Bjarmi - 01.12.2001, Blaðsíða 29

ings sem höfundur og ritskýrandi deila.
Hann gerir aftur á móti mögulegt að inn-
tal< textans skilst. Þetta á við um túlkun á
öllum textum. Þess vegna byggir ritskýr-
ing ritningarinnar á sömu forsendum og
aðrar bókmenntir. Við hana verður að
beita reglum málfræðinnar, aó greina
byggingu textans, athuga sögulegan bak-
grunn o.s.frv. Útleggjandinn á því að
koma með allan forskilning og þekkingu
að textanum er hann lýkur honum
upp.l4! Afgerandi aftur á móti fýrir rétt-
an skilning á ritningunni er nauðsyn þess
að átta sig á að hún fjallar um stöðu
mannsins frammi fýrir Guði. Efni hennar
snertir því við innsta kjarna tilveru hvers
einstaklings. Persónubundin, huglæg
túlkun er því hin hlutlausasta því „ein-
ungis ef leitað er svara við spurningunni
um eigin tilvist hlustar túlkandinn eftir
því sem textinn tjáir“.tsl Bultmann dreg-
urfram þennan þátt varðandi þýðingu á
textum. An áðurnefndrar þekkingar væri
hún ekki möguleg. Ferlið að skilningi
skiptir Bultmann einnig miklu máli. Án
leiðandi spurningar sem er beint að text-
anum fæst ekkert svar. I þessu samhengi
ber þó að gæta vel að því hvaða spurn-
ingar hæfa. Þær spurningar sem ritningin
vill svara snúa ekki aó heimsmynd, vit-
neskju um forna sögu, fagurfræði og sál-
fræði. Fyrst þegar spurt er um tilvist og
tilgang mannlegs líf, um samband Guðs
og manns, um synd og náð, þá veitir
Biblían svör.t®] Bultmann leitar því í
smiðju Heideggers til að orða þær spurn-
ingar sem leita ber svara við. Hann er
þess fullviss að það sem ritningin orðar
með hugtakinu synd eigi við um tilvistar-
greiningar Heideggers. Maðuripn lifir
óeiginlegri tilveru undirvaldi syndarinnar
en ávöxtur hennar er dauðinn. Hann
gegnsýrir allt líf og ákvarðar endalega
stefnu þess. Andspænis þessari neyð
verður spurning um um endurlausn krefj-
andi. Og hér stígur Bultmann skrefið sem
Heidegger tekur ekki — meó málfari trú-
fræðinnar — frá veruleika lögmálsins yfir
til fagnaóarerindisins. Samkvæmt Bult-
mann grípur Guð inn í tilveru mannsins
og breytir stefnu þess með því aó kalla
hann til trúar. Afgerandi er að skilja þá
djúpu sýn á mannlegan veruleika sem er
að finna í textum ritningarinnar. Þar er
tekist á vió meginvanda mannsins,
áhyggjurnar og einsemdina sem gegnsýra
tilveruna hans. Orð ritningarinnar opna
og veita manninum nýja sýn á tilveruna
sem hann höndlar í trú. Henni má ekki
rugla saman vió trúgirni á gamlar sögur
eða dauðahald í úrelta heimsmynd um
sköpun heimsins á sex dögum, engla,
djöfla, meyfæðingu, kraftaverk o.s.frv.
Trúin er traust til Guðs sem mætir mann-
inum í fýrirgefningarorði fagnaðarerind-
isins. Það losar einstaklinginn undan
klafa fortíðar og óvissrar framtíðar og
gerir nútíóina að vettvangi lífs hans.t7!
Kjarninn er að tilveru sína byggir maður-
inn ekki á sjálfum sér og tilgang li'f síns
finnur hann ekki meó hjálp skynsemi, til-
finninga, nátúrunnar o.s.frv., heldur í
Guði sem mætir manninum í utanað
komandi orði (extra nos) um Jesú Krist.
Og það snertir hvern og einn persónu-
lega (pro me). Þetta er hneyksli fagnaóar-
erindisins en ekki sú heimsmynd sem
boóskapur ritningarinnar er klæddur í.
Bultmann getur því verió mjög róttækur
gagnvart henni og myndmáli ritningar-
innar. Hann hefur því verið ásakaður fýr-
ir þá tálsýn að hægt sé aó aðgreina á
þennan máta formið frá innihald boðun-
arinnar. Burtséð frá því þá er tilvistarleg
túlkun ritningarinnar, þ.e. áherslan á
persónulegt hjálpræði einstaklingsins í
Kristi, eini möguleikinn til að brúa gjána
sem sagan setur milli atburðanna sem
lýst er og okkar. Hún heldur til streitu
túlkuninni að atburöirnir sem þar er lýst
hafi orðið vegna okkar (extra nos) og séu
okkur ætlaðir (pro me). Spurningin er aft-
ur á móti hvort nauðsynlegt sé að ganga
eins langt í afgoðun á heimsmynd og
málfari ritningarinnar og Bultmann gerði
til að draga þessa þætti fram.l8!
Biblíuleg túlkunarfræði
Þýski heimspekingurinn Hans-Georg
Gadamert9] greinir það ferli sem hugsun
mannsins fýlgir til að öðlast skilning og
sýnir fram á aó neikvæð afstaða sögu-
29