Heima er bezt - 01.03.1951, Blaðsíða 18

14
Heima er bezt
Nr. 1
hlyti að vera dauður, en gáðu
þó betur að og sáu, að lífsmark
var með honum. Skáru þeir þá
af honum böndin og báru hann
heim í þorp sitt. Hurð hafði
skollið nærri hælum, því hrafn-
arnir höfðu höggvið smásár á
síðu hans, en augun voru ó-
sködduð. Var það Mazeppa til
heilla, að hann hafði verið bund-
inn á grúfu.
Hinn hrausti unglingur náði
sér ótrúlega fljótt aftur, og
vegna atgervis síns og mennt-
unar steig hann fljótt í metorða-
stiganum hjá Kósökkunum. og
varð brátt einn af foringjum
þeirra.
Nú er Úkraína orðin rússneskt
land, og Mazeppa varð rússn-
eskur „Kósakkahetmann". Veg-
ur hans óx stöðugt. Hann var öt-
ull stjórnandi í friði og frábær
hershöfðingi í stríði. Hann var
hægur skipuleggj ari, snarráður,
úrræðagóður og manna djarf-
astur á hættunnar stund. Hann
gat sér mikla frægð í stríði við
Rússa við Tyrki í lok 17. aldar,
og gerði Pétur mikli hann þá
að stórfursta yfir Úkraínu. Áð-
ur hafði hann lengi borið titil-
inn „hetmann" Saporoka.
Mazeppa var um þetta leyti
góður vinur hins mikla zars.
Svo kom stríðið við Svía árið
1700. Lengi gekk Pétri mikla
erfiðlega í þeim ófriði. 1708 réð-
ist hinn ungi, sænski herkon-
ungur, Karl 12., inn í Rússland.
Karl 12. hafði þá nýlega gersigr-
að Pólverja.
Mazeppa hugði nú á gamals
aldri á meiri upphefð en áður.
í laumi sendi hann Karli boð og
lét segja honum, að ef hann
héldi her sínum suður á bóginn,
myndi hann koma hinum
sænska her til liðveizlu með
úkrainska Kósakka. Mazeppa
ætlaði að gera uppreisn og losa
Úkraínu undan veldi hins
rússneska keisara.
Karl 12. sneri nú her sínum
í suðurátt, en hinn ægilegi vet-
ur 1708—1709 gerði að miklu
leyti út af við her hans. Meiri
hluti Úkraínumanna hélt tryggð
við keisara sinn. Mazeppa stór-
fursti fékk aðallega fylgi hinna
tryggu Saporosku Kósakka
sinna og nokkurn hluta hinna
úkraínsku stórbænda.
annaðhvort er þetta hæfður hestur
eða helvíti mikill ístru-prestur!“
í þessú knúðar eru dyr
óþyrmilega; — en Pétur spyr:
„Heyrðu laxi, hvað vilt þú?“
Hinn svarar nú:
„Ég vil inn,
inn vil ég fara, Pétur minn!
Eða ert það ekki þú, sem þorsk drógst fyr úr þara?“
Jú, það er ég!“ — nam Pétur svara.
„En ég vil fá að fara inn
í frelsarans nafni, Pétur minn.“
„Bitti nú, fyrst þú beðið getur,
þú bráðlát rola!“ mælti Pétur.
„Eitthvað máttu telju til ágætis þér,
áður en sæti þú fáir hér!“
— „Ég er meyja, guðhrædd góð,
og göfugasta fljóð;
með hreinan jómfrúdóm, sem heim ég fæddist í,
ég hingað aftur nú óspjölluð sný,
og fáum mun það farist hafa betur;
finndu að því Pétur,
svo framt sem þú getur!“
En Pétur sagði: „ha! ha! hæ!
nú hissa ég verð og dátt ég hlæ;
líklega ertu ei öldruð þá,
að ætla má?“
Ungfrúin reið þá aftur svarar:
„Ef þú getsakir við mig sparar,
því jómfrú hrein ég er og klár,
sextíu lifði ég svo í ár!“
Nú hitnar Pétri um hjartarætur,
hann hóstaði’, í nefið tók, hann grætur:
„Gleðjast mun yfir því gjörvalt Himnaríki,
þar gimsteinn enginn, meyja, þinn er líki!“
Péturs í æðum ólgar, svellur blóð,
slíkt Álftnesingar liðu ei stórstraumsflóð,
þá spriklar karl, sem synti í ósi síld,
svo setti hann í sig stóran hrossabíld,
og blóðið rann og rénaði, — hann ró þá fann og hvíld.
Nú upp hann lýkur dyrum og ætlar meyna að sjá,
en----------alvaldur hjálpi mér! hvað sá hann þá?
„Flýttu þér,“ sagði hann, „farðu burt!
fjandans til með enga kurt!
í Himnaríki inn ef hleypi ég þér,“ hann sagði,
„það hreint mun tæmast á augabragði,
engan mun þá fýsa að fara þangað inn,
þig fælast munu allir, já, sjálfur skaparinn!"
Því meyjan úti, sem hann sá,
(þar segja skal ég yðurr frá)
var gráhærð, skorpin, greppitrýni af snót,
grett, víxluð, bækluð, meykerling ein ljót,
andlitið hrukkótt, afskræmt, eins og freðið,
— því svipur getur lýst, ei nokkur harpa kveðið,
og líklegt er hin leiða erfðasynd
sé lifandi sköpuð hennar eftir-mynd.
Kerlingin varð nú æf og óð,
eins og hundur á roði hún á því stóð,
að hún ætti að komast í Himnaríki,
því hennar fyndist þar enginn líki.
En sankti Pétur (sem hafði uppköst fengið
er sá hann hana) mælti: „Er þér gengið?
að hugsa að nokkur kappi fagni því,