Bjarmi - 01.12.2001, Side 31

sé Guðs oró og aó Jesús Kristur sé mönd-
ullinn sem allt snýst um innan hennar.
Fjöldi guðfræðinga tengist þessari stefnu
og er nær að tala um hreyfingu. Gefió er
út merkt tímarit sem er tileinkað henni
og það gefur að skilja að áherslur fræði-
manna eru mismunandi innan henn-
ar.l16! Innan nýjatestamentisfræðinnar
hafa komið fram tvö mikil ritverk - annað
eftir Peter Stuhlmacher og hitt eftir Hans
Hubnerl17] - sem ganga út frá þessari
áherslu. Rétt er að geta þeirra og hvernig
höfundar þeirra svara spurningunni um
einingu ritningarinnar eða hvaó geri Gt
og Nt að einu riti, Biblíunni.
Peter Stuhlmacher gengur út frá því að
þegar vitnisburóur ritningarinnar er
rannsakaður beri ritskýringunni að fylgja
forsendum sögulegrar gagnrýni. En sam-
hliða því á að gera grein fyrir þeirri sann-
leikskröfu sem kemur fram í textum Bibl-
íunnar. Til að svo megi verða grípur
Stuhlmacher til forsendu sem hann nefn-
ir „Vernehmen" eða það að meðtaka
boóskapinn, sem er aó vera opinn fyrir
sannleikskröfu ritningarinnar. Auk þess
ber að taka tillit til játningar kirkjunnar
en umfram allt að röksemdarfærsla sé
augljós og að hún sé prófanleg.l18!
Þegar hugað er að innbyróis tengslum
testamentanna (Gt og Nt), vísar
Stuhlmacher á þá sögulegu staóreynd að
Jesús, postularnir og Páll voru allir gyð-
ingar. Það eitt tryggir gildi Gt fyrir það
nýja og kristnina. Við þetta bætist hin
flókna tilurð ritningarinnar, jafnt her-
breska og gríska Gt (LXX) og Nt. Þetta
ferli er mótað af samfelldri hefð útlegg-
ingar og einingu játningarinnar. Þær
samræmast kjarna ritningarinnar sem er
vitnisburóurinn um hjálpræðisverk Guðs
fyrir gyóinga og heiðingja í Jesú Kristi.
Þessi vitnisburður á djúpar rætur bæði í
Gt og Nt. Hann er óaðskiljanlegur frá
Guði sem skapaði heiminn, útvaldi Israel
sér til eignar og opinberaði sig í Krist sem
hjálpræði heimsins.l19!
Hans Hubner skilgreinir einingu testa-
mentanna í Ijósi notkunar höfunda Nt á
Gt. Viðfangsefnið er því ekki Gt sem slíkt,
heldur hvernig Gt er skilió í Nt. Kjarni
túlkunarinnar er að Guð Israels er faðir
Jesú Krists. Hvernig beri að útfæra þessa
staðreynd kemur í Ijós við athugun á
hverjum höfundi rita Nt fyrir sig. Þegar
það er athugað kemur í Ijós aó: „Allt
stendur og fellur meó því að Guð opin-
berar sig. Hann stígur fram í ávarpi sínu
til mannsins. Guðfræðilegt inntak þess
fer ekki eftir því hver er ávarpaður
[þ.e.a.s. maðurinn], heldur eftir því hver
ávarpar [þ.e.a.s. Guð]. Hjálpræðislegt
hlutverk Israels er því ekki miðlægt [hjá
höfundum Nt] þar sem Guð kallar og
réttlætir jafnt Israel og þjóðirnar" í sögu
Israels ogjesú Kristi.l20!
Samhengió á milli Gt og Nt ber því al-
farið aó greina út frá Guði, verki hans og
að hann opinberar sitt innsta eðli í Jesú
Kristi.
Nióurstaóa
Ef litið eryfirtúlkunarsögu ritningarinnar
er Ijóst að einingu hennar og rétta túlkun
er einungis hægt að tryggja meó
kristsmiðlœgri Cuð-frcsði og Guðmiðlœgri
Kristsfrcsði. Kristsmiólæg Cuð-frceði þýðir
að starf og fýrirheit Guðs í Gt rætast í
Kristi. Guð-miðlæg Kristsfræói þýðir að
opinberun Guðs ÍJesú Kristi staðfestir að
Guö er sá sem hefur þegar opinberað sig
í Gt.l21!
Þar meó erum við aftur komin á slóðir
Emmausfaranna. Við látumjesú Kristum
að leggja út ritninguna. Kristur dregur
fram hvernig Gt vitnar um hann og Nt
greinir síðan frá því hvernig fyrirheitin
rætast í honum. Kristur er möndullinn
sem allt snýst um í ritningunni og mæli-
kvaróinn sem hún lýtur. LeiÓin til
Emmaus var löng og líklega hefur Jesú
gripið til allmargra túlkunaraðferða en
þá ætíð til að varpa Ijósi á sannleikann
sem erJesús Kristur, boðun hans og verk,
sem eru ætluð okkur mönnum.
