Heima er bezt - 01.01.1958, Page 6

HELGI KONRÁÐSSON:
GUÐRÚN ÁRNADÓTTIR
frá Lundi
D A L A L í F
F^yrir jólin 1946 kom ný bók á markaðinn og
vakti meiri athygli og umtal en aðrar nýjar
bækur, sem þá birtust. Þetta var allstór skáld-
saga og hét Dalalíf. Höfundur hennar var Guð-
rún frá Lundi, skagfirzk kona, að því er sagt var í aug-
lýsingum. Héldu allir í fyrstu, að hér væri um dulnefni
að ræða, og voru miklar getgátur hér heima fyrir um
það, hver þessi kona væri. Voru ýmsar tilnefndar, eink-
um þær, sem kunnar voru fyrir ljóðagerð, ritstörf eða
ræðumennsku.
Svo kom bókin hingað norður, snotur að ytra útliti,
með rómantískri kápumynd af íslenzkum sveitabæ í
fögrum fjalladal og ungum manni og ungmey á hest-
baki niðri á grundunum.
Rétt um sama leyti og bókin kom, vitnaðist það, að
höfundarnafnið var ekki dulnefni. Guðrún frá Lundi
var sama konan og Guðrún frá Mallandi, sem nokkrum
árum áður hafði flutzt til Sauðárkróks utan af Skaga.
Engir aðrir en nánustu ættingjar hennar vissu fyrr, að
hún hefði fengizt við skáldsagnagerð. Fæstir vissu, að
hún væri frá Lundi í Fljótum. Margir þekktu hana
naumast í sjón. Hún er hlédræg og fremur fálát og
mjög laus við það, sem kallað er að trana sér fram.
Nú stóð þessi fátæka kona allt í einu í skæru Ijósi
frammi fyrir alþjóð. Þetta var líkast ævintýri.
Dalalíf var lesið mikið, varð metsölubók. Þetta er vel
skrifuð saga, frásögnin ljós og lifandi, atburðirnir reka
hver annan, persónur sltýrar og skemmtilegar, og svo
er bókin lýsing á þjóðlífi íslendinga, eins og það var
fyrir efnahagsbyltinguna miklu og vélaöldina, en ís-
lenzkir lesendur virðast aldrei fá sig fullsadda af frá-
sögnum frá þeim tímum.
Síðan fyrsta bindi af Dalalífi kom út, hefur Guðrún
frá Lundi verið einn stóndrkasti rithöfundur þjóðar-
innar, bækur hennar verið metsölubækur og lesnar
flestu öðru fremur. Enginn vafi er á því, að hún full-
nægir kröfum geysifjölmenns lesendahóps með þjóð
vorri. Engan þarf heldur að furða á því, a. m. k. ekki
þann, sem fengizt hefur við afgreiðslu bóka í bókasöfn-
um. Auðskildar, viðburðaríkar og fjörugar skáldsögur
eru eftirsóttast lestrarefni fjölda manns, sem þarfnast
dægrastyttingar í tómstundum sínum og á kvöldvökum.
GUÐRÚN Á LUNDI
Upp af Austur-Fljótum gengur Stíflan, undurfögur
sveit, fjöllum girt á þrjá vegu ein lokuð til hafsins af
háum hólum. Lundur er einn af fremstu bæjunum aust-
anmegin. Þar fæddist Guðrún þann 3. júní 1887. Þar
bjuggu þá foreldrar hennar, þau hjónin Árni Magnús-
son og Baldvina Ásgrímsdóttir, bæði ættuð úr Fljótum,
og hjá þeim ólst Guðrún upp í stórum, glaðværum syst-
kinahópi; urðu þau systkini alls ellefu, og níu þeirra
komust til fullorðinsaldurs.
Þau Árni og Baldvina munu hafa verið fremur fátæk,
enda hlóðst á þau mikil ómegð. Árferði var líka mjög
slæmt um þær mundir. Fljótin eru að vísu mjög fanna-
sæl, en óvíða er grösugra á sumrum en þar. Þau eru
mjög einangruð á vetrum, og verður þá naumast um
þau farið nema á skíðum. Og þótt nú séu um þau fjöl-
farnar sumarleiðir til Siglufjarðar og Ólafsfjarðar, var
því ekki svo háttað fyrr á tímum. Þá máttu þau heita
fremur afskekktar byggðir. Á vetrum var það allmikill
viðburður, ef maður sást á ferð bæja á milli.
Bernskuheimili Guðrúnar einkenndi auðvitað starf,
iðjusemi og guðrækni, eins og flest heimili íslenzku
þjóðarinnar á liðnum öldum. Foreldrarnir unnu, og
börnin unnu, jafnharðan sem þau gátu eitthvað gert.
Baldvina, móðir Guðrúnar, var orðlögð atgerviskona og
Árni dugnaðarmaður.
Þrátt fyrir mikla vinnu heimilisföðurins gaf hann sér
jafnan tíma til að tala við börnin sín. Hann var bók-
hneigður og fróður og sagði bömunum sögur í rökkr-
inu. Voru það einkum íslendingasögur, riddarasögur og
þjóðsögur. Rímur voru lesnar og lærðar, engu síður en
kver og biblíusögur.
4 Heima er bezt