt. Þessi grein mun aðeins
gefa stutt yfirgrip yfir helstu hliðar sem
fram koma í orði Guðs.
Orðið sem notað er um hafið í Gamla
testamentinu skírskotar til Miðjarðar-
hafsins. Það er nefnt „hafið mikla" (Jós.
1,4) eða „vesturhafið“ (5. Mós. 11,24).
(Hebreska orðið fyrir haf, yam, þýðir
einnig vestur). Nokkur önnur höf eru
nafngreind eins og Rauðahafið (orðrétt
„sefhafið“, 2. Mós.13,18) og Dauðahafið
(„saltisjór", 1. Mós. 14,3). Svipuð notkun
er á orðinu haf í Nýja testamentinu.
Prestarnir og hafið
í forgarði musterisins var mikil laug
sem kölluð var „hafið“ (1. Kon. 7,23).
Laugin var búin til úr eir og var
kringlótt, 2,5 metrar á dýpt og 5 metrar
í þvermál. Áttu prestamir að lauga sig í
henni áður enn þeir gengu í musteri
Guðs (2. Kron. 4,6). Þessi laug kom í
stað eirkersins sem hafði verið í tjald-
búðinni. Engan skyldi því furða að
prestum þyki gott að sitja í heitu pott-
unum. Ekki er gott að segja hvers vegna
laugin var kölluð hafið. Tvennt kann að
búa þar að baki: Annars vegar stærð
hennar og hins vegar táknrænt gildi
hennar sem hreinsunarlaugar. Spá-
dómsbók Míka 7,19 talar um að Guð
muni varpa öllum syndum manna í
djúp hafsins. Við tölum í því sambandi
stundum um gleymskunnar haf. Guð
afmáir syndir okkar algjörlega. Hafið og
hafdjúpið tortímir og eyðir. Guð notaði
það til að eyða óvinum ísraelsmanna,
hermönnum Faraós, við förina yfir
Rauðahafið. Hann mun afmá syndir
okkar og varpa þeim í djúp hafsins fyrir
fullt og allt. Þá er gott að vita að sjórinn
verður aldrei fullur (Préd. 1,7).
Hafstraumar
og sjóskrímsli
ísraelsmenn höfðu lítinn áhuga á sjón-
um. Líkast til stóð þeim stuggur af hon-
um. Það var gömul trú meðal semíta að
hafdjúpið persónugerði hin illu öíl sem
berjast gegn Guði. í hafinu býr Levjat-
an, sjóskrímslið. Levjatan er nafn á
dreka eða skrímsli í fornum sköpunar-
sögum og er oft merki um óskapnaðinn
sem Guð sigraði er hann skapaði heim-
inn. Sköpunarsagan og Sálmur 104,5-9
lýsa því hvernig Guð réði niðurlögum
óreiðunnar, sem birtist í óbeisluðu haf-
inu, og vatnsflóðinu, sem huldi alla
jörðina í upphafi, með því að safna því
saman og setja því skorður. Síðar í
þessum sálmi er talað um að Guð hafi
skapað Levjatan ásamt öðrum sjó-
skrímslum. Þess vegna hefur Guð fullt
vald yfir þeim og þau eiga að lofa hann:
„Lofið Drottin af jörðu, þér sjóskrímsl og
allir hafstraumar" (Sálm. 148,7). Golf-
straumurinn er okkur íslendingum að
góðu kunnur og lofsöngur hans birtist
okkur í ylnum sem gerir landið okkar
lífvænlegra og byggilegt.
Levjatan er táknrænn fyrir ógnina,
sem stafar af dauða og tortímingu, og er
eiginlega tákn tortímingaraflanna, afla
andstæðra Guði. Stundum er nafn
Levjatans notað sem mynd af heims-
veldum sem snerust gegn Guði, t.d. Eg-
yptum. Sjá Sálm. 74,13-14. Guð mun
að lokum sigrast á öllu illu og granda
Levjatan á dómsdegi. (Sjá Jesaja 27,1:
„Á þeim degi mun Drottinn með hinu
harða, mikla og sterka sverði sínu
hegna Levjatan, hinum ílughraða dreka,
Levjatan, hinum bugðótta dreka, og
bana sjóskrímslinu").
Hafið er oft notað í Biblíunni á mynd-
rænan hátt eða skírskotað til þess í lík-
ingamáli, t.d. um friðleysi hinna óguð-
legu. Sífelld ólga og iða hafsins er notuð
til að lýsa óróleika og ógn óguðlegra
manna: „En hinir óguðlegu eru sem
ólgusjór, því að hann getur ekki verið
kyrr og bylgjur hans róta upp aur og
leðju. Hinum óguðlegu, segir Guð minn,
er enginn friður búinn" (Jes. 57,20, sjá
líka Jer. 49,23).
Vald Guðs yfir hafinu
I augum ísraelsmanna ræður Guð yfir
hafinu vegna þess að hann er skapari
þess (1. Mós. l,9n; Sálm. 104,7-9; Post.
4,24). Hann beislar það og temur (Jes.
íhafinu býr Levjatan, sjóskrímslið. Levjatan er nafn
á dreka eða skrímsli ífornum sköpunarsögum og er
oft merki um óskajmaðinn sem Guð sigraði er hann
skapaði heiminn.
r