Heima er bezt - 01.06.1977, Blaðsíða 12

forna Rómaréttar, sem enn gilda í íslenskum refsirétti,
að sérhver maður skal talinn saklaus, þar til sekt hans
er sönnuð, og að allur vafi eða skortur á sönnun skal
koma sakborningi í hag.
Þessum meginreglum hættir almenningi aftur á móti
mjög til að víkja til hliðar með hvatvíslegum grun-
semdum og sleggjudómum. Áður var hefnt, nú er hróp-
að.
En þegar haft er hátt og krafist nafnbirtingar meðan
sakamál eru enn á rannsóknarstigi, þvkir mér sem okk-
ur hætti oft við því í hita tilfinninganna að gleyma að-
iljum, sem málið varðar einnig. Það eru þeir, sem kalla
mætti hina þöglu þolendur. Grunaður maður eða sak-
sóttur á sinn fjölskylduheim, rétt eins og eg og þú, að
jafnaði saklaust fólk, sem ekki má vamm sitt vita.
Stundum kann uppljóstran og persónulegt umtal í því
sambandi á opinberum vettvangi að bitna miklu harðar
á vandamönnum brotamanns en honum sjálfum. Og
er ekki aðstaða þessa hóps líka atriði, sem taka ber fullt
tillit til?
Það getur oft reynst vandasamt verk að dæma af
fullri sanngirni og réttlæti um sakir manna. Réttvísin
og mannúðin þurfa nefnilega ekki alltaf að eiga sam-
leið. Þegar svo ber undir getur úrlausnin orðið vanda-
söm.
Mér kemur í hug í þessu sambandi atvik, sem ágætur
maður sagði mér frá fyrir allmörgum árum. Hann hafði
þá látið af embætti fyrir aldurssakir sem virtur og vel-
metinn sýslumaður í stóru lögsagnarumdæmi.
Saga hans var á þá leið, að maður nokkur var grunað-
ur um að hafa framið verknað, sem varðaði refsingu — og
mannorðsspjöllum, ef uppvís yrði. Þessi maður, við get-
um nefnt hann Árna, var fátækur fjölskyldumaður, sem
barðist í bökkum við að sjá fyrir stórum barnahóp.
Hann hafði aldrei gerst brotlegur við landslög, en sak-
sókn og refsing ásamt þeim mannorðshnekki, sem því
fylgdi, hlaut óhjákvæmilega að hafa hinar alvarlegustu
afleiðingar fyrir eiginkonu og börn — sorg, hneisu og
fjárhagsvandræði.
Sýslumaður varð að láta málið til sín taka.
En tvær raddir börðust um völdin í huga hans. Rétt-
vísin krafðist þess að málið væri tekið til opinberrar
rannsóknar — en mannúðin bað um miskun vegna stórr-
ar fjölskyldu, sem ekkert hafði til saka unnið.
Eftir nokkra umhugsun tók sýslumaður sér ferð á
hendur. Hann yfirheyrði Árna á heimili hans — hvað
þeim fór á milli hefur tíminn breitt blæju sína vfir.
En eftir yfirheyrsluna talaði sýslumaður einslega við
eiginkonu hans og gekk úr skugga um að hún mundi
standa þétt við hlið manns síns í framtíðinni. Þvínæst
kvaddi hann og fór.
En finnst þér ég hafa breytt rétt, spurði sögumaður
minn að lokum.
Hvað finnst ykkur, lesendur góðir?
Hefði sýslumaðurinn ekki átt að taka hinn grunaða
mann til yfirheyrslu á skrifstofu embættisins, bókfesta
framburð hans, gefa fjölmiðlum upplýsingar um málið
og láta það ganga til dóms og laga?
Hver er ykkar skoðun?
Skylt er að geta þess, að maður sá, sem hér átti hlut
að máli, var aldrei framar orðaður við ólögmætar at-
hafnir.
Ragna í Kjarri
Framhald af bls. 190
bændakonur hafa mátt reyna, án þess að geta sagt eitt
einasta orð.
— Og þarf víst ekki bændakonur til. En ég hjó eftir
því áðan, að þú sagðist hafa haft grænmeti með laxin-
um. Var það úr ykkar eigin garði?
— Það var allt saman úr okkar eigin garði. Við réð-
um til okkar norskan garðyrkjumann, sem vann hjá
okkur í tólf ár. Það var hans verk að hugsa um mat-
jurtagarðana, kom upp öllum skjólbeltum og blóma-
garði fyrir framan húsið. Sá garður var allur hellu-
lagður og yndislega fallegur. Síðan tókum við land-
spildu til ræktunar uppi í mýrinni milli Þórustaða og
þjóðvegarins og komum þar upp dálítilli gróðrarstöð.
Við gróðursettum tré og runna á allstóru svæði, bvggð-
um gróðurhús og ræktuðum matjurtir til sölu í Reykja-
vík. Þessi staður átti svo eftir að verða aðsetur okkar.
— Ég þykist vita, að þú hafir verið upphafsmaður-
inn og aðal driffjöðurin í þessu starfi.
— Góða mín, ef Pétur hefði ekki verið búinn að und-
irbúa jarðveginn og koma upp traustum girðingum af
miklum dugnaði, þá hefði verið tómt mál að tala um
ræktun á svona stað.
— Það dylst víst engum að þetta hefur verið stór-
kostleg uppbygging, þótt hinar löngu skjólbeltaraðir,
að minnsta kosti, séu nú ekki nema svipur hjá sjón.
Raunar er sagt að stór tré geti dáið af sorg. Hvenær
vfirgáfuð þið staðinn?
— Það var árði 1964. Ég sá ákaflega mikið eftir því
að verða að fara frá Þórustöðum, en Pétur var orðinn
heilsutæpur og þá rann upp sá dagur, að hann seldi allt
nema gróðrarstöðina og nokkra hektara, sem henni
fylgdu. Nú áttum við í rauninni hvergi heima, en við
fengum inni hjá vini okkar, Páli Hallgrímssyni sýslu-
manni, sem þá var einn og ógiftur í svslumannsbústaðn-
um á Selfossi. Þar dvöldum við í tvö ár, á meðan við
vorum að koma okkur upp þaki yfir höfuð á ný. Við
völdum okkur stað inni í gróðrarstöðinni, hjá litlum
læk í snotru gili, með víðsýni og fegurð til allra átta.
Þennan bústað kölluðum við Kjarr.
— Og í Kjarri hefur þú heldur ekki setið auðum
höndum, fremur en annarsstaðar. En nú erum við víst
þegar búnar að tala frá okkur allt vit, svo ég held það
væri rétt að bíða með að spyrja þig um veru þína hér
— að minnsta kosti þar til vetrargarðurinn langþráði er
kominn undir þak.
192 Heima er bezt