Heima er bezt - 01.06.1977, Blaðsíða 47

4. mynd. Jeriko. Leifar af vtggirðingum og steinhúsum með hringlaga veggjum. (Eftir Kenyon).
aðalheimkynni villihveitisins eru, þar var nægileg úr-
koma, en auðræktaðra land. Hlíðarnar upp frá Eufrat-
Tígris sléttunni bjóða einmitt slík skilvrði.
Fornleifarnar frá Jarmo benda ótvíætt til, að föst bú-
seta og ræktun plantna hafi verið upphaf þeirrar þróun-
ar, sem síðar varð í þá átt að temja fyrstu húsdýrin.
Dýrafæðingurinn Charles A. Reed, sem tók þátt í rann-
sóknum Braidwoods, hefir sýnt fram á, að lögun geitar-
hornanna í Jarmo er ólík hornalagi villigeitanna. Hann
telur vafalaust að Jarmobyggjar hafi einnig tamið hund-
inn. Hinsvegar virðast nautgripabeinin þaðan, benda til,
að nautgripir hafi ekki verið húsdýr þar. En við Hazuna
niðri á sléttunni við Tígris hafa fundist leifar, dálítið
yngri en við Jarmo. Þar er að finna minjar alls þess, sem
einkennir matarframleiðsluna: hveiti, bygg, geitur, kind-
ur og kýr. v
Braidwood og samverkamenn hans hafa mjög aukið
þekkingu vora á elstu akuryrkjusamfélögunum í nálæg-
um Austurlöndum. Mikið af fornleifunum, sem fundist
hefir, styður vissulega hugmyndir hans um kjarnasvæði,
sem frá náttúrunnar hálfu eru búin nær öllum þeim
kostum, sem þarf til þess að horfið verði frá safnara- og
veiðilífinu yfir í fast bændasamfélag. Það er erfitt að
ganga framhjá höfuðárangri hans, að elstu leifarnar um
jarðyrkju við „frjósama hálfmánann" eru ekki á slétt-
unum við ámar, heldur uppi í hlíðunum, sem rísa upp
frá sléttunni.
En réttmætt er enn að spyrja: Flytur kenning Braid-
woods allan sannleikann? eða er raunveruleikinn ef til
vill dálítið flóknari en Braidwood vill vera láta? Forn-
leifagröftur Kathleen Kenyon við Jeriko á sjötta tug
aldarinnar, bendir einmitt til að fleira komi til greina.
Jerikó (4. mynd) er í jaðrinum af hlíðabelti Braid-
woods. Þar er frjósamt hérað, sem að ýmsu er frá-
brugðið öðrum stöðum í beltinu. Búseta þar hefir hvílt
á því, að um héraðið fellur vatnsmikil á, Jórdan, sem
skapar þar vin í eyðimörk. Elstu mannvistarlögin um
15 metra þykk eru frá fyrri hluta nýsteinaldar eða um
7000 árum f. Kr. eða álíka gömul og elstu Jarmominj-
arnar. Margt er sameiginlegt með þessum minjum, bæði
það, sem fundist hefir og hitt sem vantar. Til dæmis
vantar leirkerasmíð á báðum stöðum, en hinsvegar finn-
ast þar óbrotin steinker. í elsta laginu, sem hvílir beint
á undirstöðuberginu, eru leifar af kringlóttum kofum,
sennilega með hvolfþaki, gerðir úr óbrenndum leir-
köggluin. Með kolefnisaðferð (C-14) hafa þær mælst
vera frá byrjun sjöunda árþúsunds fyrir Krist. í næsta
lagi þar fyrir ofan er allur annar byggingarmáti. Hús-
in eru að vísu úr leirsteini en með ferhyrndum her-
bergjum og liggja þau utan að opnu svæði, sem húsa-
garðurinn lykur um og þar eru eldstæðin. Veggir og
gólf eru húðuð með þunnu gipslagi. Þetta skeið, sem
Kathleen Kenyon kallar „the plaster floor phase“, —
gólfhúðarskeiðið — hefir reynst vera frá því 6250 f. Kr.
Merkilegt er við þessa byggð, og á það við bæði skeið-
in jafnt, að byggðin hefir verið víggirt með virkis-
gröfum og þykkum steinveggjum. Meðan byggð stóð
þarna, alls í um 1000 ár hafa 5 virkismúrar verið gerðir,
hver á eftir öðrum. Frá eldra skeiðinu er geysimikill
múrturn um 10 metrar í þvermál og enn standa af
honum 8 metra háir veggir. Hér er með öðrum orðum
víggirt vin, svo víðlend, að íbúafjöldinn hefir verið áætl-
Heima er bezt 227