[1] Manfred Oeming, Biblische Hermeneutik,
Darmstadt 1998, 17-18. Peter
Stuhlmacher, Vom Verstehen des Neuen
Testamensts Eine Hermeneutik, Göttingen
1979, 22-24
[2] Martin Heidegger, Sein und Zeit , 17. útg.
Túbingen 1993, 114-180.
[3] Rudolf Bultmann, Glauben und Verstehen
Bd. I, 8. útg. Tubingen 1980, 136. 305-
312. Gerhard Gloege, Mythologie und
Luthertum. Recht und Grenze der Entmyt-
hologisierung, 3. útg., Göttingen 1963,
23-26, 152. Eberhard Hauschild, Rudolf
Bultmanns Predigten, Marburg 1989, 132-
137.
[4] Rudolf Bultmann, „Das Problem der
Hermeneutik", 230-231.
[5] Rudolf Bultmann, „Das Problem der
Hermeneutik", 230.
[6] Rudolf Bultmann, „Das Problem der
Hermeneutik", 232.
[7] Rudolf Bultmann, „Die Bedeutung des Alt-
en Testamenst fúr den christlichen
Glauben", Glauben und Verstehen Bd. I,
324.
[8] Peter Stuhlmacher, Vom Verstehen des
Neuen Testaments Eine Hermeneutik, 181-
182.
[9] Hans-Georg Gadamer, Wahrheit und Met-
hode, 4. útg. TUbingen 1975, XXVII.
[10] Hans-Georg Gadamer, Wahrheit und Met-
hode, 271, 282. Manfred Oeming,
Biblische Hermeneutik, 23. Peter
Stuhlmacher, Vom Verstehen des Neuen
Testaments Eine Hermeneutik, 197-199.
Klaus Berger Hermeneutik des Neuen
Testaments, Tubingen 1999, 25.
[11] Hans-Georg Gadamer, Wahrheit und Met-
hode, 289.
[12] Dæmi um það er t.d. ritskýringarröðin
Evangelisch-Kathlische Kommentar zum
Neuen Testament (EKK), nægir hér til að
sjá gildi þessarar áhersla að skoða hin um-
fangsmiklu skýringarrit Ulrich Luz Das
Evangelium nach Mattheus EKK 1/1 - 3,
Neukirchen 1984-1997, ogWolfgang
Schrage Der erste Brief an die Korinther
EKKVII/1-4, Neukirchen 1991-2001.
[13] Brevard S. Child, DieTheologie dereinen
Bibel, Band 1: Grundstrukturen, Freiburg
1994, 86-91.
[14] Brevard S. Child, Die Theologie der einen
Bibel, Band 1: Hauptthemen, Freiburg
1996, 444-452.
[15] Manfred Oeming, Biblische Hermeneutik,
77.
[16] Henni tilheyra m.a. B. S. ChildsJ. A.
Sanders, F.-L. Hossfeld, K. Koenen, N.
Lohfink, O. H. Steck, E. Zenger, K. Koch,
T. Rentorff, O. Hofius, B. Janowoski, U.
Wilckens, E. Herms, M. Oeming, P.
Stuhlmacher, H. Hubner. Tímaritið nefnist
Jahrbuch fur Biblische Theologie (JBTh).
[17] P. Stuhlmacher, Biblische Theologie des
Neuen Testaments, Band 1, Grundlegung
Von Jesus zu Paulus, Göttingen 2. útg.
1997; Biblische Theologie des Neuen
Testaments, Band 2, Von der Paulusschule
bis zur Johannesoffenbarung, Göttingen 2.
útg. 1999. Hans Hubner, Biblische
Theologie des Neuen Testaments, Band 1,
Prolegomena, Göttingen, 1990. Biblische
Theologie des Neuen Testaments, Band 2,
Die Theologie des Paulus, Göttingen,
1993; Biblische Theologie des Neuen
Testaments, Band 3, Hebráerbrief, Evang-
elien und Offenbarung Epilegomena, Gött-
ingen, 1995.
[18] P. Stuhlmacher, Biblische Theologie des
Neuen Testaments, Band 1,11.
[19] P. Stuhlmacher, „Biblische Theologie des
Neuen Testaments - Ein Skizze", tilvitnun
fenginn í Udo Schelle, Einfúhrung in die
neutestamentliche Exegese, 5. útg (völling
neubearbeitete Auflage), Göttingen 2000,
185. P. Stuhlmacher, Biblische Theologie
des Neuen Testaments Band 1,3-12.
[20] Hans Húbner, Biblische Theologie Bd. II,
344.
[21] Udo Schelle, EinfUhrung in die neutesta-
mentliche Exegese, 186.
Sigurjón Árni Eyjólfsson er héraðsprestur í
Reykjavík.
L
31